ასკილი

ასკილი, ველური ვარდი (ლათ. Rosa) — მცენარის გვარი ვარდისებრთა ოჯახისა. მარადმწვანე ან ფოთოლმცვივანი, ზოგჯერ ხვიარა, ეკლიანი ბუჩქებია. აქვთ კენტფრთისებრი ფოთლები. ლამაზი და სურნელოვანი ყვავილები (ვარდისფერი, წითელი, თეთრი, იშვიათად ყვითელი) ცალად ან ქოლგისებრ-საგველა ყვავილედშია თავმოყრილი. ნაყოფი ერთთესლიანი კაკლუჭაა. მომწიფებისას ხორციანი ხდება და იღებს ნარინჯის, წითელ, ზოგჯერ შავ ფერსაც.

ასკილი
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:  მცენარეები ოჯახი:  ვარდისებრნი
ლათინური სახელი
Rosa canina
სისტემატიკა ვიკისახეობებში სურათები ვიკისაწყობში ITIS   24819 NCBI   74635 EOL   234403 IPNI   731955-1 TPL   rjp-39

ასკილის ბუნებრივი არეალი ჩრდილოეთ ნახევარსფეროა. ცნობილია 400-მდე სახეობა, საქართველოში - 25, მათგან 5 ენდემურია. ასკილი იზრდება ტყის პირებზე, იშვიათად ქვეტყეში, ბუჩქნარებში, ქვიან და კლდოვან ფერდობებზე, სუბალპურ მდელოებზე და სხვა. ნაყოფი შეიცავს B₂, P, K ვიტამინებს, A პროვიტამინს, დიდი რაოდენობით C ვიტამინს. ნედლი ნაყოფი — შაქარს, სახამებელს და აზოტოვან ნივთიერებებსაც. იჭმება ნედლი და დაკონსერვებული.

ნაყენს ხმარობენ ღვიძლის დაავადებისას. ფესვები მდიდარია მთრიმლავი და საღებავი ნივთიერებებით. ასკილს იყენებენ ბაღის ვარდის საძირედ, ცოცხალ ღობედ და დეკორატიულ მებაღეობაში. ასკილის ვარა ფორმებიდან ძველთაგანვე გამოყვანილია ბაღის ვარდის მრავალი ძვირფასი ჯიში. მაგ., ცნობილი ყაზანლიყური ვარდი (ლათ. Rosa damascena), რომლის გვირგვინის ფურცლებისაგან სურნელოვან ვარდის ზეთს ხდიან, ჩაის ვარდი (ლათ. Rosa chinensis), ხვიარა ვარდი (ლათ. Rosa multiflora) და სხვა.

გამოყენება

ხალხში უხსოვანი დროიდან გამოიყენება ასკილის ნაყოფი სხვადასხვა დაავადებათა სამკურნალოდ და გამამაგრებელ საშუალებად, ასკილი გამოიყენება აგრეთვე როგორც ვიტამინური და ნაღველმდენი მცენარე, მისი ნაყოფებიდან ამზადებენ ექსტრაქტებს, პოლივიტამინურ ჩაის და ნაყენებს.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 635.