ბორის ბალინსკი

ბორის ბალინსკი ( დ. 10 (23) სექტემბერი, კიევი, რუსეთის იმპერია — გ. 1 სექტემბერი, 1997, იოჰანესბურგი, სამხრეთ აფრიკა ) — უკრაინელი და სამხრეთ აფრიკელი ზოოლოგი, ენტომოლოგი, მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე გამოჩენილი ემბრიოლოგი, ელექტრონული მიკროსკოპის ფუძემდებელი აფრიკის კონტინენტზე.

ბორის ბალინსკი
დაბ. თარიღი	10 (23) სექტემბერი, 1905
დაბ. ადგილი	კიევი
გარდ. თარიღი	1 სექტემბერი, 1997(1997-09-01) (91 წლის)
გარდ. ადგილი	იოჰანესბურგი
მოქალაქეობა	სსრკ  სარ
საქმიანობა	უნივერსიტეტის პროფესორი, ბიოლოგი, ზოოლოგი და ენტომოლოგი
მუშაობის ადგილი	კიევის ტარას შევჩენკოს სახელობის ეროვნული უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი	Gottlieb Walker Gymnasium და კიევის ტარას შევჩენკოს სახელობის ეროვნული უნივერსიტეტი
სამეცნიერო ხარისხი	ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი
შვილ(ებ)ი	John B. Balinsky
ბორის ბალინსკი ვიკისაწყობში

ბიოგრაფია

ბორის ბალინსკი დაიბადა 1905 წლის 10 სექტემბერს კიევში . ის იყო ისტორიის მასწავლებლის ივან ბალინსკისა და ბიოლოგიის მასწავლებლის ელიზავეტა რაძიმოვსკაიას უფროსი ვაჟი. ბორის ბალინსკიმ კარგი აღზრდა მიიღო. გატაცებული იყო პოეზიით, ისტორიითა და მუსიკით, დადიოდა ჩოგბურთზე, უკრავდა ფორტეპიანოზე და აღფრთოვანებული იყო ვაგნერის ოპერებით. ბავშვობიდან უყვარდა უკრაინული ხალხური სიმღერები. არდადეგებს ატარებდა კიევიდან 80 კილომეტრში მდებარე სოფელ სევერინცში, სადაც ცხოვრობდა მისი დედის ბაბუა, მღვდელი (საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების შემდეგ დახვრიტეს). ბაბუამ მისცა შვილიშვილს აკასოვის წიგნი პეპლების კოლეცქიაზე, რამაც გარკვეულწილად გავლენა მოახდინა ბორის ბალინსკის პროფესიის არჩევაზე.

1923 წელს ბალინსკი ჩაირიცხა მიხაილ დრაჰომანოვის სახელობის საჯარო განათლების უმაღლეს ინსტიტუტში (1926 წლიდან — კიევის სახალხო განათლების ინსტიტუტი), სადაც სწავლობდა ზოოლოგიას.

1925 წელს გამოაქვეყნა თავისი პირველი სამეცნიერო სტატია, ხოლო უკვე 1932 წელს უკრაინულ ენაზე გამოქვეყნდა მისი მონოგრაფია "კვერცხუჯრედიდან ემბრიონის განვითარების შესახებ". მომდევნო 1933 წელს ბორის ბალინსკი გახდა უნივერსიტეტის ემბრიოლოგიის პროფესორი და ამავე დროს უკრაინის მეცნიერებათა აკადემიის ზოოლოგიის ინსტიტუტის დირექტორის მოადგილე. იმ დროს ინსტიტუტის დირექტორი იყო მისი მასწავლებელი, პროფესორი ივან შმალჰაუზენი.

1928 წელს ახალგაზრდა მეცნიერი დაქორწინდა ეკატერინა სინგაევსკაიაზე, 1934 წელს წყვილს ვაჟი შეეძინა, რომელსაც ბაბუის საპატივსაცემოდ ივანე დაარქვეს.

1936 წელს ბორის ბალინსკის მეუღლე დააპატიმრეს "ანტისაბჭოთა საქმიანობისთვის". ახალგაზრდა მეცნიერი სამსახურიდან გაათავისუფლეს. მან მოახერხა დასაქმება კიევის სამედიცინო ინსტიტუტში (KMI). აქ . ი.ბალინსკიმ შეძლო სამეცნიერო ექსპერიმენტების გაგრძელება, მაგრამ, მეორე მსოფლიო ომის დაწყებისთანავე, სამედიცინო ინსტიტუტი ევაკუირებული იქნა ხარკოვში. იქ გადავიდა მეუღლესთან ერთად (რომელიც 1939 წლის მარტში გაათავისუფლეს ბანაკიდან). გერმანიის ჯარების წინსვლის გამო კიევის სამედიცინო ინსტიტუტი ჩელიაბინსკში იქნა ევაკუირებული. ბორის ბალინსკი დარჩა გერმანიის ჯარების მიერ ოკუპირებულ ხარკოვში. მიიღო ზოოლოგიის პროფესორის თანამდებობას. 1943 წელს მისი მეუღლე პერიტონიტით გარდაიცვალა.

ბ. ბალინსკიმ, მისმა დედამ და ცხრა წლის შვილმა ერთად უკანდახეულ გერმანულ ჯარებთან ერთად დატოვეს საბჭოთა კავშირი. მეცნიერი ჯერ პოზნანში (პოლონეთის ტერიტორია, რომელიც იმყოფებოდა გერმანიის ოკუპაციის ქვეშ) გადავიდა. აქ მან სამსახური მიიღო მეთევზეობის ინსტიტუტში. ომის დასრულებამდე კიდევ რამდენჯერმე მოუწია საცხოვრებელი ადგილის შეცვლა. ცხოვრობდა ბერლინში, ტუბინგენში, ჰაიდელბერგში. საბოლოოდ ბალინსკის ოჯახი მიუნხენში დასახლდა, სადაც მეცნიერმა მიიღო ჰისტოლოგიის პროფესორის თანამდებობა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მიერ დაარსებულ დროებით უნივერსიტეტში. აქ გაიცნო ელიზაბეტ სტენგელი, რომელიც მოგვიანებით მისი ცოლი გახდა (1947).

დროებითი უნივერსიტეტის დახურვის შემდეგ ბ. ბალინსკი ოჯახთან ერთად დიდ ბრიტანეთში გადავიდა, სადაც ედინბურგის უნივერსიტეტის ცხოველთა გენეტიკის ინსტიტუტში დაიწყო მუშაობა. 1949 წელს შეეძინათ ქალიშვილი ელენე. იმავე წელს ბორის ბალინსკის შესთავაზეს ლექტორის თანამდებობა სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკაში (სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა) იოჰანესბურგის უნივერსიტეტის ზოოლოგიის განყოფილებაში. ხუთი წლის შემდეგ ბორის ბალინსკი ხელმძღვანელობდა უნივერსიტეტის ზოოლოგიის განყოფილებას.

1956 წელს სამეცნიერო მოგზაურობით გაემგზავრა შეერთებულ შტატებში, იელის უნივერსიტეტში, სადაც შეხვდა ბიოლოგიის დარგის მსოფლიოში ცნობილ მეცნიერებს, ნიუ-იორკში როკფელერის ინსტიტუტის თანამშრომლებს, დოქტორ პალადს და პორტერს. ბორის ბალინსკი 1954-1973 წლებში. მსახურობდა ქვეყნის უდიდეს უნივერსიტეტში, ვიტვატერსრანდის უნივერსიტეტის ზოოლოგიის განყოფილების ხელმძღვანელად. 1965 წლიდან 1967 წლამდე იყო ბიოლოგიის ფაკულტეტის დეკანი.

1987 წლამდე ბორის ბალინსკი იყო იოჰანესბურგის უნივერსიტეტის ზოოლოგიის კათედრის გამგე. თერთმეტი წლის განმავლობაში ის ხელმძღვანელობდა სამხრეთ აფრიკის ელექტრონული მიკროსკოპის საზოგადოებას. 1966 წელს ბ. ბალინსკი აირჩიეს სამხრეთ აფრიკის ენტომოლოგიური საზოგადოების პრეზიდენტად. მას ეკავა იოჰანესბურგში (ROCOR) წმინდა უფლისწულ ვლადიმირის სახელობის რუსული მართლმადიდებლური მრევლის უხუცესის თანამდებობა. ბორის ბალინსკი ასევე ასრულებდა მკითხველის ფუნქციას იოჰანესბურგის რუსულ ეკლესიაში ღვთისმსახურების დროს. მეცნიერების გარდა, გატაცებული იყო ფორტეპიანოზე დაკვრით, მხატვრობით, მებაღეობით და ასტრონომიით. ერთ-ერთი იყო იმ იღბლიანებს შორის, რომლებმაც ორჯერ მოახერხეს ჰალეის კომეტაზე დაკვირვების წარმოება.

ბორის ბალინსკის ვაჟი, ვიტვატერსრანდის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებული, ივან ბალინსკი (1934–1986) გაჰყვა მამის კვალს 1970-იანი წლების შუა პერიოდიდან იგი ხელმძღვანელობდა აიოვას სახელმწიფო უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტს.

ბორის ბალინსკი გარდაიცვალა 1997 წლის 1 სექტემბერს, საკუთარი 92 წლის იუბილემდე 9 დღით ადრე.

სამეცნიერო საქმიანობის ძირითადი მიმართულებები

ბორის ბალინსკი იყო ერთ-ერთი პირველი, ვინც ინტენსიურად გამოიყენა ელექტრონული მიკროსკოპული მეთოდები ემბრიოლოგიის სფეროში თავის სამეცნიერო კვლევებში. აფრიკაში ერთ-ერთმა პირველმა შემიტანა ბიოლოგიური ობიექტების ელექტრონული მიკროსკოპია. დაწერილი აქვს 130-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომი, მათგან 22 უკრაინულ ენაზე. მან დაწერა რამდენიმე მონოგრაფია ექსპერიმენტულ ემბრიოლოგიასა და ენტომოლოგიაზე. მისი სამეცნიერო ნაშრომი ამფიბიების განვითარებაზე 1984 წელს დასახელდა ყველაზე ციტირებული ნაშრომად მსოფლიო მეცნიერების ხსენებულ დარგში. საყოველთაო აღიარება მიიღო ბალინსკის სახელმძღვანელომ „შესავალი ემბრიოლოგიაში“, რომელიც გამოიცა 1960 წელს. შემდგომში ბორის ივანოვიჩ ბალინსკის ეს ნაშრომი კიდევ შვიდჯერ გამოიცა ინგლისურად, ორჯერ იაპონურად და იტალიურად და ერთხელ ესპანურად. ეს არის ემბრიოლოგიის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და ყველაზე გავრცელებული სახელმძღვანელო. ზუსტად ბ. ბალინსკიმ განსაზღვრა მოლეკულური ბიოლოგიის მნიშვნელოვანი როლი ემბრიოგენეზის ძირითადი მექანიზმების გარკვევაში.

ენტომოლოგია

მნიშვნელოვანია მეცნიერის ენტომოლოგიური მემკვიდრეობაც. მან აღმოაჩინა და აღწერა მწერების ათობით სახეობა, ძირითადად ქვის ბუზები, ლეპიდოპტერები და ჭრიჭინები . ჯერ კიდევ დიდ ბრიტანეთში ყოფნისას დაწერა სტატია, სადაც აღწერდა ქვის ბუზების ახალ სახეობებს კავკასიიდან . სამხრეთ აფრიკაში მუშაობისას მან განაგრძო კვლევა ქვის ბუზებზე და აღმოაჩინა კიდევ რამდენიმე სახეობა. იქ იგი დაინტერესდა ჭრიჭინებით. 25 წლის განმავლობაში მისმა პერსონალურმა კოლექციამ შეადგინა 160 სახეობის 4000-ზე მეტი ნიმუში. მან კოლექცია ტრანსვაალის მუზეუმს გადასცა 1984 წელს. ბალინსკიმ აღწერა ჭრიჭინას 11 ახალი სახეობა სამხრეთ აფრიკაში. სიცოცხლის ბოლო წლებში იგი დაინტერესდა Pyralidae-ს ოჯახის პეპლების გამოკვლევით და 100-მდე ახალი სახეობა აღწერა.

ძირითადი ნაშრომები

• An introduction to embryology / B.I. Balinsky ; assisted by B.C. Fabian. Philadelphia : Saunders College Pub., c. 1981
• Boris Ivan Balinsky - "Introduction to Embryology", Holt Rinehart & Winston, Edition: 5, (Hardcover, 1981)
• Boris I. Balinsky - "Memoir", 1988 | University of Illinois Archive

ლიტერატურა

• Алексий (Чернай), архимандрит. Жизненный путь русского священника. - Сан-Франциско: Издательство "Глобус", 1981. - с. 189-227
• Иван Корсак. На розстанях долі. - Киев. Ярославив Вал, 2017р.

ბმულები

• Юрий Салыга "Профессор-эмбриолог, который любил музыку и астрономию"
• B. Fabian - Balinsky's Darwinian roots