ვალერიან გუნია

ვალერიან ლევანის ძე გუნია (დ. 21 იანვარი [ძვ. სტ. 9 იანვარი], 1862, ეკი, სენაკის მუნიციპალიტეტი — გ. 31 ივლისი, 1938, თბილისი, საქართველოს სსრ, სსრკ) — ქართველი მსახიობი, რეჟისორი, დრამატურგი, კრიტიკოსი. 1931 წელს მიენიჭა საქართველოს სსრ-ის დამსახურებული არტისტის, ხოლო 1933 წელს — საქართველოს სსრ-ის სახალხო არტისტის წოდება.

ვალერიან გუნია
დაბადების სახელი	ვალერიან გუნია
დაბადების თარიღი	21 იანვარი, 1862 (1862-01-21) ეკი, სენაკის მუნიციპალიტეტი
გარდაცვალების თარიღი	31 ივლისი, 1938 (76 წლის) თბილისი
საქმიანობა	მსახიობი, რეჟისორი

ბიოგრაფია

ვალერიან გუნია 1876 წელს შევიდა თბილისის რეალურ სასწავლებელში. 1881 წელს პოლიტიკურ გამოსვლებში მონაწილეობისათვის სასწავლებლიდან გარიცხეს. სწავლა განაგრძო მოსკოვში, პეტროვსკოე-რაზუმოვსკოეს სასოფლო-სამეურნეო აკადემიაში. სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ აქტიურად ჩაება საზოგადოებრივ ცხოვრებაში. 1883 წლიდან მოღვაწეობდა ქართულ პროფესიულ თეატრში. როლები: მეფე ლირი, ოტელო (უილიამ შექსპირის „მერე ლირი“, „ოტელო“), კაკო (ილია ჭავჭავაძის „კაკო ყაჩაღის“ მიხედვით), ოიდიპოსი (სოფოკლეს „ოიდიპოს მეფე“), ოსიპი (ნიკოლოზ გოგოლის „რევიზორი“), ოთარ ბეგი (ალექსანდრე სუმბათაშვილ-იუჟინის „ღალატი“)

ვალერიან გუნია გამოირჩეოდა დიდი სცენური მომხიბვლელობით, შთამბეჭდავი გარეგნობით, შესანიშნავი ხმით, ძლიერი ტემპერამენტით. მას მნიშვნელოვანი ღვაწლი მიუძღვის ქართულ თეატრში რეალისტური მიმართულების დამკვიდრებასა და ქართველ პროფესიონალ მსახიობთა აღზრდის საქმეში.

მან დაწერა ლიბრეტოები ოპერებისთვის: ზაქარია ფალიაშვილის „დაისი“, დიმიტრი არაყიშვილის „დინარა“ და სხვა. რედაქტორობდა სხვადასხვა პერიოდულ გამოცემებს (მაგ. ჟურნალ „თეატრს“), 1886 წელს დააარსა გაზეთი „ცნობის ფურცელი“, 1888 წელს გამოსცა „საქართველოს კალენდარი“, 1907 — იუმორისტული ჟურნალი „ნიშადური“.

ვალერიან გუნია იყო თეატრის თვალსაჩინო ისტორიკოსი და თეორეტიკოსი. თეატრალური ხელოვნების შესახებ სისტემატურად აქვეყნებდა ლიტერატურულ წერილებს, თეორიული ხასიათის სტატიებს. განსაკუთრებით აღსანიშნავია მისი ისტორიული ნარკვევი „ქართული თეატრი 1879–1889“, 1921 წლიდან ხელმძღვანელობდა ქართულ თეატრებს. იყო საქართველოს ხელოვნების მუშაკთა კავშირის გამგეობის პირველი თავმჯდომარე.

ფილმოგრაფია

• 1921: „არსენა ჯორჯიაშვილი“ (გენერალი) რეჟ. ივანე პერესტიანი
• 1922: „სურამის ციხე“ (ვეზირი) რეჟ. ივანე პერესტიანი
• 1922: „მოძღვარი“ (მაყვალას მამა) რეჟ. ვლადიმერ ბარსკი
• 1923: „მამის მკვლელი“ (ნიკალა) რეჟ. ამო ბეკ-ნაზაროვი
• 1926: „ხანუმა“ (ვაჭარი ადამი) რეჟ. ალექსანდრე წუწუნავა
• 1927: „გოგი რატიანი“ (მეეზოვე) რეჟ. კონსტანტინე მარჯანიშვილი
• 1927: „ამოკი“ (ევროპელი ქალის ქმარი) რეჟ. კოტე მარჯანიშვილი
• 1927: „მთის კანონი“ (მუსა) რეჟ. ბორის მიხინი
• 1934: „ნახვამდის“ რეჟ. გიორგი მაკაროვი

ლიტერატურა

• ბურთიკაშვილი ა., რაინდი უშიშარი და გულმართალი, თბ., 1965.

• ცაგარეიშვილი ლ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 309.

• ცაგარეიშვილი ლ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012. — გვ. 205–206.

რესურსები ინტერნეტში

• შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „ვალერიან გუნია“ ვიკისაწყობში.
• ვალერიან გუნია — საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი
• ვალერიან გუნია კინოფილმების ინტერნეტ-მონაცემთა ბაზაში
• ვალერიან გუნია [დაარქივებული] — ეროვნული ფილმოგრაფია