ვამეყ III დადიანი

ვამეყ III დადიანი (დ. 1661) — ოდიშის მთავარი 1658-1661 წლებში, იმერეთის მეფე 1661 წელს, ძე გიორგი I ლიპარტიანისა.

ვამეყ III
ოდიშის მთავარი იმერეთის მეფე
მმართ. დასაწყისი:	1658
მმართ. დასასრული:	1661
წინამორბედი:	ლიპარიტ III
მემკვიდრე:	ლევან III
მეუღლე:	ელენე გურიელი
შვილები:	გიორგი, ბაგრატი
დინასტია:	დადიანები
ხელმოწერა:
ვამეყ III დადიანი ვიკისაწყობში

ვამეყს მამამისისგან მემკვიდრეობით ერგო სალიპარტიანო. იქორწინა გურიელის ასულ ელენეზე, რომელთანაც ჰყავდა ორი ვაჟი — ბაგრატი და გიორგი — და ქალიშვილი (სახელი უცნობია). თავისი ბიძაშვილის ლევან II დადიანის სიკვდილის (1657) შემდეგ ვამეყმა იმერთა მეფის ალექსანდრე III დახმარებით, ხელთ იგდო ოდიშის სამთავრო ტახტი და დადიანის ტიტული. 1658 წელს ბანძასთან დაამარცხა თავისი მეტოქე და ნათესავი ლიპარიტ III დადიანი. იმავე პერიოდში გურიაში ვამეყი თავისი „გაზრდილის“ (ცოლისძმის) ბერადყოფილი დემეტრე გურიელის გამთავრებას ცდილობდა. ამ მიზნით ქაიხოსრო I გურიელის წინააღმდეგ გაილაშქრა, თუმცა მხოლოდ დროებით წარმატებას მიაღწია.

1660 წელს ვამეყ დადიანი იმერეთის სამეფოში გაჩაღებულ შინაომში ჩაერია, დიდებულთა დახმარებით დაიპყრო სამეფოს დიდი ნაწილი და მეფის ტიტულიც მიიღო. ტახტის მოპოვებაში ბევრი „საკანონო საქმე გამოერია“, რის გამოც შესაწირებითა და დათმობებით ცდილობდა ეკლესიის კეთილგანწყობის მოპოვებას. ვამეყის წინააღმდეგ გაილაშქრა ქართლის მეფე ვახტანგ V-მ, მაგრამ საქმე მორიგებით დამთავრდა: ვახტანგ V-ს იმერეთის სამეფოს ზემო მხარე (მდ. ბუჯისწყლის აღმოსავლეთით) დარჩა, დანარჩენი ნაწილი (ბუჯისწყლის დასავლეთით) — ვამეყ III დადიანს. ამ უკანასკნელს თავისი ასული ქართლის მეფის ძის არჩილისათვის უნდა მიეთხოვებინა. ამის შედეგად იმერეთის სამეფო არჩილის ხელში გადავიდოდა. ვამეყ III დადიანს კი იმერეთი თავისთვის უნდოდა. მან პირობა დაარღვია და თავისი ასული თავად ბეჟან ღოღობერიძეს მიათხოვა. ამას ვახტანგ V-ის მეორე ლაშქრობა მოჰყვა.

ვამეყის წინააღმდეგ გამოვიდნენ დემეტრე გურიელი, პაატა აბაშიძე და ზემოიმერელი თავადები, რომლებმაც მოკლეს ღოღობერიძე და ვახტანგს შეუერთდნენ. ვამეყმა ჯერ ოდიშს მიაშურა, მაგრამ როდესაც ოდიშის ციხესიმაგრეებიც ვახტანგ V-ის ლაშქარმა დაიპყრო, სვანეთში გაიქცა. მისი ოჯახი ქართლის ლაშქარმა ჩაიგდო ხელთ. ვახტანგ V-მ ოდიშში ლევან II დადიანის ძმისწული შამადავლე (ლევან III) დასვა მთავრად. ვახტანგ V-ის მოკავშირემ, ლეჩხუმის მფლობელმა („თავმა“) ხოსია ლასხიშვილმა ვამეყი სვანეთში მოაკვლევინა.

ლიტერატურა

• ქართლის ცხოვრება, ტ. IV: ბატონიშვილი ვახუშტი, აღწერა სამეფოსა საქართველოსა (ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ), თბ., 1973.
• პირთა ანოტირებული ლექსიკონი XI-XVII სს. ქართული ისტორიული საბუთების მიხედვით, ტ. II, თბ., 1993. — გვ. 4-5.

• ბერაძე თ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 3, თბ., 2014. — გვ. 149.

წინამორბედი: ლიპარიტ III	ოდიშის მთავარი 1658 - 1661	შემდეგი: ლევან III
წინამორბედი: ვახტანგ ჭუჭუნიაშვილი	იმერეთის მეფე 1661	შემდეგი: არჩილ II