მცხეთა-მთიანეთის მხარე

მცხეთა-მთიანეთის მხარე — მხარე აღმოსავლეთ საქართველოში, მოიცავს ისტორიულ-გეოგრაფიული პროვინციების შიდა ქართლის, ერწო-თიანეთის, ფშავის, ხევსურეთის, მთიულეთის, გუდამაყრის, ქსნისხევის, ხევის ტერიტორიებს. რეგიონის საერთაშორისო კოდია: GE-MM.

ადმინისტრაციული ერთეული
მცხეთა-მთიანეთის მხარე
ქვეყანა	საქართველო
ადმ. ცენტრი	მცხეთა
შიდა დაყოფა	დუშეთის მუნიციპალიტეტი, თიანეთის მუნიციპალიტეტი, მცხეთის მუნიციპალიტეტი და ყაზბეგის მუნიციპალიტეტი
კოორდინატები	42°17′00″ ჩ. გ. 44°45′00″ ა. გ.
სახელმწიფო რწმუნებული	დავით ნოზაძე
დაარსდა	1995
ფართობი	6785 კვადრატული კილომეტრი
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	94 573 (2014) კაცი
სიმჭიდროვე	13,9 კაცი/კმ²
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 94,5 % აზერბაიჯანელები 2,4 % ოსები 1,4 % ასურელები 0,7 % სომხები 0,3 % რუსები 0,3 %
სარწმუნოებრივი შემადგენლობა	მართლმადიდებლები 96,07 % მუსლიმები 2,43 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
ოფიციალური საიტი	http://www.mtskheta-mtianeti.gov.ge
მცხეთა-მთიანეთის მხარე ვიკისაწყობში

ზოგადი ცნობები

მხარის ფართობი შეადგენს 6785 კვ.კმ-ს, მოსახლეობა – 94 573 ადამიანს, მოსახლეობის სიმჭიდროვე 1 კვ.კმ-ზე – 13,9 კაცს. მხარის ადმინისტრაციული ცენტრია ქალაქი მცხეთა. მხარეში 411 დასახლებული პუნქტია, მათ შორის:

• ქალაქი – 2: მცხეთა, დუშეთი;
• დაბა – 5: ჟინვალი, ფასანაური, თიანეთი, სიონი, სტეფანწმინდა;
• სოფელი – 404.
• ეთნიკური შემადგენლობა – ქართველები, აზერბაიჯანელები, ოსები, ასურელები, სომხები, რუსები.

ადმინისტრაციული დაყოფა

მცხეთა-მთიანეთის მხარეში შედის საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული შემდეგი ადმინისტრაციულ–ტერიტორიული ერთეულები:

რუკა	მუნიციპალიტეტები
	დუშეთის მუნიციპალიტეტი
	თიანეთის მუნიციპალიტეტი
	მცხეთის მუნიციპალიტეტი
	ყაზბეგის მუნიციპალიტეტი

მმართველობა

• 1995–1997 — შალვა ოგბაიძე (პირველი გუბერნატორი);
• 1997–1998 — თემურ გიორგაძე;
• 1998–2001 — კობა ბუჩუკური;
• 2002–2004 — არმაზ შამანაური;
• 2004 — დავით ბაშალეიშვილი;
• 2004–2005 — გიორგი ხაჩიძე;
• 2005–2008 — ვასილ მაღლაფერიძე;
• 2008–2013 — ცეზარ ჩოჩელი;
• 2013 — ხათუნა ოჩიაური;
• 2013 — ნუგზარ ყიფიანი.

მოსახლეობა

მხარე / რაიონი-მუნიციპალიტეტი	2002 წ. აღწ.	2014 წ. აღწ.	2016'	2017'	2018'
მცხეთა-მთიანეთი	117 740	94 573	94 100	93 900	93 900
დუშეთის	33 636	25 659	25 900	26 000	26 100
თიანეთის	14 014	9468	9800	9900	10 000
მცხეთის	64 829	55 651	54 400	54 200	53 900
ყაზბეგის	5261	3795	3800	3800	3800

ეკონომიკა

მცხეთა-მთიანეთი ძირითადად სასოფლო-სამეურნეო მხარეს წარმოადგენს, სადაც გამოიყოფა მეცხოველეობის (თიანეთი, დუშეთი, ყაზბეგი) და მებოსტნეობა-მებაღეობის რაიონები (მცხეთა, ნაწილობრივ დუშეთი). საქართველოს სამხედრო გზა ამ რეგიონზე გადის, რუსეთ-საქართველოს დამაკავშირებელი ერთადერთი მაგისტრალია ამჟამად. სამრეწველო ობიექტები თავმოყრილია მცხეთასა და დუშეთში. მხარეში მდებარეობს ქვეყნის მთავარი სამთო-სათხილამურო კურორტი გუდაური.

ღირსშესანიშნაობები

მხარის ტერიტორიაზე მდებარეობს ბუნების, არქიტექტურისა და კულტურის მრავალი ძეგლი, მათ შორის უმნიშვნელოვანესია:

• ქალაქი-მუზეუმი მცხეთა
• ანანურის ციხე
• ზედაზნის მონასტერი
• ლარგვისის მონასტერი
• შიომღვიმის მონასტერი
• შატილი (ძეგლი)
• გერგეტის სამება

რესურსები ინტერნეტში

• ოფიციალური საიტი დაარქივებული 2018-03-22 საიტზე Wayback Machine.