ჩრდილოეთ კორეისა და სამხრეთ კორეის ურთიერთობები

ჩრდილოეთ კორეისა - სამხრეთ კორეის ურთიერთობები (ან სხვაგვარად, კორეული ურთიერთობები ) — დიპლომატიური ურთიერთობები კორეის ნახევარკუნძულის ორ სახელმწიფოს შორის. ადრე ერთიანი ერი, რომლის ანექსია მოახდინა იაპონიამ 1910 წელს, გაიყო ორ ქვეყანაd მეორე მსოფლიო ომის დასრულებისას, 1945 წელს და დაიწყო კორეის ომი, რომელიც მიმდინარეობდა 1950–1953 წლებში და დასრულდა დაზავების ხელშეკრულებით, მაგრამ სამშვიდობო ხელშეკრულების გარეშე. ჩრდილოეთ კორეა არის ერთპარტიული ტოტალიტარული სახელმწიფო, რომელსაც მართავს კიმთა დინასტია. სამხრეთ კორეა ადრე იმართებოდა სამხედრო დიქტატურების მემკვიდრეობით, 1987 წლის დემოკრატიზაციამდე, როდესაც მან პირდაპირი არჩევნები გამართა. ორივე ქვეყანა პრეტენზიას აცხადებს კორეის ნახევარკუნძულზე და მოშორებით მდებარე კუნძულებზე. ორივე ერი გაერთიანდა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში 1991 წელს და წევრი ქვეყნების უმეტესობის მიერ აღიარებულია. 1970-იანი წლებიდან ორივე ქვეყანა აწარმოებს არაფორმალურ დიპლომატიურ დიალოგს სამხედრო დაძაბულობის განმუხტვის მიზნით. 2000 წელს კიმ დე ჯუნი გახდა სამხრეთ კორეის პირველი პრეზიდენტი, რომელიც ეწვია ჩრდილოეთ კორეას ნახევარკუნძულის გაყოფიდან 55 წლის შემდეგ.

ჩრდილოეთ კორეის ლიდერი კიმ ჩენ-ინი (მარცხნივ) და სამხრეთ კორეის პრეზიდენტი მუნ ჯე ინ (მარჯვნივ), 2018 წლის აპრილი.

პრეზიდენტ კიმის დროს, სამხრეთ კორეამ წამოიწყო მზის პოლიტიკა ჩრდილოეთ კორეასთან უფრო მშვიდობიანი ურთიერთობების მისაღწევად. ეს პოლიტიკა გააგრძელა შემდეგმა პრეზიდენტმა ნო მუ ჰიენმა, რომელიც 2007 წელს ასევე ჩავიდა ჩრდილოეთ კორეაში და შეხვდა ჩრდილოეთ კორეის ლიდერს კიმ ჩენ ირს. ამ შეხვედრის შედეგად ორივე ლიდერმა ხელი მოაწერა დეკლარაციას მშვიდობის მისაღწევად და კორეული ურთიერთობების აღდგენის შესახებ. ამასთან, მზარდი კრიტიკის შედეგად, მზიანი პოლიტიკა შეწყდა შემდეგი ორი მთავრობის პირობებში. ლი მიონ ბაკისა და პაკ კინ ჰეს პრეზიდენტობის პერიოდში ჩრდილოეთ და სამხრეთ კორეებს შორის ურთიერთობა უფრო მტრული გახდა.

2018 წელს ჩრდილოეთ კორეის 2018 წლის ზამთრის ოლიმპიურ თამაშებში მონაწილეობით, ურთიერთობამ დიპლომატიური გარღვევა განიცადა და მნიშვნელოვნად თბილი გახდა. 2018 წლის აპრილში ორმა ქვეყანამ ხელი მოაწერა პანმუნჯომის დეკლარაციას კორეის ნახევარკუნძულის მშვიდობის, კეთილდღეობისა და გაერთიანების შესახებ. ჩრდილოეთ და სამხრეთ კორეებს შორის გამართულმა სამიტებმა ხელი შეუწყო ჩრდილოეთ კორეასა და შეერთებულ შტატებს შორის პოზიტიურ ურთიერთობებს. მაგრამ ორ ქვეყანას შორის დაძაბულობა კვლავ რჩება.

კორეის გაყოფა

კორეის ნახევარკუნძული დაიპყრო იაპონიამ 1910 წლიდან. 1945 წლის 9 აგვისტოს, მეორე მსოფლიო ომის ბოლო დღეებში, საბჭოთა კავშირმა ომი გამოუცხადა იაპონიას და კორეაში გადავიდა. მიუხედავად იმისა, რომ იალტის კონფერენციაზე მოკავშირეებმა მიაღწიეს შეთანხმებას, აშშ-ს მთავრობა შეშფოთდა იმის გამო, რომ კორეა საბჭოთა კავშირის კონტროლის ქვეშ მოექცა. ამიტომ აშშ-ს მთავრობამ თხოვა საბჭოთა ძალებს, შეეჩერებინა დაწინაურება ჩრდილოეთით 38-ე პარალელზე, ნახევარკუნძულის სამხრეთით, დედაქალაქ სეულის ჩათვლით. იაპონია ჩაბარდა 15 აგვისტოს. 24 აგვისტოს წითელი არმია შევიდა ფხენიანში და დააარსა სამხედრო მთავრობა კორეის პარალელის ჩრდილოეთით. 8 სექტემბერს ამერიკულმა ძალებმა სამხრეთით დააარსეს შეერთებული შტატების არმიის სამხედრო მთავრობა კორეაში.

თავდაპირველად მოკავშირეები ითვალისწინებდნენ ერთობლივ სამეურვეო კურსს, რომელიც კორეას დამოუკიდებლობისკენ მიუძღოდა, მაგრამ კორეელ ნაციონალისტთა უმეტესობას დამოუკიდებლობა დაუყოვნებლივ სურდა. იმავდროულად, საომარი მოქმედებები საბჭოთა კავშირსა და შეერთებულ შტატებს შორის ცივი ომის დაწყებისთანავე გაუარესდა.

ორივე დაპირისპირებული მთავრობა თავს მთელი კორეის მთავრობად თვლიდა და გაყოფას დროებითად მიიჩნევდა.

კორეის ომი

დელეგატები პანმუნჯომში ხელს აწერენ კორეის ზავის ხელშეკრულებას.

ჩრდილოეთ კორეა შეიჭრა სამხრეთით 1950 წლის 25 ივნისს და სწრაფად გადალახა ქვეყნის უმეტესი ნაწილი. 1950 წლის სექტემბერში გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია, შეერთებული შტატების მეთაურობით, ჩაერია სამხრეთის დასაცავად და ჩრდილოეთ კორეაში გადავიდა. როდესაც ისინი ჩინეთთან საზღვარს მიუახლოვდნენ, ჩინეთის ჯარები ჩრდილოეთ კორეის სახელით ჩაერივნენ და კვლავ შეცვალეს ომის ბალანსი. ომი დამთავრდა, 1953 წლის 27 ივლისს კორეის დაზავების ხელშეკრულებით. სინმან რიმ უარი თქვა ზავის დადებაზე, მაგრამ უხალისოდ დათანხმდა მის დაცვას. ზავმა ოფიციალურად შეწყვიტა ცეცხლის გახსნა, მაგრამ სამშვიდობო ხელშეკრულება არ დასრულებულა. მან დააარსა კორეის დემილიტარიზებული ზონა (DMZ), ბუფერული ზონა ორ მხარეს შორის, რომელიც კვეთდა 38-ე პარალელს, მაგრამ არ მისდევდა მას. ჩრდილოეთ კორეამ გამოაცხადა, რომ იგი აღარ დაიცავს საზავო ხელშეკრულებას ექვსჯერ მაინც, 1994, 1996, 2003, 2006, 2009 და 2013 წლებში.

დიპლომატია 2019–20 წლებში

ტრამპი, კიმი და მუნი დემილიტარიზებულ ზონაში.

2019 წ

30 ივნისს, კიმი და მუნი კვლავ შეხვდნენ დემილიტარიზებულ ზონაში, რომელსაც შეუერთდა აშშ–ს პრეზიდენტი ტრამპი, რომელიც შეხვედრის ინიციატორი იყო სამივემ შეხვედრა გამართა ინტერკორეულ თავისუფლების სახლში. 2019 წლის 16 აგვისტოს ჩრდილოეთ კორეის მმართველმა პარტიამ გააკეთა განცხადება, რომლითაც გააკრიტიკა სამხრეთ კორეის მონაწილეობა წვრთნებში და აშშ-სგან სამხედრო ტექნიკის შეძენა, ამ ქმედებებს უწოდა „მძიმე პროვოკაცია“ და თქვა, რომ მოლაპარაკებები აღარ გაგრძელდება.

2020 წელი

2020 წლის 9 ივნისს ჩრდილოეთ კორეამ დაიწყო სამხრეთ კორეასთან კომუნიკაციის ყველა ხაზის გაწყვეტა. ეს მოხდა მას შემდეგ, რაც ფხენიანმა არაერთხელ გააფრთხილა სეული ისეთი საკითხების შესახებ, ჩრდილოეთ კორეის მხრიდან დიდი აგრესია გამოიწვია აქტივისტების ქმედებამ, როცა მათ საზღვარზე ანტიჩრდილოკორეული მესიჯებით შექმნილი ბროშურები გაგზავნეს. მომხდარის შემდეგ ჩრდილოეთ კორეა სასაზღვრო ტერიტორიაზე ჯარის გაგზავნითაც იმუქრებოდა. ცენტრალურმა საინფორმაციო სააგენტომ აღნიშნა, რომ ეს არის „პირველი ნაბიჯი სამხრეთ კორეასთან კონტაქტის ყველა საშუალების მთლიანად გათიშვისა და ზედმეტი ნივთების მოცილების შესახებ“. ჩრდილოეთმა განცხადება, რომ იგი მზად არის 12 მილიონი ბროშურა გაგზავნოს, რაც შეიძლება გახდეს სამხრეთ კორეის წინააღმდეგ ყველაზე მასშტაბური ფსიქოლოგიური კამპანია.

რესურსები ინტერნეტში

• Inter-Korean Relations: Past, Present and Future (Introduction) – cfr.org
• Inter-Korean Relations: Past, Present and Future (Panel 1) – cfr.org
• ROK and Inter-Korean relations
• Eating the Oxen of the Sun – The Odyssey of Unification
• Inter-Korean tensions: ideology first, at any cost? by Alain Nass (expert on Asia and Korea), Asia & Pacific Network, October 2011
• Research Council on Unification Policy [1] დაარქივებული 2018-10-21 საიტზე Wayback Machine.
• Korea Institute of national unification [2]
• Brookings Institution [3]
• New York Times on North Korea [4]