ტეხური
ტეხური — მდინარე დასავლეთ საქართველოში, სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარის მარტვილისა და სენაკის მუნიციპალიტეტების ტერიტორიაზე. სათავე აქვს ეგრისის ქედის სამხრეთ კალთაზე, მწვერვალ ტეხურიშდუდთან, ზღვის დონიდან 2400 მ სიმაღლეზე. მდინარე რიონს ერთვის მარჯვნიდან. სიგრძე 108 კმ, აუზის ფართობი 1040 კმ². მთავარი შენაკადია მდინარე აბაშა. საზრდოობს წვიმის, თოვლის და მიწისქვეშა წყლით. წყალდიდობა იცის გაზაფხულზე, წყალმოვარდნები — მთელი წლის მანძილზე. საშუალო წლიური ხარჯი ნოქალაქევთან 31,8 მ³/წმ. იყენებენ ხე-ტყის დასაცურებლად და სოფლის წისქვილებისათვის. ხეობის ზემო ნაწილში მდებარეობს კურორტი ლებარდე.[1]
| ტეხური | |
|---|---|
 ტეხური ნოქალაქევთან | |
| ქვეყანა |
 საქართველო |
| ტერიტორიული ერთეულები | სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარე |
| მარჯვენა შენაკადები |
გურძენი ნახური |
| მარცხენა შენაკადები |
აბაშა ჩხოროწყუ წაჩხურა |
| სათავე |
ეგრისის ქედი 42°46′17″ ჩ. გ. 42°24′59″ ა. გ. / 42.77139° ჩ. გ. 42.41639° ა. გ. |
| სათავის მდებარეობა | მწვერვალი ტეხურიშდუდი |
| სათავის სიმაღლე | 2400 მ |
| შესართავი |
რიონი 42°11′10″ ჩ. გ. 42°01′59″ ა. გ. / 42.18611° ჩ. გ. 42.03306° ა. გ. |
| სიგრძე | 108 კმ |
| აუზის ფართობი | 1040 კმ² |
| მდინარის სისტემა | რიონი → შავი ზღვა |
| წყლის დანიშნულება |
ხე-ტყის დაცურება სოფლის წისქვილები |
| წყლის ხარჯი (საშ.) | 31,8 მ³/წმ |
     — სათავე,  — შესართავი | |
 ტეხური ვიკისაწყობში | |
მდინარის აუზში 503 შენაკადია, საერთო სიგრძით 1047 კმ. ძირითადი შენაკადები, რომელთა სიგრძე 10 კმ-ზე მეტია არის ხუთი: მარცხენა მდინარე ჩხოროწყუ (11 კმ), მარცხენა მდინარე წაჩხურა (12 კმ), მარჯვენა მდინარე გურძენი (20 კმ), მარჯვენა მდინარე ნახური (11 კმ), მარცხენა მდინარე აბაშა (66 კმ). აბაშის აუზის შეერთების შემდეგ ტეხურის აუზი ღებულობს ასიმეტრიულ ფორმას. მდინარის სიმჭიდროვის კოეფიციენტი ტოლია 1.01 კმ/კმ².[2]
მდინარის კალაპოტი ზომიერად კლაკნილია და ძირითადად დაუტოტავი. სოფელ დობერაზენის მიდამოებში იყოფა 2-3 ტოტად, რის გამოც წარმოიქმნება დაბალი, არამდგრადი კუნძულები კენჭნარ-ქვიშოვანი ზედაპირით. მდინარის კალაპოტისთვის დამახასიათებელია, საშუალოდ ყოველ 30-50 მეტრში, მუხლები და ჩქერები. მდინარის კალაპოტის სიგანე იცვლება 2 მ-დან (სათავიდან 2,5 კმ-ს ქვემოთ) 20 მ-მდე (სოფ. დობერაზენში). ძირითადად ჭარბობს 5 მ. სიღრმეები მუხლებთან შეადგენს 0,3-1,6 მ-ს, ხოლო ჩქერებთან 0,4-5 მ-ს.[2]
მისი კალაპოტი ულამაზესი კლდოვანი კანიონებითა და ქვაბულების სიუხვით გამოირჩევა, რაც იდეალურ პირობებს უქმნის რაფტინგის მოყვარულთ. ტეხურის შუა და ზედა წელის ფაუნა საინტერესოა თავისი მრავალფეროვნებით. აქ მრავლადაა სხვადასხვა სახეობის სარეწაო მნიშვნელობის თევზი: თეთრულა, ტობი, წვერა, ქაშაპი, მურწა. მდინარეში ბინადრობს კალმახიც, მაგრამ მასზე თევზაობა საქართველოს კანონმდებლობით აკრძალულია.[3]
ტეხური თავისი ეკო-პირობებისა და მასში გავრცელებული ფლორისა და ფაუნის მიხედვით, მთელ სიგრძეზე იყოფა პირობითად 3 უბნად ან მონაკვეთად: საკალმახე უბანი, შუა უბანი და შერეული უბანი. მდინარე ტეხურის შუა და ზემო წელის ორივე სანაპირო მდიდარია ტყის რესურსებით.[2]
|
„იწოდა ჩქარად დინებისგან, რამეთუ შემუსრავს და მტეხარე ჰყოფს ხიდსა თუ სხვასა რაის. გამოსდის მასვე კავკასსა, მიერთვის ისულეთს ჩრდილოდამ რიონს“
|
გალერეა
რედაქტირება
.jpg)
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ გიგინეიშვილი გ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, თბ., 1985. — გვ. 709.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 მდინარე ტეხურაზე ჰიდროელექტროსადგურების კასკადის პროექტი[მკვდარი ბმული]
- ↑ კურორტ ლებარდეს აღწერა — Travel in Georgia. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-08-08. ციტირების თარიღი: 2016-06-16.
- ↑ ვახუშტი ბატონიშვილი „აღწერა სამეფოსა საქართველოსა“ გვ. 166 — თბილისი, 1941