შუშის რაიონი

შუშის რაიონი (აზერ. Şuşa rayonu) — ადმინისტრაციული ერთეული აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში. მოეწყო 1930 წელს. მდებარეობს ყარაბაღის ქედის ტერიტორიაზე. მისი ფართობი 289 კმ²-ია. 2016 წლის 1 იანვრის მონაცემებით ტერიტორიის მოსახლეობა 32,8 ათას ადამიანს შეადგენს. შუშის რაიონის ტერიტორია მოიცავს ერთ ქალაქს და 31 სოფელს. ადმინისტრაციული ცენტრია ქალაქი შუშა. 1992 წლიდან რეგიონი ოკუპირებულია სომხური შეიარაღებული ძალების მიერ. ყარაბაღის ომის სამხედრო ოპერაციების დროს ქალაქი შუშა ნაწილობრივ განადგურდა. ქალაქი 2020 წლის 8 ნოემბერს ყარაბაღის მეორე ომში განთავისუფლდა.

ადმინისტრაციული ერთეული
შუშის რაიონი აზერ. Şuşa rayonu
ქვეყანა	აზერბაიჯანი
ადმ. ცენტრი	შუშა
კოორდინატები	39°45′00″ ჩ. გ. 46°45′00″ ა. გ.
მმართველი	ბაირამ საფაროვი
დაარსდა	8 აგვისტო, 1930
ფართობი	290 კვადრატული კილომეტრი
მოსახლეობა	29 700 (2011)
სასაათო სარტყელი	UTC+04:00
სატელეფონო კოდი	994 26
საფოსტო ინდექსი	5800
საავტომობილო კოდი	58
ოფიციალური საიტი	http://shusha-ih.gov.az/index.html
შუშის რაიონი ვიკისაწყობში

რელიეფი

შუშის რაიონის ზედაპირი მთიანია. უმაღლესი მწვერვალია დიდი კირის მთა (2725 მ). ტერიტორიის უმეტესი ნაწილი მიეკუთვნება ცივი კლიმატის ტიპებს მშრალი ზაფხულით და ცივი ზამთრით. საშუალო ტემპერატურა იანვარში -4 °C-დან -1 °C-მდეა, ივლისში 16-19 °C-მდე. წლიური ნალექი 700–800 მმ-ია. მის ტერიტორიაზე მიედინება მდინარე გარგარჩაი. ნიადაგი ყავისფერი და ყავისფერი მთა-ტყის, ბალახოვანი მთა-მდელოს ტიპისაა. მაღალმთიანი ადგილები დაფარულია სუბალპური და ალპური მდელოებით.

ბიოლოგიური მრავალფეროვნება

ტყეებში დომინირებს აღმოსავლური წიფელი, ციმბირული მუხა და კავკასიური წიფელი. ჩირისლის მთის ქვედა ნაწილში, ზღვის დონიდან 1160-1210 მ სიმაღლეზე, ფერდობის ჩრდილოეთ ნაწილში, ერთმანეთისგან დაახლოებით 100 მ მანძილზე იზრდება 30-მდე სიმაღლის წაბლის ხე. ტყის ქვეშ იზრდება სხვადასხვა სახის ბუჩქნარი - თხილი, მურდარჩა, ალუბალი, გოიამი, კუნელი, ზღმარტლი სხვ. ტყეებში ასევე გვხვდება არყის, ბლის, მოცვის და მუხის სახეობები.

არქეოლოგიური ძეგლები

შუშაში მდებარეობს შაჰნაზარის მღვიმე, რომლის სიგრძე 125 მ, სიგანე 20 მ, ხოლო სიმაღლე 10 მ-ია. მღვიმეში აღმოჩენილია პალეოლითის ხანის ორი უხეში ქვა, V-IV ათასწლეულის, ენეოლითის ხანის თიხის ჭურჭელი, ბრინჯაოსა და რკინის ხანისა და შუა საუკუნეების კერამიკის ნაშთები და მუსლიმური საფლავი.

ისტორიულ-კულტურული ძეგლები

სოფელ დაშალთში არის თავდაცვითი ციხე, იბრაჰიმხალილ ხანის მიერ აშენებული თავშესაფარი (XVIII ს.), თავლა და აბანოს ნაშთები.

მოსახლეობა

AzStat-ის 2014 წლის 1 იანვრის ოფიციალური ინფორმაციით, რაიონის მოსახლეობა 31 499 ადამიანს შეადგენს.

ეთნიკური შემადგენლობა
აზერბაიჯანელები	95 %
სომხები	0.5 %
თურქები	0.1 %
სხვები	0.1 %

რესურსები ინტერნეტში

• შუშა
• სომხების სისასტიკე
• სურათები დაარქივებული 2007-09-28 საიტზე Wayback Machine.
• შუშას ფოტოები, 2000–2005 წწ
• 2007 შუშას ფოტოები: vetennamine.com დაარქივებული 2007-09-29 საიტზე Wayback Machine.