ირმისბაწარა
ირმისბაწარა (ლათ. Hericium coralloides) — საჭმელი სოკო ბაწარასებრთა ოჯახისა, რომლის გავრცელების არეალი მოიცავს ევროპის კონტინენტს.
| ირმისბაწარა | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
_Pers_58068_crop.jpg) | |||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||||
| Hericium coralloides (Scop.) Pers. (1794) | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
იშვიათი სოკოა. საჭმელად გამოიყენება ახალი. იზრდება ფოთლოვან ტყეებში მკვდარ და დამპალ ხეებზე, უპირატესად წიფელზე, ზაფხულიდან შემოდგომამდე.
სოკო პირველად აღწერა იტალიელმა ბუნებისმეტყველმა ჯოვანი ანტონიო სკოპოლიმ 1772 წელს როგორც Hydnum Coralloides.[1] მიმდინარე ბინომინალური სახელი მიანიჭა გერმანელმა მიკოლოგმა კრისტიან ჰენდრიკ პერსონმა 1794 წელს.[2]
სამეცნიერო სინონიმები:
- Hydnum coralloides Scop., 1772basionym
- Dryodon coralloides (Scop.) P. Karst., 1881
- Friesites coralloides (Scop.) P. Karst., 1880
- Manina coralloides (Scop.) Banker, 1912
და სხვები.
აღწერა
რედაქტირებანაყოფსხეული ფორმისა და ზომის მიხედვით ვარირებს, მისი დიამეტრი 10–40 სმ-მდე აღწევს,[3] ძლიერ დატოტვილია, მარჯნისებრი ფორმის, ტოტები ქვემოთ მიმართული გრძელი წაწვეტებული ეკლებით არის დაფარული, მოთეთრო-კრემისფერი ან ღია მოყვითალო შეფერილობის, მოგვიანებით ზოგჯერ უფრო მუქი, მოყვითალო-მოყავისფრომდე.
რბილობი — თავდაპირველად თეთრია, შემდგომში მოყვითალო, განსაკუთრებული სუნის გარეშე, ოდნავ მომწარო გემოთი.[4]
სპორების ფხვნილი — ამილოიდური, თეთრი. სპორები — სფეროსებრი, გლუვი ან ოდნავ ხაოიანი, უფერული, 3.5–4.5 X 3–3.5 მკმ. მეჭეჭებიანი ზედაპირით.
მსგავსი სახეობები
რედაქტირება
_Pers._(15689953975).jpg)
გავრცელება და ეკოლოგია
რედაქტირებაიზრდება ფოთლოვან ტყეებში მკვდარ და დამპალ ხეებზე[5] ან ცოცხალი ხეების ფუღუროში, აგრეთვე (იშვიათად) ტყეებს გარეთ, განსაკუთრებით წიფელზე, იშვიათად თელაზე, მუხაზე არყზე და ა.შ. უპირატესობას ანიჭებს ნესტიან ადგილებს.
სოკო შეტანილია პოლონეთის,[6] ბელგიის, რუსეთის, უკრაინის, ბელარუსის, ჩეხეთის, გერმანიის, დანიის, ინგლისის, ლიეტუვის, ნორვეგიის, ნიდერლანდების, შვედეთისა და ფინეთის გადაშენების პირას მყოფი სახეობების ნუსხაში.[5]
გალერეა
რედაქტირება
.jpg)
_white_spores_and_causes_white_rot_-_panoramio.jpg)
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება
შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „ირმისბაწარა“ ვიკისაწყობში.- ირმისბაწარა MycoBank-ზე (ინგლისური)
- ირმისბაწარა Index Fungorum-ზე (ინგლისური)
- ირმისბაწარა დაარქივებული 2022-08-04 საიტზე Wayback Machine. — საქართველოს სოკოებისა და ლიქენების ეთნობიოლოგია
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ G.A. Scopoli: Flora Carniolica, 2. ed.. T. II. 1772, s. 472–473.
- ↑ C.H. Persoon. Neuer Versuch einer systematischen Eintheilung der Schwamme. „Neues Magazin für die Botanik”, s. 109, 1794 (niem.).
- ↑ Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 50, ISBN 99940-856-1-1.
- ↑ 5.0 5.1 Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.