ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი

ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი ინდოეთის კონსტიტუციის თანახმად — მთავრობის თავმჯდომარე, მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე, ინდოეთის პრეზიდენტის მთავარი მრჩეველი და პარლამენტის უმრავლესობის ლიდერი.

ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი प्रधान मंत्री
ინდოეთის დროშა
ინდოეთის გერბი
მოქმედი: ნარენდრა მოდი  2014 წლის 21 მაისიდან
მიმართვის სტილი	ბატონო პრემიერ-მინისტრო
რეზიდენცია	პენჩავატი, ნიუ-დელი
დამნიშვნელი	ინდოეთის პრეზიდენტი
დაარსდა	15 აგვისტო, 1947
პირველი თანამდებობაზე	ჯავაჰარლალ ნერუ
ხელფასი	135000 რუპია
საიტი	www.pmindia.gov.in

პრემიერ-მინისტრი არის მთავრობის მთავარი წევრი საპარლამენტო რესპუბლიკაში. ის უფლებამოსილია გაანაწილოს მთავრობის პორტფელები, დანიშნოს მინისტრები ან გაათავისუფლოს ისინი დაკავებული თანამდებობიდან; ამავედროულად ის არის პრეზიდიუმის თავმჯდომარე და პასუხისმგებელია საკანონმდებლო წინადადებების პაკეტის შემოტანაზე. პრემიერ-მინისტრის გადადგომის ან გარდაცვალების შემთხვევაში, მთავრობა დაუყონებლივ იშლება.

პრემიერ-მინისტრი ინიშნება პრეზიდენტის მიერ, რათა მან ამ უკანასკნელს ხელი შეუწყოს აღმასრულებელი ხელისუფლების მართვაში.

პრემიერ-მინისტრი

ისტორია

ინდოეთი საპარლამენტო მართველობის ქვეყანაა და მისთვის დამახასიათებელია ვესტმნისტერული სისტემა. ასეთ სისტემებში ქვეყნის მმართველის (პრეზიდენტის, მონარქის, გენერალ-გუბერნატორის და სხვ.) პოსტი ატარებს სიმბოლურ, ცერემონიალურ, ხასიათს.

პრემიერ-მინისტრი ყოვეთვის არის პარლამენტის წევრი, რაც მას საკანონმდებლო დამატებების დამტკიცებაზე აღმასრულებელი ორგანოს მხარდაჭერის გარანტიას აძლევს.

კონსტიტუციური ჩარჩოები და პრემიერ-მინისტრის თანამდებობა

კონსტიტუცია ითვალისწინებს მოქმედების სქემას, სადაც ინდოეთის პრეზიდენტი არის აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაური 53 მუხლის თანახმად პრემიერ-მინისტრის კაბინეტთან ერთად; კაბინეტი ვალდებულია დაეხმაროს პრეზიდენტს სახელმწიფოს მართვაში. ქვემოთ მოყვანილია ციტატები ინდოეთის კონსტიტუციის 53 და 74 მუხლებიდან

	„გაერთიანების აღმასრულებელი ძალაუფლება გადაეცემა პრეზიდენტს და მართვა ხდება ერთპიროვნულად ან მის დაქვემდებარებაში მყოფი თანამდებობის პირების მეშვეობით კონსტიტუციის შესაბამისად“
	(ინდოეთის კონსტიტუციის 53(1) მუხლი)

	„მინისტრთა საბჭო პრემიერ-მინისტრის მეთაურობით ვალდებულია დაეხმაროს და რჩევები მისცეს პრეზიდენტს, ის კი თავის მხვრივ ვალდებულია იმოქმედოს ამ რჩევების გათვალისწინებით“
	(ინდოეთის კონსტიტუციის 74(1) მუხლი)

როგორც უმრავლეს საპარლამენტო რესპუბლიკებში, ინდოეთშიც პრეზიდენტი ატარებს ცერემონიალურ ხასიათ. პრემიერ-მინისტრი არის მთავრობის მეთური და პასუხისმგებელია აღმასრულებელი ხელისუფლების ფუნქციონირებაზე. ინდოეთში პრემიერ-მინისტრი მთავრობის ხელმძღანელთან ერთად არის იმ პარტიის (პარტიების კოალიციის) თავმჯდომარეც, რომელსიც „ლოკ საბჰა“-ში, ინდოეთის პარლამენტის ქვემო პალატაში, უმრავლესობას წარმოადგენს. პრემიერ-მინისტრი, ისევე როგორც ცენტრალურ და სახელმწიფო დონეზე თითოეული მინისტრი, უნდა იყოს ერთ-ერთი პალატის წევრი ან არჩეულ იქნას მასში პოსტზე დანიშვნიდან 6 თვის ვადაში.

კონსტიტუციაში არაფერია ნათქვამი პრემიერ-მინისტრის უფლებამოსილებაზე პარლამენტის თავმჯდომარის რანგში.

ინდოეთის პრემიერ-მინისტრები

კაბ#	მინ#	სახელი	სურათი	დაინიშნა	დატოვა თანამდებობა	თანამდებობაზე ყოფნის ხანგრძლივობა (დღეებში)	პარტია
1	1	ჯავაჰარლალ ნერუ		15 აგვისტო, 1947	27 მაისი, 1964	6130	იეკ
—	—	გულზარილალ ნანდა		27 მაისი, 1964	2 ივნისი, 1964	6	იეკ
2	2	ლალ ბაჰადურ შასტრი		9 ივლისი, 1964	11 იანვარი, 1966	581	იეკ
—	—	გულზარილალ ნანდა		11 იანვარი, 1966	19 იანვარი, 1966	8	იეკ
3	3	ინდირა განდი		19 იანვარი, 1966	21 მარტი, 1977	4077	იეკ
4	4	მორარჯი რანჩხოჯი დესაი		24 მარტი, 1977	15 ივლისი, 1979	843	ინდოეთის სახალხო პარტია
5	5	ჩოუდჰარი ჩარან სინგჰი		28 ივლისი, 1979	14 იანვარი, 1980	170	სამაჯვატი ჯანატა პართი
6	—	ინდირა განდი		14 ოქტომბერი, 1980	31 ოქტომბერი, 1984	1752	იეკ
7	6	რაჯივ განდი		31 ოქტომბერი, 1984	2 დეკემბერი, 1989	1858	იეკ
8	7	ვიშვანატ პრატაპ სინგჰი		2 დეკემბერი, 1989	7 ნოემბერი, 1990	340	ჯანატა დალი
9	8	ჩანდრა შექჰარ სინგჰი		10 ნოემბერი, 1990	25 მაისი, 1991 (მოვალეობის შემსრულებელი 6 მარტიდან, 1991)	195	სამაჯვადი ჯანატა პართი
10	9	პამულაპართი ვენკატა ნარასიმხა რაო		20 ივნისი, 1991 (მოვალეობის შემსრულებელი 25 მაისიდან, 1991)	10 მაისი, 1996	1811	იეკ
11	10	ატალ ბიჰარი ვაჯპაი		16 მაისი, 1996	1 ივნისი, 1996	16	ინდოეთის სახალხო პარტია
12	11	ჰარადანაჰალი დოდე დევე გივდა		5 ივნისი, 1996	12 აპრილი, 1997	311	ჯანატა დალი
13	12	ინდერ კუმარ გუჯრალი		21 აპრილი, 1997	19 მარტი, 1998	330	ჯანატა დალი
14	—	ატალ ბიჰარი ვაჯპაი		19 მარტი, 1998	22 მაისი, 2004	2256	ინდოეთის სახალხო პარტია
15	13	მანმოჰან სინგჰი		22 მაისი, 2004	მაისი, 2014	3647	იეკ
16	14	ნარენდრა მოდი		21 მაისი, 2014	თანამდებობაზეა დღემდე		ინდოეთის სახალხო პარტია