აფხაზეთის ასსრ-ის მთავრობა

აფხაზეთის ასსრ-ის მთავრობა — აფხაზეთის ასსრ-ის ტერიტორიაზე მოქმედი მთავრობა აფხაზეთის ასსრ-ის სახალხო კომისართა საბჭოსა (1931-1947) და აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს (1947-1992) სახით.

მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარეები

აფხაზეთის ასსრ-ის სახახლო კომისართა საბჭოს თავმჯდომარეები:

1. ავქსენტი ნარიკის ძე რაფავა (14 ივლისი[უ.ს.] — 23 ნოემბერი, 1938);
2. კონსტანტინე გიორგის ძე ჭიჭინაძე (23 ნოემბერი, 1938 — 7 აპრილი, 1943);
3. ალექსანდრე იორდანეს ძე მირცხულავა (მაისი 1943 — )

აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარეები:

1. ალექსანდრე იორდანეს ძე მირცხულავა (30 მარტი, 1947[უ.ს.] — 7 აპრილი 1948);
2. მიხეილ კონსტანტინეს ძე დელბა (28 აპრილი, 1951[უ.ს.] 7 აპრილი1948 — ოქტომბერი 1953);
3. არქიფო მირონის ძე ლაბახუა (19 აპრილი, 1955[უ.ს.] ოქტომბერი 1953 — 1957);
4. მიხაილ თემურის ძე ბღაჟბა (1957 — 1958)
5. მიხეილ გერასიმეს ძე ჩიქოვანი (1958 — 17 მაისი, 1967)
6. პავლე გიორგის ძე გილაშვილი (17 მაისი, 1967 — 1972)
7. ვალერიან ოსმანის ძე კობახია ().

სოციალური უზრუნველყოფის სამინისტრო

აფხაზეთის ასსრ-ის სოციალური უზრუნველყოფის სახალხო კომისრები:

1. პავლე კარბა (14 ივლისი, 1938[უ.ს.] —)

აფხაზეთის ასსრ-ის სოციალური უზრუნველყოფის მინისტრები:

1. ალექსანდრე ლავრენტის ძე ხაშბა ( — 30 აპრილი, 1946);
2. ალექსი სულთანის ძე გულია (20 ივნისი, 1946 — );
3. დიმიტრი ანდრიას ძე ხვარცკია (28 აპრილი, 1951[უ.ს.] —)
4. ილარიონ ყადირის ძე კაკალია (19 აპრილი, 1955[უ.ს.] —)
5. ნური რეჯაბის ძე აკაბა (— 17 ნოემბერი, 1967)
6. თემურ მაჰმედის ძე ქეცბა (17 ნოემბერი, 1967 —)

ფინანსთა სამინისტრო

აფხაზეთის ასსრ-ის ფინანსთა სახალხო კომისრები:

1. თემურ ჭიჭინის ძე ბგანბა (— 14 აპრილი, 1939);
2. სევერიან ყაისარის ძე მათითაშვილი (14 აპრილი, 1939 — 1947);

აფხაზეთის ასსრ-ის ფინანსთა მინისტრები:

1. სევერიან ყაისარის ძე მათითაშვილი (1947 — 19 აპრილი, 1955[უ.ს.]);
2. დავით მიხეილის ძე ჯიჭონაია (19 აპრილი, 1955[უ.ს.] — 1967[უ.ს.])

ვაჭრობის სამინისტრო

1. ტარასი ასტამურის ძე შარია (— 16 იანვარი, 1947);
2. ვლადიმერ კონსტანტინეს ძე დგებუაძე (16 იანვარი, 1947 —)
3. მამანტი ისიდორეს ძე ბებია (22 თებერვალი, 1951 —)

კომუნალური მეურნეობის სამინისტრო

აფხაზეთის ასსრ-ის კომუნალური მეურნეობის სახალხო კომისრები:

1. შამილ ავიძბა (— 2 აგვისტო, 1938);
2. რომანოზ ბასას ძე გოგოხია (6 აგვისტო, 1938 — );

აფხაზეთის ასსრ-ის კომუნალური მეურნეობის მინისტრები:

1. ნიაზბეი მუსტაფას ძე ხონელია (1947);

მიწათმოქმედების სამინისტრო

აფხაზეთის ასსრ-ის მიწათმოქმედების სახალხო კომისრები:

1. ილარიონ ნარიქის ძე ბჟანია (1938 — 14 აპრილი, 1939);
2. თემურ ჭიჭინის ძე ბგანბა (14 აპრილი, 1939 — );

აფხაზეთის ასსრ-ის მიწათმოქმედების მინისტრები:

1947 წლის 27 მარტს გაუქმდა აფხაზეთის ასსრ-ის მიწათმოქმედების სამინისტრო, აფხაზეთის ასსრ-ის მიწათმოქმედების სამინისტროს, აფხაზეთის ტექნიკური კულტურების სამინისტროსა და აფხაზეთის ასსრ-ის მეცხოველეობის სამინისტროს აფხაზეთსი ასსრ-ის სოფლის მეურნეობის სამინისტროდ გაერთიანების შედეგად.

ტექნიკური კულტურების სამინისტრო

1946 წელს შეიქმნა ტექნიკური კულტურების სამინისტრო.

1. გიორგი ივანეს ძე ბერულავა (1946)

1947 წლის 27 მარტს გაუქმდა აფხაზეთის ასსრ-ის ტექნიკური კულტურების სამინისტრო, აფხაზეთის ასსრ-ის მიწათმოქმედების სამინისტროს, აფხაზეთის ტექნიკური კულტურების სამინისტროსა და აფხაზეთის ასსრ-ის მეცხოველეობის სამინისტროს აფხაზეთსი ასსრ-ის სოფლის მეურნეობის სამინისტროდ გაერთიანების შედეგად.

მეცხოველეობის სამინისტრო

1946 წლის 20 ივნისს შეიქმნა აფხაზეთის ასსრ-ის მეცხოველეობის სამინისტრო, აფხაზეთის ასსრ-ის მიწათმოქმედების სამინისტროს ორ სამინისტროდ აფხაზეთის ასსრ-ის მიწათმოქმედების სამინისტროდ და აფხაზეთის ასსრ-ის მეცხოველეობის სამინისტროდ გაყოფის შედეგად.

1. ბიძინა ნესტორის ძე აბესაძე (20 ივნისი, 1946 —);

1947 წლის 27 მარტს გაუქმდა აფხაზეთის ასსრ-ის მეცხოველეობის სამინისტრო, აფხაზეთის ასსრ-ის მიწათმოქმედების სამინისტროს, აფხაზეთის ტექნიკური კულტურების სამინისტროსა და აფხაზეთის ასსრ-ის მეცხოველეობის სამინისტროს აფხაზეთსი ასსრ-ის სოფლის მეურნეობის სამინისტროდ გაერთიანების შედეგად.

სოფლის მეურნეობის მინისტრები

აფხაზეთის ასსრ-ის სოფლის მეურნეობის სამინისტრო შეიქმნა 1947 წლის 27 მარტს, აფხაზეთის ასსრ-ის მიწათმოქმედების, ტექნიკური კულტურებისა და მეცხოველეობის სამინისტროს გაერთიანების შედეგად.

1. გიორგი ივანეს ძე ბერულავა (27 მარტი, 1947 —);

აფხაზეთის ასსრ-ის შინაგან საქმეთა სამინისტრო

1934 წლის 13 ივლისს სსრ კავშირის შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატის №001 ბრძანებით შეიქმნა სსრ კავშირის შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატის აფხაზეთის ასსრ-ის სამმართველო. სამმართველოს უფროსები იყვნენ:

• მიხეილ არქიფოს ძე სტეფანოვი — 15.07.1934 - 11.11.1934;
• ვლადიმერ ეზუგის ძე ამპარი — 11.11.1934 - 21.12.1936.

1937 წლის 5 აგვისტოს სსრ კავშირის შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატის №00457 ბრძანებით შეიქმნა აფხაზეთის ასსრ-ის შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატი (1946 წლიდან სამინისტრო), რომლის სახახლო კომისრები (მინისტრები) იყვნენ:

• ვასილ გიორგის ძე ჟუჟუნავა — 21.12.1936 - 16.07.1937;
• გრიგოლ ალექსის ძე ფაჩულია — 16.07.1937 — 15 ნოემბერი, 1938 (გათავისუფლდა მუშაობის ვერ უზრუნველყოფის გამო);
• ამაიაკ ზაქარიას ძე ქობულოვი — 15 ნოემბერი, 1938 — 21 დეკემბერი, 1938 (გათავისუფლდა სხვა სამუშაოზე გადასვლის გამო);
• მიხეილ ნიკოლოზის ძე კუკუტარია — 21 დეკემბერი, 1938 — 10 მაისი, 1939 (გათავისუფლდა სხვა სამუშაოზე გადასვლის გამო);
• ვარლამ ალექსის ძე კაკუჩაია — 10 მაისი, 1939 — 07.03.1941;
• კაპიტონ გრიგოლის ძე ნაჭყებია — 07.03.1941 - 03.08.1941;
• ილარიონ ავქსენტის ძე გაგუა — 03.08.1941 - 21.05.1943;
• შალვა ილარიონის ძე ბოკუჩავა — 21.05.1943 - 24.05.1952;
• მიხეილ იგორის ძე მილორავა — 03.07.1952 - 18.04.1953;
• კაპიტონ გრიგორის ძე ნაჭყებია — 18.04.1953 - 31.07.1953;
• პლატონ გამჟალის ძე არშბა — 26.08.1953 - 27.09.1968;
• ვალერი მიხეილის ძე ხინთბა — 27.09.1968 - 09.02.1973;
• პეტრე ვასილის ძე კოვალჩუკი — 09.02.1973 - 09.03.1976;
• ორჯონ შალვას ძე ქოჩლაძე — 09.03.1976 - 18.05.1978;
• ივანე ალექსის ძე კლიმოვი — 18.05.1978 - 13.07.1982;
• მიხეილ ალექსანდრეს ძე ჩულკოვი — 13.07.1982 - 1989;
• გივი ნიკოლოზის ძე ლომინაძე — 07.08.1989 - 05.12.1992.

აფხაზეთის ასსრ-ის სახელმწიფო უშიშროების ორგანოები

1921 წლის 6 მარტს შეიქმნა აფხაზეთის სსრ საოლქო საგანგებო კომისია, რომლის თავმჯდომარეები იყვნენ:

• ისააკ ექვთიმეს ძე ჟვანია — 04.03.1921 - 17.03.1921;
• ერმილე კონსტანტინეს ძე დამენია — 08.03.1921 - 12.1921;
• ერმილე კონსტანტინეს ძე დამენია — 21.04.1922 - 1922;
• სევერიან ილარიონის ძე კუხალეიშვილი — 1922 - 1922;
• ალექსი სერგის ძე აგრბა — 1922 - 23.10.1923;
• ნიკოლოზ ივანეს ძე ბახტაძე — 23.10.1923 - 03.09.1925;
• ნიკოლოზ კონსტანტინეს ძე ნაჭყებია — 03.09.1925 - 07.09.1926.

1926 წლის 7 სექტემბერს შეიქმნა აფხაზეთის სსრ სახალხო კომისართა საბჭოსთან არსებული სახელმწიფო პოლიტიკური სამმართველო, რომლის თავჯომარეები იყვნენ:

• ნიკოლოზ კონსტანტინეს ძე ნაჭყებია — 07.09.1926 - 17.01.1929;
• გრიგოლ ბესარიონის ძე მალანია — 17.01.1929 - 05.11.1930;
• ალექსანდრე ნესტორის მიქელაძე — ძე 05.11.1930 - 09.1933;
• ვლადიმერ ეზუგის ძე ამპარი — 09.1933 - 20.03.1934;
• მიხეილ არქიპოს ძე სტეფანოვი — 20.03.1934 - 10.07.1934.

აფხაზეთის ასსრ სახელმწიფო უშიშროების სახალხო კომისარიატი (1946 წლიდან სამინისტრო), რომლის სახალხო კომისრები (მინისტრები) იყვნენ:

• იასონ ამბროსის ძე ჟღენტი — 07.03.1941 - 23.05.1941;
• ილარიონ ავქსენტის ძე გაგუა — 23.05.1941 - 03.08.1941;
• ილარიონ ავქსენტის ძე გაგუა — 21.05.1943 - 26.05.1950;
• შალვა იონას ძე კუჭავა — 15.07.1950 - 13.06.1952;
• ვლადიმერ ვიქტორის ძე თოფურია — 14.06.1952 - 14.04.1953.

აფხაზეთის ასსრ მინისტრთა საბჭოსთან არსებული სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის (სუკ-ის) თავმჯდომარეები:

• ოთარ ალექსანდრეს ძე ქავთარაძე — 01.06.1954 - 24.07.1956;
• თევდორე სერგოს ძე პილიუგინი — 24.07.1956 - 19.08.1969;
• ნოდარ შალვას ძე მაისურაძე — 19.08.1969 - 09.03.1971;
• ლევან ვართანის ძე გალუსტოვი — 09.03.1971 - 10.05.19;
• გრიგოლ იორდანის ძე კომოშვილი — 10.05.1978 - 16.12.1990;
• ავთანდილ შოთას ძე იოსელიანი — 16.12.1990 - 01.07.1992.

აფხაზეთის ასსრ-ის სახალხო კომისართა საბჭო

1938-1947 წლებში

1938 წლის 14 ივლისს აფხაზეთის ასსრ-ის I მოწვევის უმაღლესი საბჭოს პირველმა სესიამ ერთხმად დაამტკიცა აფხაზეთის ასსრ-ის მთავრობის შემდეგი შემადგენლობა:

1. აფხაზეთის ასს რესპუბლიკის სახალხო კომისართა საბჭოს თავმჯდომარე — ავქსენტი რაფავა;
2. სახალხო კიმისართა საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე — ივანე კონსტანტინეს ძე ტანია;
3. სახალხო კიმისართა საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე და მიწათმოქმედების სახალხო კომისარი — ილარიონ ნარიქის ძე ბჟანია;
4. სახელმწიფო საგეგმო კომისიის თავმჯდომარე — ვასილ კალანდია;
5. ფინანსთა სახალხო კომისარი — თემურ ბგანბა;
6. ვაჭრობის სახალხო კომისარი — პეტრე ზაქარიას ძე პრილიპკო;
7. შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარი — გრიგოლ ფაჩულია;
8. იუსტიციის სახალხო კომისარი — ვიქტორ ტიმოთეს ძე ბჟანია;
9. ჯანმრთელობის დაცვის სახალხო კომისარი — პლატონ გრიგოლის ძე აფშილავა;
10. განათლების სახალხო კომისარი — იასონ დარსანია;
11. ადგილობრივი მრეწველობის სახალხო კომისარი — პლატონ ჭკადუა;
12. კომუნალური მეურნეობის სახალხო კომისარი — შამილ ავიძბა;
13. სოციალური უზრუნველყოფის სახალხო კომისარი — პავლე კარბა;
14. საგზაო სამმართველოს უფროსი — ნიკანდრი ანთაგენის ძე ლაბაშია;
15. სსრკ დამზადებათა სახალხო კომისარიატის რწმუნებული — პეტრე ივანეს ძე სიდოროვი;
16. ხელოვნების საქმეთა სამმართველოს უფროსი — გიორგი გულია.

აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭო

1947-1951 წლებში

1947 წლის 30 მარტს აფხაზეთის ასსრ-ის II მოწვევის უმაღლესი საბჭოს პირველმა სესიამ ერთხმად დაამტკიცა აფხაზეთის ასსრ-ის მთავრობის შემდეგი შემადგენლობა:

1. აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე — ალექსანდრე იორდანეს ძე მირცხულავა;
2. აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარის პირველი მოადგილე — ივანე კონსტანტინეს ძე ტანია;
3. აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე და განათლების მინისტრი — სერგო ნოეს ძე სიგუა;
4. აფხაზეთის ასსრ-ის სახელმწიფო საგეგმო კომისიის თავმჯდომარე — ვასილ პახვალას ძე კალანდია;
5. სოფლის მეურნეობის მინისტრი — გიორგი ივანეს ძე ბერულავა;
6. ფინანსთა მინისტრი — სევერიან ყაისარის ძე მათითაშვილი;
7. ვაჭრობის მინისტრი — ვლადიმერ კონსტანტინეს ძე დგებუაძე;
8. შინაგან საქმეთა მინისტრი — შალვა ილარიონის ძე ბოკუჩავა;
9. სახელმწიფო უშიშროების მინისტრი — ილარიონ ავქსენტის ძე გაგუა;
10. იუსტიციის მინისტრი — თემურ მაჰმედის ძე ქეცბა;
11. ჯანმრთელობის დაცვის მინისტრი — გრიგოლ პეტრეს ძე პაპასკუა;
12. ადგილობრივი მრეწველობის მინისტრი — იონა კონსტანტიეს ძე გაბისონია;
13. კომუნალური მეურნეობის მინისტრი — ნიაზბეი მუსტაფას ძე ხონელია;
14. სოციალური უზრუნველყოფის მინისტრი — ალექსი სულთანის ძე გულია;
15. კულტურულ-საგანმანათლებლო დაწესებულებების საქმეთა სამმართველოს უფროსი — ვენერა კონსტანტინეს ასული ხუბულავა;
16. ხელოვნების საქმეთა სამმართველოს უფროსი — ივანე ერასტის ძე შარია.

1985-1991 წლებში

1985 წლის 25 მარტს აფხაზეთის ასსრ-ის XI მოწვევის უმაღლესი საბჭოს პირველმა სესიამ ერთხმად დაამტკიცა აფხაზეთის ასსრ-ის მთავრობის შემდეგი შემადგენლობა:

1. აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე — იუზა უბილავა (25 მარტი, 1985 — 27 მარტი, 1987), ოთარ ზუხბაია (27 მარტი, 1987 — 22 ივლისი, 1989), გივი ანჩაბაძე (22 ივლისი, 1989 — 24 აგვისტო, 1990);
2. აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარის პირველი მოადგილე — ვიაჩესლავ მიხეილის ძე ცუგბა (25 მარტი, 1985 — 22 ივლისი, 1989), ვლადიმერ ტაჩის ძე მიქანბა (22 ივლისი, 1989 — 1991);
3. აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარის პირველი მოადგილე — სმბათ აგასერის ძე სააკიანი;
4. აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე — გიორგი სერაპიონის ძე ცობეხია;
5. აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე — შოთა მამოს ძე შაკაია;
6. აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე — იური სამსონის ძე ჭანბა;
7. აფხაზეთის ასსრ-ის მოსახელობის საყოფაცხოვრებო მომსახურების მინისტრი — ვლადიმერ კვარჭელია (25 მარტი — 22 აპრილი, 1985), რაჟდენ ქსისოს ძე ხიკუბა (6 ივნისი, 1985 — 1991);
8. აფხაზეთის ასსრ-ის შინაგან საქმეთა მინისტრი — მიხეილ ალექსანდრეს ძე ჩულკოვი (25 მარტი, 1985 — 15 აგვისტო, 1989), გივი ლომინაძე — (7 აგვისტო???, 1989 — 1991);
9. აფხაზეთის ასსრ-ის საბინაო-კომუნალური მეურნეობის მინისტრი — ალექსი შამილის ძე ხოკერბა;
10. აფხაზეთის ასსრ-ის ჯანმრთელობის დაცვის მინისტრი — ანატოლი ერასტის ძე აკშბა;
11. აფხაზეთის ასსრ-ის კულტურის მინისტრი — ალექსი ხუტას ძე არგუნი (25 მარტი, 1985 — 6 თებერვალი, 1986), ნუგზარ ნურის ძე აშუბა (19 მარტი, 1986 — 1991);
12. აფხაზეთის ასსრ-ის სატყეო მეურნეობის მინისტრი — პაჩ ხარიტონის ძე ბარციცი;
13. აფხაზეთის ასსრ-ის ადგილობრივი მრეწველობის მინისტრი — ვლადიმერ ტაჩის ძე მიქანბა (25 მარტი, 1985 — 22 ივლისი, 1989);
14. აფხაზეთის ასსრ-ის განათლების მინისტრი — თამარ ივანეს ასული კოღონია (25 მარტი, 1985 — 23 იანვარი, 1989);
15. აფხაზეთის ასსრ-ის სოციალური უზრუნველყოფის მინისტრი — აკაკი ამბროსის ძე ძაძუა (25 მარტი, 1985 — 18 ოქტომბერი, 1988), გალაქტიონ კონსტანტინეს ძე ნაჭყებია (18 ოქტომბერი, 1988 — 1991);
16. აფხაზეთის ასსრ-ის ვაჭრობის მინისტრი — ლალი დუგუჟოს ასული ბგანბა;
17. აფხაზეთის ასსრ-ის ფინანსთა მინისტრი — დავით მიხეილის ძე ჯიჭონაია;
18. აფხაზეთის ასსრ-ის იუსტიციის მინისტრი — შამილ ნიკოლოზის ძე ლაკობა;
19. აფხაზეთის ასსრ-ის მშენებლობისა და არქიტექტურის საქმეთა სახელმწიფო კომიტეტის თავმჯდომარე — როლანდ სამსონის ძე მიქაუტაძე;
20. აფხაზეთის ასსრ-ის შრომის სახელმწიფო კომიტეტის თავმჯდომარე — სერაპიონ თეოფანეს ძე მალანია;
21. აფხაზეთის ასსრ-ის ტელევიზიისა და რადიომაუწყებლობის სახელმწიფო კომიტეტის თავმჯდომარე — შამილ ხუსეინის ძე ფილია;
22. აფხაზეთის ასსრ-ის კინემატოგრაფიის სახელმწიფო კომიტეტის თავჯდოამრე — ვლადიმერ დიმიტრის ძე თანია;
23. აფხაზეთის ასსრ-ის სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის თავმჯდომარე — გრიგოლ იორდანეს ძე ქომოშვილი (25 მარტი, 1985 — 16 დეკემბერი, 1990), ავთანდილ იოსელიანი (16 დეკემბერი, 1990 — 1991);
24. აფხაზეთის ასსრ-ის სასოფლო-სამეურნეო წარმოების სახელმწიფო კომიტეტის თავმჯდომარე — ვალერიან იასონის ძე ანდრიბავა;
25. აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს საქმეთა მმართველი — ხუტა ნიკოლოზის ძე ჯიქია;
26. აფხაზეთის ასსრ-ის კავშირგაბმულობის საწარმოო-ტექნიკური სამმართველოს უფროსი — ვაჟა მიხეილის ძე კეკელია;
27. აფხაზეთის ასსრ-ის სტატისტიკური სამმართველოს უფროსი — თამარა გრიგოლის ასული ფედოროვა;
28. აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოსთან არსებული ადგილობრივი დანიშნულების გზების მშენებლობისა და რემონტის სამმართველოს უფროსი — მამია ანტიფოს ძე ჯახუა;
29. აფხაზეთის ასსრ-ის მინისტრთა საბჭოს კაპიტალური მშენებლობის სამმართველოს უფროსი — ერიკ ტოტოს ძე არშბა;
30. აფხაზეთის ასსრ-ის სახალხო კონტროლის კომიტეტის თავმჯდომარე — კონსტანტინე ნიკოლოზის ძე სიჭინავა.

• აფხაზეთის ასსრ-ის სახალხო განათლების მინისტრი — თამარ ივანეს ასული კოღონია (23 იანვარი, 1989 — 1991);