ურალის მთები (რუს. Уральские горы) — მთათა სისტემა რუსეთსა და ყაზახეთში, რომელიც გადაჭიმულია თითქმის მერიდიანული მიმართულებით კარის ზღვის ნაპირებიდნ მდინარე ურალის ხეობის განედურ მონაკვეთამდე 2500 კმ სიგრძეზე და ქმნის საზღვარს ევროპასა და აზიას შორის. მდინარე ურალის განედური მონაკვეთის სამხრეთით ყაზახეთის ნახევარუდაბნოებამდე ვრცელდება დაბალმთიანი მუღოჯარების ნახევარუდაბნოები და სტეპები. ტექტონიკური და გეომორფოლგიური თვალსაზრისით, მუღოჯარები წარმოადგენს ურალის სამხრეთ ნაწილს. ჩრდილოეთში, პოლარულ წრესთან, ურალის სიგანე დაახლოებით 50 კმ-ია, ხოლო სამხრეთით, მთა მაგნიტნაიას განედზე — დაახლოებით 150 კმ.[1]

ურალის მთები
ურალის მთები
ურალის მთები
კოორდინატები: 60°00′00″ ჩ. გ. 60°00′00″ ა. გ. / 60.00000° ჩ. გ. 60.00000° ა. გ. / 60.00000; 60.00000
ქვეყანა რუსეთის დროშა რუსეთი
ყაზახეთის დროშა ყაზახეთი
უმაღლესი წერტილი ნაროდნაია
სიმაღლე 1895 
ფართობი 781,1 კმ²
სიგრძე 2500 კმ
სიგანე 40-150 კმ
ურალის მთები — რუსეთი
ურალის მთები

ურალის მთების სარტყელი გადაკვეთავს ევრაზიის კონტინენტის ტუნდრას, ტყეტუნდრას, ტყის, ტყესტეპისა და სტეპის ზონებს. ერთმანეთისაგან გამოყოფს აღმოსავლეთ ევროპისა და დასავლეთ ციმბირის უზარმაზარ ვაკეებს. ურალის დასავლეთი კალთა შედარებით დამრეცი და გრძელია და თანდათანობით ერწყმის აღმოსავლეთ ევროპის ვაკეს, ხოლო აღმოსავლეთი კალთა, პირიქით, ციცაბო და მოკლეა და საკმაოდ მკვეთრად არის ჩამოკვეთილი დასავლეთ ციმბირის ვაკისაკენ. ურალის დასავლეთი და აღმოსავლეთი კალთების ბუნება ერთნაირი არაა. დასავლეთი კალთის ლანდშაფტები დაკავშირებულია აღმოსავლეთ ევროპის ვაკის ლანდშაფტებთან, ხოლო აღმოსავლეთ კალთის — დასავლეთ ციმბირის ვაკის ლანდშაფტებთან.[1]

ურალზე შეინიშნება ლანდშაფტების ვერტიკალური სარტყლურობა. პოლარეთისპირა ურალზე მთები აზევებულია თითქმის 2000 მ-მდე, ხოლო სამხრეთ ნაწილში 1500 მ-ზე მაღლა. პოლარეთისპირა ურალზე მდებარეობს მთელი ურალის მთების უმაღლესი წერტილი ნაროდნაია (1895 მ).[1]

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

  1. 1.0 1.1 1.2 დავიდოვა მ., კამენსკი ა., ნეკლიუკოვა ნ., ტუშინსკი გ., სსრკ ფიზიკური გეოგრაფია, განათლება, 1988. — გვ. 491-526.