პალეოლოგოსები

პალეოლოგოსები (ბერძ. Παλαιολόγοι) — ბიზანტიის იმპერიის უკანასკნელი და ყველაზე ხანგრძლივად მმართველი სამეფო დინასტია. იმპერიას განაგებდნენ 2 საუკუნის განმავლობაში 1261 წლიდან — მიხეილ VIII-ს მიერ კონსტანტინოპოლის ჯვაროსნებისაგან გათავისუფლების მომენტიდან, 1453 წლამდე — ოსმალების მიერ კონსტანტინოპოლის დაცემამდე. დინასტიას ენათესავებიან კანტაკუზენები. პალეოლოგოსების მმართველობის პერიოდს ემთხვევა ბიზანტიის კულტურის უკანასკნელი აღზევება, რომელიც ცნობილია პალელოგოსების აღორძინების სახელით, ამავე დროს მათი მმართველობის პერიოდს დაემთხვა ქვეყნის ტერიტორიის შემცირება და საბოლოოდ დამხობა.

პალეოლოგოსები მართავდნენ ბიზანტიის იმპერიას, მორეის დესპოტატს და მონფერატის საგრაფოს.

წარმოშობა

ორთავიანი არწივი — პალეოლოგოსების ემბლემა

პალეოლოგოსების წარმოშობის შესახებ თითქმის არაფერია ცნობილი. არსებობს მოსაზრება, რომ ესაა ბერძნული წარმოშობის დინასტია^[1].

გარდა ამისა, არის მოსაზრება რომ პალეოლოგოსები წარმოშობით მცირე აზიიდან არიან. საინტერესოა, რომ მათი სიმბოლო, ორთავიანი არწივი, პირველად დასტურდება სწორედ ამ რეგიონში მდებარე ხეთების სამეფოში^[2] .

პალეოლოგოსების წინაპრები

დინასტიის პირველი ცნობილი წევრია ნიკიფორე პალეოლოგოსი. მას ეკავა მესოპოტამიის მმართველის თანამდებობა, რომელიც მიიღო იმპერატორ ნიკიფორე III ბოტანიატეს წინაშე გაწეული დამსახურებისათვის. ნიკიფორე პალეოლოგოსი გარდაიცვალა 1081 წელს ნორმანების მიერ ქალაქ დურესის ალყისას.^[3]

ნიკიფორეს შვილი გიორგი პალეოლოგოსი იყო იმპერატორ ალექსი I კომნენოსის აქტიური მომხრე^[3], იცავდა ქალაქ დურესს ნორმანების ლიდერ რობერტ გუისკარისაგან. დინასტიის შემდეგი წარმომადგენელი მიხეილი (სავარაუდოდ, გიორგი პალეოლოგოსის შვილი) იბრძოდა სამხრეთ იტალიაში სიცილიის მეფე ვილჰელმ II-ს.

ანდრონიკე პალეოლოგი, სამხედრო მეთაური - იბრძოდა ქვეყნის მტრების ლათინთა იმპერიის, ვენეციისა და გენუის წინააღმდეგ. 1246 წელს ნიკეის იმპერიის მიერ თესალონიკის დაპყრობის შემდეგ, ანდრონიკე დაინიშნა მის მმართველად. მიუხედავად ამისა, თეოდორე II ლასკარისი, პალეოლოგოსებში ხედავდა მისი მმართველობის წინააღმდეგ მიმართულ საფრთხეს^[4].