იანვარი

წლის პირველი თვე იულიუსის და გრიგოლიანურ კალენდრებში

იანვარი (ლათ. Ianuarius) — გრიგორიანული კალენდრის პირველი თვე. იანვარში 31 დღეა.

<< იანვარი >>
ორშ სამ ოთხ ხუთ პარ შაბ კვი
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30 31
2024

ასე უწოდეს მას იანუსის, შესასვლელთა და გამოსასვლელთა, ყოველგვარი საწყისის რომაული ღმერთის მიხედვით. იანვარი და თებერვალი არიან კალენდრის ბოლო დამატებული თვეები, ვინაიდან რომაელები ზამთარს თვლიდნენ პერიოდად თვეების გარეშე. რადგან, ტრადიციულად, კონსულებს იანვარში ირჩევდნენ, ეს თვე გახდა წლის პირველი თვე, შეცვალა ამ მიმართებით მარტი. იანვრის ძველქართული სახელწოდებაა აპანი, აპნისი.

აპნისი რედაქტირება

კორნელი კეკელიძე აპნისს 4 დეკემბერი — 2 იანვრით საზღვრავდა[1].

კ. კეკელიძის აზრით[2] „აპნისი“ არის ნათესაობითი ბრუნვა (თთუე აპნისი, აპნისაჲ), სახელობითი ბრუნვა იქნება „აპანი“, რაც იგივე ავესტური აპამ, ფალაური ავან ან ახალ-სპარსული აბან არის (აქედან გამოყავთ ებრაული აბ-იც). ეს სახელი თუ მის ეტიმოლოგიას მივაქცევთ ყურადღებას (ძველ ირანულში მდინარისა და წყლის სახელთანაა დაკავშირებული[3]), უნდა მივიჩნიოთ იმ თვის სახელთა დუბლიკაციად, რომლესაც სურწყანი ეწოდება.

 
„და არს დასაბამი ტანჯვათა მათ წმიდისა შუშანიკისაჲ თთუესა აპნისისასა, მერვესა თთჳსასა და დღესა ოთხშაბათსა[4].“
 
„მეშჳდესა წელსა სუფევისა კონსტანტინჱს დიდისა მეფისასა, თთუესა აპნისისა, შეკრბა ერი დიდძალი წარმართთაჲ მდინარესა ზედა, რომელსა ჰრქჳან დანუბი[5].“
 
„დღჱ, რომელი განთენდებოდა პარასკევად, აპნისისა თთუესა სამსა, ჟამსა მას მეათხუთმეტესა ინდიქტიონსა, მეათესა მას ჳპატონსა [ონორის კეისრისასა], და მეექუსესა მას წელსა თევდოსისა, უფალთა მათ ჩუენთა თჳთმპყრობელთა შარავანდედთასაჲ[6].“

იანვრის მნიშვნელოვანი მოვლენები რედაქტირება

 

სქოლიო რედაქტირება

  1. კ. კეკელიძე, „ეტიუდები ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორიიდან“, ტ. 1, გვ. 116
  2. კ. კეკელიძე, „ეტიუდები ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორიიდან“, ტ. 1, გვ. 101-102
  3. Ginzel, I, 279
  4. „შუშანიკის მარტვილობა“, გამოც. ილ. აბულაძისა, გვ. 46
  5. კირილე იერუსალიმელის საკითხავი „გამოჩინებისათვის ჯუარისა“, ხელნ. A 19, გვ. 487
  6. პოვნაჲ წმინდისა სტეფანჱსი, H 535, ფ. 51