ვიტამინშემცველი მცენარეები

ვიტამინშემცველი მცენარეები — ვიტამინების წარმომქმნელი და დამაგროვებელი მცენარეები. შეიცავენ ვიტამინების ისეთ რაოდენობას, რომელიც საკმარისია მათი სუფთა პრეპარატებისა და კონცენტრატების დასამზადებლად, ადამიანისა და სასოფლო-სამეურნეო ცხოველების საკვებად; ვიტამინშემცველი მცენარეებს განეკუთვნებიან აგრეთვე ის მცენარეები, რომლებშიც წამოიქმნება ფიზიოლოგიურად აქტიური ნივთიერებები, ე. წ. პროვიტამინები, რომლებიც ცხოველურ ორგანიზმში ვიტამინებად გარდაიქმნებიან. ვიტამინები გვხვდება ყველა მცენარეში, მაგრამ სხვადასხვა რაოდენობით, ზოგი — მხოლოდ გარკვეულ სახეობაში.

• კაროტინის (A პროვიტამინი) სინთეზი ყველა უმაღლეს მცენარეში ხდება. ის წარმოიქმნება ფოთოლში, ფესვსა და ნაყოფში, ძალზე იშვიათად ყვავილში. კაროტინით მდიდარია სტაფილო; სალათის, ისპანახის, მჟაუნას, ნიახურის და სხვათა ფოთლები; პამიდვრის, გარგარის, ქაცვის, მოცვის, ასკილისა და სხვა ნაყოფი; საკვები მცენარეებიდან — იონჯა, სამყურა, ტიმოთელა და სხვა.
• B ჯგუფის ვიტამინებიც ასევე ბევრია მცენარეებში. მათი კონცენტრატების დასამზადებლად იყენებენ პურეული მარცვლოვნების თესლის ჩანასახს, საჭმელ და საფუარ სოკოებს, ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეებს, აქტინომიცეტებსა და ზოგ ბაქტერიას.
• C ვიტამინი (ასკორბინის მჟავა) წარმოიქმნება ყველა უმაღლესი მცენარის ფოთოლში, უფრო ნაკლებად ნაყოფში, ფესვსა და ღეროში. თუმცა ზოგჯერ ნაყოფში მეტია, ვიდრე ფოთოლში (მაგ.,ასკილი, ქაცვი, შავი მოცხარი, კაკლის მწვანე ნაყოფი; მათვე იყენებენ კონცენტრატების დასამზადებლად).
• სტერინები (D პროვიტამინი) თითქმის ყველა მცენარეშია, მაგრამ ძირითადი სამრეწველო ნედლეულია სოკოები, მ. შ. საფუარი სოკოები. ულტრაიისფერი D ვიტამინად გარდაიქმნება.
• E ვიტამინის (ტოკოფეროლის) კონცენტრატს ამზადებენ ძირითადად ხორბლის თესლის ჩანასახიდან.
• K ვიტამინს (ფილოქინონს) შეიცავს კომბოსტოს, ისპანახის და სხვა ფოთლები, სტაფილო, გოგრა პომიდორი და სხვა.
• P ვიტამინს (ჰესპერიდინს და მის მსგავს რუტინს) — ასკილი და ციტრუსები.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 428.