ეგვიპტის ოცდამეათე დინასტია

ეგვიპტის ოცდამეათე დინასტია — ეგვიპტის დინასტია, რომლის წარმომადგენლებიც მართავდნენ ეგვიპტეს ძვ.წ. 380 წლიდან ძვ.წ. 343 წლამდე. ოცდამეათე დინასტიის მმართველობა მას შემდეგ დაიწყო, რაც ნექტანებ I-მა აჰორისის ვაჟი ნეფერიტ II ტახტიდან ჩამოაგდო. ამ დინასტიას ხშირად გვიანი პერიოდის ნაწილადაც განიხილავენ.

ეგვიპტის ოცდამეათე დინასტია
სამეფო გაუქმდა
← ძვ.წ. 380–ძვ.წ. 343 →
{{{საერთო სახელი}}}-ს მდებარეობა დეკორაციები ტახოსის სარკოფაგზე
დედაქალაქი		უცნობია
ენები		კოპტური ენა
რელიგია		ძველი ეგვიპტური რელიგია
მთავრობა		მონარქია
ფარაონი
-	ძვ.წ. 380 - 362	ნექტანებ I
-	ძვ.წ. 362 - 360	ტახოსი
-	ძვ.წ. 360 - 343	ნექტანებ II
ისტორიული ერა		ანტიკური ხანა
-	შეიქმნა	ძვ.წ. 380
-	ორმეფობის დაწყება	ძვ.წ. 363
-	შეჭრა სპარსეთში	ძვ.წ. 362
-	ტახოსის ჩამოგდება	ძვ.წ. 360
-	არტაქსერქსეს ლაშქრობა	ძვ.წ. 351/350
-	არტაქსერქსეს მიერ დაპყრობა	ძვ.წ. 343

ძველი ეგვიპტის დინასტიები წინადინასტიური • I დინასტია (ძვ.წ. 3050–2890) • II დინასტია (ძვ.წ. 2890–2686) ძველი სამეფო • III დინასტია (ძვ.წ. 2686–2613) • IV დინასტია (ძვ.წ. 2613–2498) • V დინასტია (ძვ.წ. 2498–2345) • VI დინასტია (ძვ.წ. 2345–2181) პირველი გარდამავალი • VII დინასტია (ძვ.წ. 2181–2160) • VIII დინასტია (ძვ.წ. 2181–2160) • IX დინასტია (ძვ.წ. 2160–2130) • X დინასტია (ძვ.წ. 2130–2040) • ადრეული XI დინასტია (ძვ.წ. 2134–2061) შუა სამეფო • გვიანი XI დინასტია (ძვ.წ. 2061–1991) • XII დინასტია (ძვ.წ. 1991–1803) • XIII დინასტია (ძვ.წ. 1803–1649) • XIV დინასტია (ძვ.წ. 1705–1690) მეორე გარდამავალი • XV დინასტია (ძვ.წ. 1674–1535) • XVI დინასტია (ძვ.წ. 1660–1600) • აბიდოსის დინასტია (ძვ.წ. 1650–1600) • XVII დინასტია (ძვ.წ. 1650–1549) ახალი სამეფო • XVIII დინასტია (ძვ.წ. 1549–1292) • XIX დინასტია (ძვ.წ. 1292–1189) • XX დინასტია (ძვ.წ. 1189–1077) მესამე გარდამავალი • XXI დინასტია (ძვ.წ. 1069–945) • XXII დინასტია (ძვ.წ. 945–720) • XXIII დინასტია (ძვ.წ. 837–728) • XXIV დინასტია (ძვ.წ. 732–720) • XXV დინასტია (ძვ.წ. 732–653) გვიანი პერიოდი • XXVI დინასტია (ძვ.წ. 672–525) • XXVII დინასტია (აქემენიანთა 1-ლი პერიოდი) (ძვ.წ. 525–404) • XXVIII დინასტია (ძვ.წ. 404–398) • XXIX დინასტია (ძვ.წ. 398–380) • XXX დინასტია (ძვ.წ. 380–343) • XXXI დინასტია (აქემენიანთა მე-2 პერიოდი) (ძვ.წ. 343–332) ელინისტური პერიოდი • არგეადების დინასტია (ძვ.წ. 332–305) • პტოლემეების დინასტია (ძვ.წ. 305–30)

ისტორია

ძვ.წ. 380 წლისთვის ნექტანებ I უკვე მთელ ეგვიპტეს აკონტროლებდა, თუმცა ნექტანებ I-მა თავისი მეფობის უმეტესი დრო სპარსელების შემოტევების მოგერიებას შესწირა, რაშიც მას რამდენიმეჯერ სპარტელები და ათენელებიც დაეხმარნენ. ძვ.წ. 365 წელს ნექტანებმა საკუთარი ვაჟი ტახოსი თანამმართველად და მემკვიდრედ გამოაცხადა და ნექტანებ I სიკვდილამდე, ძვ.წ. 363 წლამდე მამა და შვილი ერთად მეფობდნენ. მამის გარდაცვალების შემდეგ ტახოსი სპარსეთი ტერიტორიაზე შეიჭრა, თავდაპირველად მცირე წარმატებებიც მოიპოვა, თუმცა მოგვიანებით მისი ვაჟის ჯოჰეპიმუს მიერ მოწყობილი შეთქმულების მსხვერპლი გახდა და ტახოსი ძვ.წ. 360 წელს ტახტიდან ჩამოაგდეს. ჯოჰეპიმუმ ეგვიპტეში მისი მამის ტახოსის არაპოპულარობით ისარგებლა და საკუთარი ვაჟი ნექტანებ II ძვ.წ. 360 წელს ფარაონად გამოაცხადა. ეგვიპტის არმია კი ნექტანებ II-ის გარშემო გაერთიანდა, რამაც ტახოსი აიძულა სპარსეთში გაქცეულიყო.

ნექტანებ II-ს მმართველობის დროს სპარსელები დიდი ძალიხმევით ცდილობდნენ ეგვიპტის ხელახლა დაპყრობას. პირველი ათი წლის მანძილზე ნექტანებ II სპარსელთა შემოტევებს იგერიებდა, რისი მიზეზიც სპარსეთის იმპერიაში არსებული შიდა არეულობები იყო, არტაქსერქსე III იძულებული გახდა საკუთარი იმპერიის ერთიანობისთვის და ძალაუფლების განმტკიცებისთვის ებრძოლა. მოგვიანებით ძვ.წ. 351/350 წლებში არტაქსერქსემ ზამთარში ეგვიპტის დასაპყრობად ილაშქრა, თუმცა მისი მცდელობა წარუმატებელი აღმოჩნდა. ლაშქრობაში დამარცხებამ კვიპროსში, ფინიკიაში და კილიკიაში აჯანყება გამოიწვია. ნექტანებმა ამ აჯანყებებს მხარი დაუჭირა, საბოლოოდ არტაქსერქსემ ეს აჯანყებები ჩაახშო და ძვ.წ. 343 წელს ხელახლა შეიჭრა ეგვიპტეში. მეორე ლაშქრობა უკვე წარმატებული აღმოჩნდა და ნექტანებ II იძულებული გახდა მემფისში ნილოსის დელტაში უკან დაეხია. მოგვიანებით იგი სამხრეთ ნუბიიდან ქაიქცა და თავი ნაპატას მეფეს ნაცტასენი შეაფარა.

ასევე მეამბოხე ხაბაბაში თავს მეფედ აცხადებადა (ძვ.წ. 338 - ძვ.წ. 336), ისტორიაში ნექტანებ II მიჩნეულია როგორც ეგვიპტის უკანასკნელი მკვიდრი ფარაონი, ნექტანების მარცხი შედეგად ეგვიპტის როგორ დამოუკიდებელი სამეფოს არსებობა დასრულდა.

ფარაონები

ფარაონის სახელი	სამეფო სახელი	მმართველობა	კომენტარი
ნექტანებ I	ჰეპერკარა	ძვ.წ. 380 - ძვ.წ. 362	განდევნა სპარსელები ეგვიპტიდან
ტახოსი	ირიმაატენრა	ძვ.წ. 362 - ძვ.წ. 360	გაერთიანდა სპარტასთან და ათენთან
ნექტანებ II	სენეჯემიბრა სეტეპენჰერეტი	ძვ.წ. 360 - ძვ.წ. 343	ტახტიდან ჩამოაგდო ტახოსი მამისა და აგესილაე II-ის დახმარებით

გალერეა

• 
  30-ე დინასტიის სამგლოვიარო ნიღაბი
• 
  ნექტანებ I-ის სპინქსი
• 
  ნექტანებ I-ის სტელა
• 
  ნექტანებ II-ის თავი
• 
  ნექტანებ II-ის ობელისკი
• 
  ნექტანებ II-ის ქანდაკება
• 
  ნექტანებ II-ის სტატერი

რესურსები ინტერნეტში

• 30-ე დინასტია დაარქივებული 2016-04-21 საიტზე Wayback Machine.
• ოცდამეათე დინასტია დაარქივებული 2014-05-07 საიტზე Wayback Machine.
• ეგვიპტის XXX დინასტია
• 30-ე დინასტია (ძვ.წ. 380 - 343)
• ეგვიპტის ოცდამეათე დინასტია
• ძველი ეგვიპტის ენციკლოპედია
• ძველი ეგვიპტის ოცდამეათე დინასტია
• ეგვიპტის ისტორია: ოცდამეათე დინასტია
• ოცდამეათე დინასტია, მცირე ინფორმაცია
• ოცდამეათე დინასტია და უცხოური საფრთხეები
• ძველი ეგვიპტური კუბო, ოცდამეათე დინასტიიდან

წინამორბედი: XXIX დინასტია

ეგვიპტის ფარაონთა დინასტია  ძვ.წ. 380 - ძვ.წ. 343

შემდეგი: XXXI დინასტია