ლუდვიგ IV ბავარიელი
ლუდვიგ IV ბავარიელი (დ. 1 აპრილი, 1282 — გ. 11 ოქტომბერი, 1347) — ვიტელსბახთა საგვარეულოს წარმომადგენელი. 1314 წლიდან ის იყო გერმანიის (რომაელთა) მეფე, 1327 წლიდან იტალიის მეფე, ხოლო 1328 წლიდან — საღვთო რომის იმპერატორი.
ზემო ბავარიის საჰერცოგოს მმართველობა
რედაქტირება1301 წელს, ჰაბსბურგი დედის, მატილდასა და მისი ძმის მეფე ალბერტ I-ის მხარდაჭერით ლუდვიგი გახდა ძმის, რუდოლფ I-ის რეგენტი (მეურვე) ზემო ბავარიაში; თუმცა, 1307 წლიდან ის დაუპირისპირდა ჰაბსბურგთა საგვარეულოს ქვემო ბავარიაზე კონტროლის გამო. რუდოლფის წინააღმდეგ წარმოებული სამოქალაქო ომი დასრულდა 1313 წლის მიუნხენის ზავითა და სადავო მიწების გაყოფით.
იმავე წელს (1313), ლუდვიგმა დაამარცხა ჰაბსბურგთა ბიძაშვილი ფრიდრიხ სამართლიანი. თავიდან ისინი მეგობრებიც კი იყვნენ და სწორედ ფრიდრიხის დახმარებით მოახერხა ბავარიის მმართველობის მოპოვება, თუმცა მათ შორის ურთიერთობა მას შემდეგ დაიძაბა, როდესაც ქვემო ბავარიის ჰერცოგებმა თავიანთ ტერიტორიებზე მეურვეობა მიანდეს ფრიდრიხს. 1313 წლის 9 ნოემბერს ლუდვიგმა დაამარცხა ის და უარი ათქმევინა მეურვეობაზე.
გერმანიის მეფედ კურთხევა და ჰაბსბურგებთან დაპირისპირება
რედაქტირება
საღვთო რომის იმპერატორ ჰენრი VII-ის სიკვდილის შემდეგ, ახალი იმპერატორის არჩევის დროს ლუქსემბურგთა საგვარეულოს წარმომადგენლებმა უარი თქვეს ჯონ ლუქსემბურგის გამეფებაზე, რადგანაც ის ზედმეტად ახალგაზრდად მიიჩნიეს (თუმცა ამ დროს უკვე 17 წლის იყო) და არჩიეს ლუდვიგის გამეფება, რომელსაც სათანადო წინააღმდეგობის გაწევის უნარი ჰქონდა ფრიდრიხ სამართლიანის მიმართ. 1314 წლის 20 ოქტომბერს ლუდვიგი შვიდიდან ხუთი ხმით რომაელთა (გერმანიის) მეფედ აირჩიეს. პარალელურად, ამავე არჩევნებში ფრიდრიხმა მიიღო შვიდიდან ოთხი ხმა. თუმცა ამ ოთხიდან ერთი ეკუთვნოდა უკვე ჩამოგდებულ ჰერცოგს, რომელსაც ხმის მიცემის უფლება არ ჰქონდა.
მაშინ როცა ლუდვიგი არჩევიდან მალევე მაინცის არქიეპისკოპოსმა პეტერ ასპელტელმა აახენში მეფედ აკურთხა, ამავე დროს ფრიდრიხი ბონში ეკურთხა მეფედ. ორ მეფეს შორის კონფლიქტის განმავლობაში ლუდვიგმა 1316 წელს აღიარა შვეიცარიის ჰაბსბურგთა მმართველობისგან დამოუკიდებლობა.
ამ რამდენიმეწლიანი სისხლიანი ომის შემდეგ გამოჩნდა, რომ საბოლოო გამარჯვება ფრიდრიხს უნდა დარჩენოდა, რომელსაც მხარს უჭერდა მისი ძმა, ავსტრიის ჰერცოგი ლეოპოლდ I. თუმცა, 1322 წლის 28 სექტემბერს მიულდორფის ბრძოლაში ლუდვიგის არმიამ დაამარცხა ფრიდრიხი, სადაც ის და მისი მხარდამჭერი 1300-მდე ავსტრიელი და ზალცბურგელი არისტოკრატი ტყვედ ჩავარდა.
ლუდვიგს სამი წლის განმავლობაში ჰყავდა ფრიდრიხი დატყვევებული, თუმცა ლეოპოლდის მტკიცე წინააღმდეგობის, მოკავშირე ბოჰემიის საჰერცოგოს ჩამოშორებისა და რომის პაპის მოთხოვნის შემდეგ, 1325 წლის 13 მარტს ლუდვიგი იძულებული გახდა თავისი ტყვე გაეთავისუფლებინა. შეთანხმების მიხედვით ფრიდრიხმა სცნო ლუდვიგის მმართველობის კანონიერება სამეფოში. ამის მიუხედავად, ლუდვიგმა გამოიჩინა კეთილშობილება და განაახლა ფრიდრიხთან ძველი მეგობრობა, რის შემდეგაც შეთანხმდნენ, რომ ერთობლივი ძალებით ემართათ იმპერია.
მას შემდეგ, რაც რომის პაპი და კურფიურსტები შეეწინააღმდეგნენ მსგავს შეთანხმებას, 1326 წლის 7 იანვარს ახალი შეთანხმება დაიდო ქალაქ ულმში, რომლითაც ფრიდრიხს უნდა გადასცემოდა გერმანიის მმართველობა რომაელთა მეფის ტიტულით, ხოლო ლუდვიგი ეკურთხებინათ საღვთო რომის იმპერატორად იტალიაში.
თუმა, 1326 წელს, ლეოპოლდის სიკვდილის შემდეგ, ფრიდრიხმა უარი თქვა გერმანიის იმპერიაზე და დაუბრუნდა ავსტრიის მმართველობას. 1330 წლის 13 იანვარს ფრიდრიხი გარდაიცვალა.
ლუდვიგის გამარჯვების მიუხედავად, პაპი იოანე XXII მაინც არ აპირებდა მისი არჩევის რატიფიცირებას და 1324 წელს ეკლესიიდან მოკვეთა კიდეც, თუმცა ამ ქმედებას არ ჰქონია ისეთი ეფექტი, რადგან წლების განმავლობაში მიმდინარეობდა დაპირისპირება ამ ორ მხარეს შორის.
იმპერატორად კურთხევა და პაპის ძალაუფლებასთან დაპირისპირება
რედაქტირება1326 წელს, ჰაბსბურგებთან შერიგების შემდეგ, ლუდვიგი გაემართა იტალიისკენ და 1327 წელს მილანში იტალიის მეფედ ეკურთხა. ჯერ კიდევ 1323 წელს ჰყავდა ლუდვიგს გაგზავნილი არმია რათა მილანი დაეცვა ნაპოლისაგან, რომელიც საფრანგეთთან ერთად პაპთან ძლიერ ალიანსს ქმნიდა. თუმცა უკვე მას შემდეგ აჩქარდა, რაც შეიტყო რომ მილანის მმართველი პაპთან ერთად მის წინააღმდეგ შეთქმულებას გეგმავდა.
1328 წლის იანვარში ლუდვიგი შევიდა რომში და „რომის მოსახლეობის წინამძღოლ“, ხანში შესულ სენატორ სიერა კოლონას მიერ, რომელიც პაპებთან კონფლიქტში იყო ჩართული, იმპერატორად ეკურთხა.
1338 წელს, ხალგრძლივი მოლაპარაკებების ჩაშლისა და პაპთან შეუთანხმებლობის შემდეგ, რენსის დეკლარაციით ექვსმა კურფიურსტმა აღიარა ლუდვიგის სამეფო ტიტული და მმართველობა იმპერიაზე, ისე რომ, პაპის თანხმობას აღარ დალოდებიან.
ლუდვიგი ასევე დაუკავშირდა ინგლისის მეფეს ედუარდ III-ს საფრანგეთის მეფის, ფილიპ VI-ის წინააღმდეგ, რომელიც თავის მხრივ იყო ავინიონში მყოფ ბენედიქტე XII-ს მხარდამჭერი. მანამ ფილიპემ მოახერხა თავიდან აერიდებინა ნებისმიერი შეთანხმება პაპსა და ლუდვიგს შორის. 1338 წელს ედუარდი იყო ლუდვიგის სტუმარი იმპერიულ კონფერენციაზე, სადაც მან მიიღო საღვთო რომის იმპერიის ვიცე-გენერლის წოდება. თუმცა, 1341 წელს ლუდვიგი გავიდა ედუარდთან დადებული კავშირისგან და დაიწყო პაპთან ხელშეკრულების დადებისთვის სხვა გზების ძიება.
ლუქსემბურგების საგვარეულოსთან კონფლიქტი
რედაქტირება
ახალი ტერიტორიების დაუფლებამ და შეუსვენებელმა საგარეო პოლიტიკამ ლუდვიგს მრავალი მტერი შესძინა. 1346 წლის ზაფხულში ლუქსემბურგელთა წარმომადგენელი კარლ IV, პაპ კლემენტ VI-ის მხარდაჭერით ლუდვიგის წინააღმდეგ მეფედ იქნა დანიშნული. ლუდვიგს, თავის მხრივ, მრავალი მხარდამჭერი ჰყავდა იმპერიის თავისუფალ ქალაქთა და რაინდობის სახით, ამიტომ წარმატებით უმკლავდებოდა კარლს, რომელიც ცნობილი იყო, როგორც პაპის მარიონეტი. ამასთან, ჰაბსბურგი ჰერცოგები შედარებით ლოიალურად იყვნენ განწყობილნი ლუდვიგის მიმართ. კრესის ბრძოლაში დაიღუპა კარლის მამა ჯონ ლუქსემბურგი; კარლიც მონაწილეობდა ამ შეტაკებაში, თუმცა მან გაქცევით უშველა თავს.
მომავალი სამოქალაქო ომი ლუდვიგის უეცარი სიკვდილით იქნა თავიდან არიდებული. ის დაიღუპა 1347 წლის ოქტომბერში დათვზე ნადირობის დროს ტვინში სისხლჩაქცევით. დაკრძალეს ფრაუენკირხეს ტაძარში, მიუნხენში.
ლუდვიგის შვილის კარლის საწინააღმდეგოდ გამეფებას მხარს უჭერდა გიუნტერ შვარცბურგელი, თუმცა 1349 წელს, გიუნტერის ნაადრევი სიკვდილის შემდეგ შვარცბურგელებმა ლუქსემბურგთა მხარე დაიჭირეს, ხოლო ვიტელსბახთა სამფლობელო საგვარეულოს წარმომადგენელთა შორის გადანაწილდა. კონფლიქტი ვიტელსბახებსა და ლუქსემბურგებს შორის მომავალშიც გაგრძელდა. 1400 წელს ვიტელსბახებმა დაიბრუნეს ძალაუფლება, მას შემდეგ, რაც ლუდვიგის ძმის შვილიშვილი რუპერტ გერმანელი გახდა რომაელთა (გერმანიის) მეფე.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- Charter given by Louis to the Hospital of the Holy Spirit in Nuremberg taken from the collections of the LBA Marburg