ქერცლოვანა
ქერცლოვანა (ლათ. Pholiota squarrosa) — ქერცლოვანას გვარის სოკო სტროფარიასებრთა ოჯახისა, რომლის გავრცელების არეალი მოიცავს ევროპას, აზიასა და ჩრდილოეთ ამერიკას.
| ქერცლოვანა | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||||
| Pholiota squarrosa (Oeder) P.Kumm., 1871 | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
დაბალი ხარისხის საჭმელ სოკოდ ითვლება. ზოგიერთი წყარო მას არასაჭმელ სოკოდ მიიჩნევს. იზრდება ჯგუფებად ცოცხალ ფოთლოვან, იშვიათად წიწვიანი ხეების გამხმარ და დამპალ მერქანზე, ზაფხულიდან შემოდგომამდე.
სოკო პირველად აღწერა გერმანელ-დანიელმა ბოტანიკოსმა ჯორჯ კრისტიან ედერმა 1790 წელს როგორც Agaricus squarrosus. მიმდინარე ბინომინალური სახელწოდება მიანიჭა გერმანელმა მიკოლოგმა პაულ კუმერმა 1871 წელს.[1]
აღწერა
რედაქტირებაქუდის დიამეტრი 5-12 სმ, სიმწიფეში ზოგჯერ 20 სმ-მდე აღწევს, ნახევარსფეროსებრი ან კოსუსური, შემდეგ ამოზნექილი და ბრტყლად ამოზნექილი, შეკეცილი კიდეებით, არაჰიგროფანული, კიდეებთან ჩვეულებრივ ახასიათებს საბურველის ჩამოუცვენელი ნარჩენები. ზედაპირი დაფარულია მშრალი ღია-ყვითელი ქერცლებით, ლორწოვანია, ყვითელი-ნარინჯისფერი.
რბილობი — ღია ყვითელი ფერის, ფირფიტების ზემოდან მომწვანო, ზოგჯერ სუსტად გამოხატული მიწის სუნითა და ბოლოკისმაგვარი გემოთი.[2]
ჰიმენოფორი — ფირფიტებიანი, ფირფიტები შეზრდილი, ყვითელი ფერის, ასაკთან ერთად ჟანგმიწისფერ-მურა ელფერს იღებს.
ფეხის სიგრძე — 5-19, 1-3 სმ, ახასიათებს ბოჭკოვანი საყელო, საყელოს ზემოდან მოთეთროა, ქვემოთ — მოწითალო-ყავისფერი, დაფარულია უფრო მუქი ჯაგრისებრი, კონცენტრულად განწყობილი ქერცლებით.
სპორების ფხვნილი — ჟანგისფერ-მურა. სპორები — 6-8×4-5 მკმ, გლუვი, ელიფსისებრი.[3]
ეკოლოგია და გავრცელება
რედაქტირებაგავრცელების არეალი მოიცავს აზიას, ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკას.[4]
საპტროტროფია ან პარაზიტი, რომელიც იზრდება ჯგუფებად ცოცხალ ფოთლოვან, იშვიათად წიწვიანი ხეების გამხმარ და დამპალ მერქანზე. გვხვდება პარკებსა და ბაღებშიც.
სეზონი — ზაფხულიდან შემოდგომამდე.
მსგავსი სახეობები
რედაქტირება
.jpg)
.jpg)
გამოყენება
რედაქტირებადაბალი ხარისხის საჭმელ სოკოდ ითვლება. ზოგიერთი წყარო მას არასაჭმელ სოკოდ მიიჩნევს.[5][6]ჩრდილოეთ ამერიკაში ცნობილია მსუბუქად მოწამვლის რამდენიმე შემთხვევა. ალკოჰოლთან ერთად შესაძლოა მომწამვლელიც იყოს. გააჩნია სამკურნალო თვისებები.[7]
ახასიათებს ბოლოკის გემო. მოხარშვის შემდეგ სხვა სოკოებთან ერთად ამარინადებენ ან ამარილებენ (აუცილებლად სანელებლების გამოყენებით)[8].
გალერეა
რედაქტირება
.jpg)
_2.jpg)
.JPG)
ლიტერატურა
რედაქტირება- Noordeloos, M.E., 4 // Flora agaricina Neerlandica, 1999. — გვ. 83, ISBN 90-5410-493-7.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება
შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „ქერცლოვანა“ ვიკისაწყობში.- ქერცლოვანა MycoBank-ზე (ინგლისური)
- ქერცლოვანა Index Fungorum-ზე (ინგლისური)
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Kummer P. (1871). Der Führer in die Pilzkunde, 1 (გერმანული), გვ. 84.
- ↑ Jordan M. (2004). The Encyclopedia of Fungi of Britain and Europe. London: Frances Lincoln, გვ. 262. ISBN 0-7112-2378-5. [მკვდარი ბმული]
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ (2000) Fungal Strategies of Wood Decay in Trees. Springer, გვ. 138. ISBN 978-3-540-67205-0.
- ↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 175, ISBN 99940-856-1-1.
- ↑ Wangun HV, Hertweck C (2007). "Squarrosidine and pinillidine: 3,3′-fused bis(styrylpyrones) from Pholiota squarrosa and Phellinus pini". European Journal of Organic Chemistry. 2007 (20): 3292–95. doi:10.1002/ejoc.200700090.
- ↑ Ивойлов А. Растущие около пня // Наука и жизнь. — 2020. — № 8. — С. 75 — 76.