ტუამოტუს კუნძულები

ტუამოტუს კუნძულები (ფრანგ. archipel des Tuamotu), სხვანაირად პაუმოტუ, პტი-ბასი — კუნძულთა ჯგუფი წყნარ ოკეანეში, გეოგრაფიულად ეკუთვნის პოლინეზიას. პოლიტიკურად შედის საფრანგეთის პოლინეზიის შემადგენლობაში, უკავია მისი ცენტრალური ნაწილი და მდებარეობს ტაიტიდან 300 კმ-ში აღმოსავლეთით. ისტორიულად ტუამოტუ ასევე იწოდებოდა, როგორც სახიფათო არქიპელაგი ზღვაოსნობის დროს მუდმივი ხიფათის გამო: მისი მარჯნული კუნძულების დაბლობების დანახვა შეიძლება მხოლოდ მცირე მანძილის დროს, ასევე ხიფათს წარმოადგენს მომცრო კუნძულების დიდი რაოდენობა და ოკეანის მცირე სიღრმე.

ტუამოტუს კუნძულები

მშობ. სახელი: ფრანგ. archipel des Tuamotu
ტუამოტუს კუნძულების განლაგება
გეოგრაფია
მდებარეობა	წყნარი ოკეანე
კოორდინატები	18°02′27″ ს. გ. 141°24′34″ დ. გ.
კუნძულთა რაოდენობა	78
მთავარი კუნძული	რანგიროა
ფართობი	850 კმ²
საფრანგეთი
დემოგრაფია
მოსახლეობა	15 510 (2007)
სიმჭიდროვე	18,247 ად. /კმ²

გეოგრაფია

ტუამოტუს კუნძულების ხედი კოსმოსიდან. გადაღებული თანამგზავრ «ტერადან» 2010 წლის 19 მაისს

კუნძულები შედგება ორი დაბალი სიმაღლის ატოლების რიგისაგან. ფართობი — 850 კმ². ოფიციალური დედაქალაქი — პაპეეტე (ტაიტიზე), მაგრამ კუნძულებს აქვს თავისი მთავარი ქალაქი — როტოავა.

კლიმატი ტრპიკულია, ნალექები მოდის 1500-—2000 მმ წელიწადში. დიდ კუნძულებზე გვხვდება პანდანუსი და ბენგალური ფიკუსი (ლათ. Fícus benghalénsis), მცირე კუნძულებზე მხოლოდ ბუჩქები.

№	კუნძული ან რიფი	ხმელეთის ფართობი, კმ²	ლაგუნის ფართობი, კმ²	მოსახლეობა, ად. (2007)	სიმჭიდროვე, ად./კმ²	კოორდინატები
დიე-გრუპის კუნძულები
1	მაროკაუ	14,7	217	99	6,73	18°13′ ს. გ. 142°10′ დ. გ.
2	რავაჰერე	7	5,1	დაუსახლებელი	—	18°15′ ს. გ. 142°10′ დ. გ.
დეზაპუენტმანის კუნძულები‎
3	ნაპუკა	8	18	271	33,88	14°12′ ს. გ. 141°15′ დ. გ.
4	პუკა-პუკა	4	2	157	39,25	14°49′ ს. გ. 138°48′ დ. გ.
5	ჩრდილოეთი ტეპოტო	2	—	44	22,00	14°08′ ს. გ. 141°24′ დ. გ.
დიუკ-ოფ-გლოსტერის კუნძულები‎
6	ანუანურარო	2,2	7,4	დაუსახლებელი	—	20°25′ ს. გ. 143°31′ დ. გ.
7	ანუანურუნგ	7	2,5	დაუსახლებელი	—	20°38′ ს. გ. 143°19′ დ. გ.
8	ნუკუტეპიპი	5,6	2,2	დაუსახლებელი	—	20°42′ ს. გ. 143°30′ დ. გ.
9	ჰერეჰერეტუე	4	23	58	14,50	19°52′ ს. გ. 144°58′ დ. გ.
Far East Tuamotu Group
10	აკიაკი	1,3	—	დაუსახლებელი	—	18°33′ ს. გ. 139°13′ დ. გ.
11	ვაირაატეა	3	13	66	22,00	19°21′ ს. გ. 139°13′ დ. გ.
12	ვანავანა	2	3	დაუსახლებელი	—	20°47′ ს. გ. 139°09′ დ. გ.
13	ვაჰიტაჰი	2,5	7,4	83	33,20	18°47′ ს. გ. 138°50′ დ. გ.
14	მურუროა	15	148	დაუსახლებელი	—	21°50′ ს. გ. 138°55′ დ. გ.
15	ნუკუტავაკე	4	—	170	42,50	19°16′ ს. გ. 138°46′ დ. გ.
16	პინაკი	1,3	0,7	დაუსახლებელი	—	19°23′ ს. გ. 138°40′ დ. გ.
17	პუკარუა	7	23	207	29,57	18°19′ ს. გ. 137°01′ დ. გ.
18	რეაო	9	34	360	40,00	18°31′ ს. გ. 136°22′ დ. გ.
19	ტატაკოტო	7	20	227	32,43	17°20′ ს. გ. 138°24′ დ. გ.
20	ტემატანგი	7,7	61	დაუსახლებელი	—	21°40′ ს. გ. 140°37′ დ. გ.
21	ტურეია	8	47	311	38,88	20°50′ ს. გ. 138°33′ დ. გ.
22	ფაკაჰინა	8	20	131	16,38	15°59′ ს. გ. 140°08′ დ. გ.
23	ფანგატაუ	6	11	121	20,17	15°49′ ს. გ. 140°52′ დ. გ.
24	ფანგატაუფა	5	53	დაუსახლებელი	—	22°15′ ს. გ. 138°45′ დ. გ.
ჰაოს ჯგუფი
25	ამანუ	9,6	240	163	16,98	17°43′ ს. გ. 140°39′ დ. გ.
26	აჰუნუი	5,7	16	დაუსახლებელი	—	19°37′ ს. გ. 140°23′ დ. გ.
27	მანუჰანგი	1	7	დაუსახლებელი	—	19°12′ ს. გ. 141°19′ დ. გ.
28	ნენგონენგო	9	68	დაუსახლებელი	—	18°43′ ს. გ. 141°40′ დ. გ.
29	პარაოა	4	14	დაუსახლებელი	—	19°08′ ს. გ. 140°40′ დ. გ.
30	რეკარეკა	1,6	0,7	დაუსახლებელი	—	16°50′ ს. გ. 141°55′ დ. გ.
31	ტაუერე	2	60	დაუსახლებელი	—	17°22′ ს. გ. 141°29′ დ. გ.
32	ჰაო	47	720	1121	23,85	18°14′ ს. გ. 140°53′ დ. გ.
მეფე ჯორჯის კუნძულები
33	აჰე	12	138	561	46,75	14°29′ ს. გ. 146°19′ დ. გ.
34	მანიჰი	13	160	818	62,92	14°27′ ს. გ. 146°04′ დ. გ.
35	ტაკაპოტო	15	85	472	31,47	14°37′ ს. გ. 145°12′ დ. გ.
36	ტაკაროა	20	93	1105	55,25	14°27′ ს. გ. 144°59′ დ. გ.
37	ტიკეი	4	—	დაუსახლებელი	—	14°57′ ს. გ. 144°33′ დ. გ.
პალიზერის კუნძულები‎
38	აპატაკი	20	683	492	24,60	15°27′ ს. გ. 146°19′ დ. გ.
39	არუტუა	15	484	725	48,33	15°18′ ს. გ. 146°45′ დ. გ.
40	კაუკურა	11	434	542	49,27	15°45′ ს. გ. 146°41′ დ. გ.
41	მაკატეა	24	—	61	2,54	15°49′ ს. გ. 148°13′ დ. გ.
42	მატაივა	16	25	204	12,75	14°53′ ს. გ. 148°43′ დ. გ.
43	ნიაუ	20	32	171	8,55	16°11′ ს. გ. 146°22′ დ. გ.
44	რანგიროა	79	1446	2438	30,86	15°07′ ს. გ. 147°38′ დ. გ.
45	ტიკეჰაუ	20	400	507	25,35	14°59′ ს. გ. 148°09′ დ. გ.
46	ტოაუ	12	561	დაუსახლებელი	—	15°49′ ს. გ. 146°00′ დ. გ.
47	ფაკარავა	16	1153	855	53,44	16°20′ ს. გ. 145°14′ დ. გ.
რაევსკის კუნძულები
48	ანაა	38	90	461	12,13	17°23′ ს. გ. 145°30′ დ. გ.
49	არატიკა	8,3	145	დაუსახლებელი	—	15°30′ ს. გ. 145°30′ დ. გ.
50	კატიუ	27	235	285	10,56	16°26′ ს. გ. 144°22′ დ. გ.
51	კაუეჰი	15	320	552	36,80	15°50′ ს. გ. 145°07′ დ. გ.
52	მაკემო	56	854	738	13,18	16°36′ ს. გ. 143°42′ დ. გ.
53	მარუტეო	2,7	400	დაუსახლებელი	—	17°02′ ს. გ. 143°10′ დ. გ.
54	მოტუტუნგა	1,38	126	დაუსახლებელი	—	17°04′ ს. გ. 144°17′ დ. გ.
55	ნიჰირუ	6,7	79	დაუსახლებელი	—	16°42′ ს. გ. 142°50′ დ. გ.
56	რარაკა	7,2	361	დაუსახლებელი	—	16°10′ ს. გ. 144°53′ დ. გ.
57	რაროია	19,5	385	303	15,54	16°01′ ს. გ. 142°26′ დ. გ.
58	ტაიარო	6	12	დაუსახლებელი	—	15°45′ ს. გ. 144°38′ დ. გ.
59	ტაკუმე	5	42,4	დაუსახლებელი	—	15°48′ ს. გ. 141°12′ დ. გ.
60	ტაჰანეა	7,7	522,5	დაუსახლებელი	—	16°50′ ს. გ. 144°45′ დ. გ.
61	ტაენგა	20	169	96	4,80	16°42′ ს. გ. 142°50′ დ. გ.
62	სამხრეთი ტეპოტო	0,6	2,5	დაუსახლებელი	—	16°49′ ს. გ. 144°17′ დ. გ.
63	ტუანაკე	6	26	დაუსახლებელი	—	16°39′ ს. გ. 144°13′ დ. გ.
64	ფააიტე	9	227	366	40,67	16°43′ ს. გ. 145°19′ დ. გ.
65	ჰარაიკი	4	10	დაუსახლებელი	—	17°28′ ს. გ. 143°27′ დ. გ.
66	ჰიტი	3	15	დაუსახლებელი	—	16°44′ ს. გ. 144°06′ დ. გ.
ჰიკუერუს ჯგუფი
67	რეიტორუ	1,39	0,57	დაუსახლებელი	—	17°48′ ს. გ. 143°04′ დ. გ.
68	ტეკოკოტა	0,9	5,1	დაუსახლებელი	—	17°19′ ს. გ. 142°37′ დ. გ.
69	ჰიკუერუ	8	79	169	21,13	17°35′ ს. გ. 142°39′ დ. გ.
გამბიეს სხვა კუნძულები
70	მარუტეა	14	112	დაუსახლებელი	—	21°30′ ს. გ. 135°35′ დ. გ.
71	მარია	3	7	დაუსახლებელი	—	22°00′ ს. გ. 134°14′ დ. გ.
72	მორანე	2	11	დაუსახლებელი	—	23°10′ ს. გ. 137°08′ დ. გ.
	სულ	790,57	11 774,07	15 510	19,62	18°02′27″ ს. გ. 141°24′34″ დ. გ.

ისტორია

არქიპელაგი აღმოაჩინა პედრო ფერნანდეს კიროსმა 1606 წელს (კუნძული პუკა-პუკა ჯერ კიდევ 1521 წელს აღმოაჩინა ფერნანდო მაგელანმა).

ადმინისტრაციული დაყოფა

ადმინისტრაციულად ქვედანაყოფი ტუამოტუ-გამბიე იყოფა 17 კომუნად, რომელთაგან 16 მდებარეობს ტუამოტუს კუნძულებზე, ხოლო მე-17-ე (კომუნა მანგარევა) გამბიეს კუნძულებზე.

კომუნა ანაა: ფააიტე ტაჰანეა ანაა მოტუტუნგა კომუნა არუტუა: პალიზერის კუნძულები‎: აპატაკი არუტუა კაუკურა კომუნა მაკემო: კატიუ მაკემო რაევსკის კუნძულები: ჰიტი სამხრეთი ტეპოტო ტუანაკე ტაენგა რაროია ტაკუმე ნიჰირუ ჰარაიკი მარუტეო კომუნა მანიჰი: აჰე მანიჰი კომუნა ნაპუკა: დეზაპუენტმანის კუნძულები: ჩრდილოეთი ტეპოტო ნაპუკა კომუნა ნუკუტავაკე: აკიაკი ვაჰიტაჰი ვაირაატეა ნუკუტავაკე პინაკი

კომუნა პუკა-პუკა: პუკა-პუკა კომუნა რანგიროა: მატაივა ტიკეჰაუ რანგიროა მაკატეა კომუნა რეაო: პუკარუა რეაო კომუნა ტაკაროა: მეფე ჯორჯის კუნძულები: ტაკაროა ტაკაპოტო ტიკეი კომუნა ტატაკოტო: ტატაკოტო კომუნა ტურეია: ტემატანგი ვანავანა ტურეია მურუროა ფანგატაუფა კომუნა ფაკარავა: ტოაუ ნიაუ არატიკა კაუეჰი ფაკარავა ტაიარო რარაკა

კომუნა ფანგატაუ: ფანგატაუ ფაკაჰინა კომუნა ჰაო: ტაუერე ნენგონენგო ამანუ ჰაო დიუკ-ოფ-გლოსტერის კუნძულები‎: ანუანურარო ანუანურუნგა ნუკუტეპიპი ჰერეჰერეტუე რეკარეკა მანუჰანგი პარაოა აჰუნუი კომუნა ჰიკუერუ: ტეკოკოტა ჰიკუერუ რეიტორუ დიე-გრუპის კუნძულები: მაროკაუ რავაჰერე კომუნა მანგარევა (გამბიეს კუნძულები): აქტეონის კუნძულები: ტენარარო ტენარუნგა ვაჰანგა მატურეივავაო მარუტეა მარია მორანე

№	კომუნა	ფართობი, კმ²	მოსახლეობა, ად. (2007)	სიმჭიდროვე, ად./კმ²
ტუამოტუს კუნძულები
1	ანაა	55,95	827	114,14
2	არუტუა	45	1759	39,83
3	მაკემო	150,5	1422	1369,32
4	მანიჰი	25	1379	877,97
5	ნაპუკა	10	315	185,91
6	ნუკუტავაკე	12,1	319	182,18
7	პუკა-პუკა	4	157	334,75
8	რანგიროა	139	3210	516,83
9	რეაო	16	567	80,20
10	ტაკაროა	39	1577	276,33
11	ტატაკოტო	7	227	71,58
12	ტურეია	37,7	311	59,76
13	ფაკარავა	84,5	1578	115,72
14	ფანგატაუ	14	252	413,57
15	ჰაო	98,7	1342	67,33
16	ჰიკუერუ	31,99	268	53,47
გამბიეს კუნძულები
17	მანგარევა	15,4	1337	86,82
	სულ	785,84	16 847	21,44

მოსახლეობა

მოსახლეობა — 15 510 ადამიანი (2007), ძირითადად — პოლინეზიელები (ტუამოტუელები). მათი ენა გამოდევნა ტაიტურმა ენამ.