ლეონარდ დეკაპრელევიჩი
ლეონარდ დეკაპრელევიჩი (დ. 25 ივლისი [ ძვ. სტ. 13 ივლისი], 1886, თბილისი, საქართველო, — გ. 7 ნოემბერი, 1981, თბილისი, საქართველო) — გენეტიკოს-სელექციონერი, ბოტანიკოსი, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი (1943), პროფესორი (1930). საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი (1944).
| ლეონარდ დეკაპრელევიჩი | |
|---|---|
 | |
| დაბ. თარიღი | 13 (25) ივლისი, 1886 ან 1886[1] [2] [3] |
| დაბ. ადგილი | თბილისი, ტფილისის გუბერნია, რუსეთის იმპერია |
| გარდ. თარიღი | 7 ნოემბერი, 1981 ან 1981[2] |
| გარდ. ადგილი | თბილისი |
| მოქალაქეობა |
 რუსეთის იმპერია სსრკ.svg){kind=small} საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა |
| საქმიანობა | გენეტიკოსი და ბოტანიკოსი |
| ალმა-მატერი | მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |
| ჯილდოები | ლენინის ორდენი, შრომის წითელი დროშის ორდენი და საპატიო ნიშნის ორდენი |
დაიბადა რკინიგზელის ოჯახში. მისი წინაპრები მჭიდროდ იყვნენ დაკავშირებულნი საქართველოსთან. ლეონარდის პაპა ალექსანდრე დეკაპრელევიჩი გადმოუსახლებიათ კავკასიაში რიგით ჯარისკაცად, რომელსაც შემდეგ ოფიცრობა მიუღია. იგი მსახურობდა და ცხოვრობდა სიღნაღში, შემდეგ კი თბილისში დასახლებულა. ბებია სალომე (დედის მხრივ) წარმოშობით ქართველი იყო, გვარად ჩიგიანი, დუშეთის მაზრიდან, მამა დაბადებულა სიღნაღში.[4]
1912 წელს დაამთავრა მოსკოვის უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტის საბუნებისმეტყველო-ისტორიული განყოფილება და მუშაობა დაიწყო თბილისის ბოტანიკური ბაღის სელექციის განყოფილებაში ჯერ უმცროს სპეციალისტად (1914), შემდეგ გამგედ (1916). 1929 წლიდან საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის ლექტორია, 1937-1973 წლებში — ამავე ინსტიტუტის გენეტიკა-სელექციის კათედრის გამგე, შემდეგ — მისი საპატიო გამგე და კონსულტანტი. დეკაპრელევიჩის სამეცნიერო-კვლევითი მუშაობა უმთავრესად შეეხება ამიერკავკასიის, კერძოდ, საქართველოს კულტურული ფლორის შესწავლას. მან ნიკოლოზ ვავილოვთან და პეტრე ჟუკოვსკისთან ერთად დაადგინა, რომ მსოფლიოში საქართველო ხორბლის წარმოშობის ერთ-ერთი მთავარი კერაა, განსაზღვრა ხალხური სელექციის როლი ამ მცენარის გაუმჯობესებაში. გამოიყვანა ხორბლის, სიმინდის, ქერისა და ლობიოს ახალი ჯიშები.[5]
აკადემიკოსი ივანე ჯავახიშვილი თავის შრომაში — „საქართველოს ეკონომიკური ისტორია“ მრავალჯერ იმოწმებს ლეონარდ დეკაპრელევიჩის მოსაზრებებს საქართველოში გავრცელებული პურეულის, სიმიდის, ლობიოსა და სხვა კულტურული მცენარეების შესახებ.[4]
მიღებული ჰქონდა 8 საავტორო მოწმობა. 1973 წელს მიენიჭა ნიკოლოზ ვავილოვის სახელობის პრემია. საქართველოს სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი. დაჯილდოებულია 2 ლენინის ორდენით, 2 სხვა ორდენითა და მედლებით.[5]
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ მცენარეთა სახელების საერთაშორისო ინდექსი — 1999.
- ↑ Harvard University Herbaria & Libraries Index of Botanists — Harvard University Herbaria and Libraries.
- ↑ 4.0 4.1 ლეონარდე დეკაპრელევიჩი. ბიობიბლიოგრაფია, მეცნიერება, თბილისი. 1987.
- ↑ 5.0 5.1 თოდუა გ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 444.