ვენერა

ვენერა (სიმბოლო: ♀; ძვ. ქართული სახელწოდება: ასპიროზი, მთიები, ხარიპარია, ცისკრის ვარსკვლავი) — მეორე პლანეტაა მზიდან და მას ხშირად დედამიწის დობილს უწოდებენ, ვინაიდან ორივე ციური სხეული ერთმანეთს საკმაოდ ემსგავსება სიდიდითა და შემადგენლობით. პლანეტას რომაელი სიყვარულის ქალღმერთის ვენერას სახელი ჰქვია.

ვენერა
ორბიტალური მახასიათებლები
ეპოქა: J2000.0
აფელიუმი	108 942 109 კმ 0,72823128 ა. ე.
პერიჰელიუმი	107 476 259 კმ 0,71843270 ა. ე.
დიდი ნახევარღერძი (a)	108 208 930 კმ 0,723332 ა. ე.
ორბიტის ექსცენტრისიტეტი (e)	0,0068
გარშემოვლის სიდერული პერიოდი	224,70069 დღე
გარშემოვლის სინოდური პერიოდი	583,92 დღე
ორბიტალური სიჩქარე (v)	35,02 კმ/წმ
დახრილობა (i)	3,86° (მზის ეკვატორის მიმართ)
ამომავალი კვანძის გრძედი ($\Omega$)	76,67069°
პერიცენტრის არგუმენტი ($\omega$)	54,85229°
ფიზიკური მახასიათებლები
შეზნექვა	0
საშუალო რადიუსი	6051,8 ± 1,0 კმ
ზედაპირის ფართობი (S)	4,60×108 კმ² 0,902 დედამიწისეული
მოცულობა (V)	9,38×1011 კმ³ 0,857 დედამიწისეული
მასა (m)	4,8685×1024 კგ 0,815 დედამიწისეული
საშუალო სიმკვრივე ($\rho$)	5,24 გრ/სმ³
თავისუფალი ვარდნის აჩქარება ეკვატორზე (g)	8,87 ,მ/წმ² 0,904 g
მეორე კოსმოსური სიჩქარე ($v_{2}$)	10,46 კმ/წმ
ბრუნვის ეკვატორული სიჩქარე	6,52 კმ/სთ
ბრუნვის პერიოდი (T)	243,023 დღე
ღერძის დახრილობა	177,36°
ჩრდილოეთი პოლუსის პირდაპირი ასვლა ($\alpha$)	18 სთ 11 წთ 2 წმ 272,76°
ჩრდილოეთი პოლუსის გადახრა ($\delta$)	67,16°
ალბედო	0,65
ხილული ვარსკვლავური სიდიდე	−4,7
კუთხური დიამეტრი	9,7″ — 66,0″
ტემპერატურა
ზედაპირზე	737 К (464 °C)
ატმოსფერო
ატმოსფერული წნევა	9,3 მპ
შემადგენლობა: ~96,5 % ნახშირორჟანგი ~3,5 % აზოტი 0,015 % გოგირდმჟავა 0,007 % არგონი 0,002 % წყლის ორთქლი 0,0017 % ნახშირბადის მონოქსიდი 0,0012 % ჰელიუმი 0,0007 % ნეონი

ვენერას ზედსართავი სახელი „ვენერიულია“, თუმცა მისი ამგვარი ფორმით გამოყენებისგან თავს იკავებენ, ამ სიტყვის თანამედროვე ტერმინოლოგიაში სქესობრივი გზით გადამდებ დაავადებებთან ასოციაციის გამო. ამის ნაცვლად ზოგიერთი ასტრონომი იყენებს ზედსართავს „სითერიული“, რომელიც მომდინარეობს „სითერეა“-დან, ძველ ბერძნულ მითოლოგიაში აფროდიტეს ალტერნატიული სახელი.

ჩინურ, კორეულ, იაპონურ და ვიეტნამურ კულტურებში პლანეტას მოიხსენიებენ ლითონის ვარსკვლავად (金星), ხუთ ელემენტზე დაყრდნობით.

ვენერა დედამიწას ყველა სხვა პლანეტაზე მეტად უახლოვდება ხოლმე. ეძახიან „მწუხრის ვარსკვლავსაც“ და „ცისკრის ვარსკვლავსაც“, რადგან მისი დანახვა ხან დაისის შემდეგ შეიძლება, ხან განთიადის წინ. იგი იმდენად ნათელი და კაშკაშაა, ხშირად ამოუცნობი მფრინავი ობიექტი (ამო, „მფრინავი თეფში“) ჰგონიათ. ვენერას თეთრი ღრუბლების სქელი ფენა ფარავს. ზედაპირზე ტემპერატურა 470 ºC-ს აღწევს. მასზე ნაკლებადაა კოსმოსური სხეულის ნაკვალევი - კრატერები, რადგან კოსმოსური სხეულები უმეტესწილად ვენერას ატმოსფეროში შეჭრისთანავე იწვის მისი დიდი სიმკვრივის გამო. ზედაპირი დაფარულია „ბებერი“ ვულკანებითა და ლავით.

ვენერას წელიწადი დედამიწის 7,5 თვის ტოლია. იგი თავისი ღერძის გარშემო პლანეტების უმეტესობასთან შედარებით პირუკუ ტრიალებს. მეცნიერები ამ მოვლენის მიზეზს დამაჯერებლად ვერ ხსნიან. ვენერას ღერძული ბრუნვა რეკორდულად ნელია - მისი პერიოდი დედამიწის 243 დღე-ღამეს უდრის. მზის ირგვლივ ორბიტაზე 35 020 მ/წმ სიჩქარით მოძრაობს. მისი დიამეტრი 12 104 კმ-ია. მზის ირგვლივ ერთ ბრუნს ასრულებს 7 თვესა და 12 დღეში. აფელიუმში მზიდან 108 942 109 კმ-ით (0.728 231 28 ა.ე.) არის დაშორებული, პერიფელიუმში 107 476 259 კმ-ია (0.718 432 70), საშუალო მანძილი არის 108 208 930 კმ (0.723 332). ვენერას ორბიტა თითქმის წრეა, ექსცენტრისიტეტი 0.0068 უდრის.

მეცნიერები ვენერას დღესაც დიდი გულისყურით სწავლობენ. მის ზედაპირს სხვადასხვა დროს რამდენიმე კოსმოსური ავტომატური სადგური მიუახლოვდა. მათ დედამიწაზე პლანეტის შესახებ ინფორმაციები გადმოსცეს. პლანეტის სიმხურვალის გამო ეს სადგური მალე დაიწვა. ვენერას ატმოსფეროს ტემპერატურა 462 °C (735 °K). წნევა 93 ატმოსფერო (9,3 მპა). ატმოსფერო ძირითადად გოგირდმჟავის ორთქლისაგან შედგება. მის ზედაპირზე განუწყვეტლივ ქრის ქარი, რომლის სიჩქარე მერყეობს 270-დან 350 კილომეტრამდე საათში.