სომხეთის კლიმატი

სომხეთის კლიმატი ძალიან მრავალფეროვანია. ეს განპირობებულია გეოგრაფიული მდებარეობითა და სიმაღლეების დიდი მერყეობით^[1].

შირაკის ქვაბული − ამ რეგიონში ჭარბობს კონტინენტური კლიმატი

ვაკეებზე საშუალო ტემპერატურა იანვარში −5°C, ხოლო ივლისში +25°C-ია; მთაში −12°C და +16°C შესაბამისად. ნალექების ყველაზე მცირე რაოდენობა არარატის ვაკეზეა — 200—250 მმ წელიწადში, საშუალო მთაში — 500 მმ, ხოლო მაღალ მთაში — 700—900 მმ. ნალექების ყველაზე ჭარბი რაოდენობა ფისირდება ლორესა და სიუნიქის პროვინციებში, რომელიც უმეტესწილად ტყითაა დაფარული. სომხეთის სამხრეთ ნაწილში ერთ-ერთი ყველაზე წვიმიანი დასახლებული პუნტია ვერინ-ხოტანანი, სადაც ნალექების საშუალო წლიური რაოდენობა 805 მმ-ს აღემატება, ჩრდილოეთში - ფიოლეტოვო და ტაშირი — 700 მმ-ზე მეტი^[2].

მიუხედავად იმისა, რომ სომხეთი სუბტროპიკულ განედზე მდებარეობს, სუბტროპიკული კლიმატი მხოლოდ ქვეყნის სამხრეთ (მეღრი) და სამხრეთ-აღმოსავლეთ (ნოემბერიანი) ნაწილებში აღინიშნება. დანარჩენ რაიონებში კლიმატი კონტინენტური (ზაფხული ცხელი, ხოლო ზამთარი ცივი) და ზომიერია (ზომიერი ზამთარი და ზაფხული).

კლიმატური სარტყლები რედაქტირება

სომხეთში კლიმატური სარტყლები ვერტიკალურადაა განლაგებული, აქ ერთდროულად გაბატონებულია 3 კლიმატური სარტყელი და 6 კლიმატური ზონა. ქვემოთ ჩამოთვლილია სომხეთის კლიმატური ზონები და მათი გავრცელების არეალები.

არარატის ვაკესა და ერევნის რაიონში კლიმატი მშრალი და კონტინენტურია ცხელი ზაფხულით, ცივი ზამთრითა და ნალეების მცირე რაოდენობით (350 მმ წელიწადში).

არარატის ვაკის ჩრდილოეთიდან და აღმოსავლეთიდან მოსაზღვრე დაბალ მთაში, კლიმატი ზომიერია მშრალი თბილი ზაფხულითა (ივლისის საშუალო ტემპერატურა — 20°С) და ცივი ზამთრით (იანვრის საშუალო ტემპერატურა — −7°С), ჭარბი ნალექით (640 მმ-მდე წელიწადში).

ქვეყნის ცენტრალური ნაწილის საშუალო მთაში, 1500—1800 მეტრის სიმაღლეზე, კლიმატი ზომიერია, თბილი ზაფხულითა (ივლისის საშუალო ტემპერატურა — 18-20°С) და ცივი ზამთრით (იანვრის საშუალო ტემპერატურა — −10°С) ჭარბი თოვლით; ნალექების საშუალო წლიური რაოდენობა 760 მმ-ია.

ქვეყნის ჩრდილოეთი და სამხრეთ-აღმოსავლეთი ნაწილის საშუალო მთაში, კლიმატი ზომიერად-თბილი და ტენიანია (იანვრის საშუალო ტემპერატურა — −4-0°С, ხოლო ივლისის — +18-19°С-ია, ნალექების საშუალო წლიური რაოდენობა 600—700 მმ-ს შეადგენს).

სომხეთის უკიდურეს სამხრეთ-აღმოსავლეთსა (მეღრი) და ჩრდილო-აღმოსავლეთში (ნოემბერიანი), 1500 მეტრზე დაბალ სიმაღლეზე, კლიმატი მშრალი სუბტროპიკულია ხანგრძლივი და ცხელი ზაფხულითა (ივლისის საშუალო ტემპერატურა — 24°С) და რბილი უთოვლო ზამთრით (იანვრის საშუალო ტემპერატურა — 0°С). ნალექების საშუალო წლიური რაოდენობა 300—400 მმ-ს შეადგენს.

1800-3000 მეტრ სიმაღლეზე კლიმატი ზომიერად ცივი და ტენიანია (იანვრის საშუალო ტემპერატურა — −12°С, ივლისის — +10°С, ნალექების საშუალო წლიური რაოდენობა — 800—900 მმ)^[3].

მახასიათებლები რედაქტირება

დასახლება	სიმაღლე	ნალექები (მმ)	დღიური საშუალო ტემპერატურა °C	თოვლის საშუალო სიღრმე	თოვლის მინიმალური სიღრმე	თოვლის მაქსიმალური სიღრმე	თოვლიანი დღეები	ტენიანობა %
ბაგრატაშენი	453	444	11.7	—	—	—	—	72
იჯევანი	732	563	10.6	10	28	1	38	73
ვანაძორი	1350	586	7.4	17	38	3	72	71
სტეფანავანი	1397	683	6.6	19	53	4	73	73
ტაშირი	1507	713	5.8	17	37	2	72	75
სპიტაკი	1552	439	7.1	12	56	2	63	69
ჭამბარაკი	1861	557	4.8	16	37	5	102	74
მეღრი	627	259	13.8	5	27	0	21	61
კაპანი	705	544	11.5	10	32	2	34	71
არტაშატი	829	235	11.1	10	44	0	39	65
არმავირი	861	244	11.3	10	42	0	45	60
ერევანი	942	316	11.4	12	46	0	44	60
ეღვარდი	1317	407	9.8	28	68	0	74	62
არენი	1009	357	11.8	14	—	—	40	56
ეღეგნაძორი	1267	398	10.8	18	—	—	50	66
სისიანი	1580	365	6.6	12	34	3	73	68
გიუმრი	1556	477	5.8	26	61	4	96	70
თალინი	1582	435	7.9	24	64	2	82	59
ართიკი	1750	516	5.8	22	51	5	95	66
ფანტანი	1798	640	6.0	50	79	13	124	66
აპარანი	1291	651	4.3	56	92	10	125	69
სევანი	1936	556	4.0	36	83	3	136	74
მეწ-მასრიკი	1940	390	4.2	21	35	7	109	69
მარტუნი	1995	457	5.6	26	75	2	98	67
იანხი	2334	488	2.7	64	102	33	160	72
პაღაკნი (შურაბადი)	2004	574	1.8	53	81	17	138	74
არაგაწი (მთა)	3329	1065	-2.7	166	235	66	252	73^[4]