ბუ

ბუ
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	ცხოველები
ტიპი:	ქორდიანები
კლასი:	ფრინველები
რიგი:	ბუსნაირნი
ოჯახი:	ბუსებრნი
გვარი:	ტყის ბუ
სახეობა:	ბუ
ლათინური სახელი
	Strix aluco (Linnaeus, 1758)
დაცვის სტატუსი
	ყველაზე ნაკლები საფრთხის ქვეშ; IUCN 3.1 Least Concern : 22725469
გავრცელება
ITIS	555428
NCBI	111821
FW	365951

ბუ,^[1] რუხი ბუ,^[2] ტყის ბუ,^[3]^[4] ან ჩვეულებრივი ტყის ბუ^[5] (ლათ. Strix aluco) — ფრინველი ბუსნაირთა რიგისა.

საშუალო სიდიდისაა, მისი სხეულის სიგრძეა 38 სმ-მდე; ფრთის შლილი 95–105 სმ; მასა 420–590 გრამი, დედალი ზომით უფრო დიდია. ფრენის დროს კარგად უჩანთ ფართო გრძელი ფრთები და საკმაოდ მოკლე კუდი. საერთო შეფერილობა ჟანგმიწოვან-მორუხო (მოყვითალომდე) ან ჟანგმიწოვან-წითურია; სხეულის ქვედა ნაწილი უფრო ღია ფერისაა; გვხვდება მელანისტი ეგზემპლარებიც.^[1] ჯდომისას, ისივე როგორც ფრენისას, მხრებსა და ფრთის მფარავ ბულბულზე ემჩნევა თეთრი ზოლები. ზურგზე ბაცი და მკვეთრი ლაქები აყრია. მკერდზე გასდევს გრძივი ფართო მუქი ლაქები. თვალები დიდი ზომის და ახლო-ახლო განლაგებული, ფერად შავი. ნისკარტი ყვითელი, მოკლე და ვიწროა; იგი მაგარი წვერით მთავრდება; ზედა ნაწილში ნესტოებია განლაგებული. თავზე არ აქვს წაგრძელებული ბუმბულის კონები, ე. წ. „ყურები“. ძლიერი თითები ბასრი ბრჭყალებით ბოლოვდება.

გავრცელებულია ევრაზიასა (ატლანტის ოკეანიდან ურალის მთებამდე და მდინარე იშიმამდე, კავკასიაში, ჩრდილო-აღმოსავლეთ ავღანეთში, ჩრდილოეთ პაკისტანში და სხვ.) და ჩრდილო-დასავლეთ აფრიკაში. საქართველოში მობინადრეა. ბინადრობს შერეულ ან ფართოფოთლოვან მაღალტანიან ტყეებში, პარკებსა და ბაღებში. ვერტიკალურად ადის ზღვის დონიდან 2400 მეტრამდე.^[1]

სქესობრივ სიმწიფეს 1 წელში აღწევს. მონოგამური ფრინველია. ბუდეს ხის ფუღუროში, პირდაპირ ხეზე, სხვა ფრინველის მიტოვებულ ბუდეში ან სახლის სხვენზე იკეთებს, იშვიათად — კლდის ნაპრალში.^[1] კვერცხმდებლობა მარტის ნახევრიდან აპრილის ნახევრამდე მიმდინარეობს, დებს საშუალოდ 2–4 (6-მდე) თეთრი ფერის მომრგვალებულ კვერცხს.^[1] ინკუბაცია 30 დღემდე გრძელდება; ბარტყები ფრენას 35–39 დღეში იწყებენ.

იკვებება წვრილი მღრღნელებით, ნადირობს ფრინველებზე, ბაყაყებსა და უხერხემლოებზეც. ველურ ბუნებაში 5 წლამდე ცოცხლობს, ტყვეობაში — 21 წელზე მეტს.

ლიტერატურა

Бёме Р. Л., Жордания Р. Г., Кузнецов А. А. Птицы Грузии. — Тб.: «Сабчота Сакартвело», 1987.
დარჩიაშვილი გ., საქართველოს არიდული და სემიარიდული ეკოსისტემების ფრინველთა სარკვევი, გვ. 72, თბ., 2002.

ელდერტონი, დევიდ, „ცხოველების ენციკლოპედია“, მთარგმ. ნ. ბელთაძე, გვ. 423, თბ.: გამომც. „პალიტრა L“, 2018.

სქოლიო

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 ჟორდანია რ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 1, თბ., 1997. — გვ. 486.
↑ ჟორდანია რ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თბ., 1977. — გვ. 588.
↑ ბუ // დიდი ქართულ-ინგლისური ლექსიკონი: [2 ტომად] / შემდგ.: რუსუდან ამირეჯიბი, შუქია აფრიდონიძე, დონალდ რეიფილდი (მთ. რედ.) და სხვ. — ლონდონი: გარნეტი, 2006
↑ ცხოველების ენციკლოპედია, გვ. 423
↑ კუტუბიძე მ., ფრინველების ნომენკლატურული ტერმინოლოგია, თბ.: „მეცნიერება“, 1973. — გვ. 55, 106, 183.

[ქე-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 ჟორდანია რ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 1, თბ., 1997. — გვ. 486.

[2] ჟორდანია რ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თბ., 1977. — გვ. 588.

[3] ბუ // დიდი ქართულ-ინგლისური ლექსიკონი: [2 ტომად] / შემდგ.: რუსუდან ამირეჯიბი, შუქია აფრიდონიძე, დონალდ რეიფილდი (მთ. რედ.) და სხვ. — ლონდონი: გარნეტი, 2006

[ცე-4] ცხოველების ენციკლოპედია, გვ. 423

[5] კუტუბიძე მ., ფრინველების ნომენკლატურული ტერმინოლოგია, თბ.: „მეცნიერება“, 1973. — გვ. 55, 106, 183.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]