ვიკიპედია

SPQR

SPQR ანუ Senatus Populusque Romanus, იკითხება როგორც სენატუს პოპულუსქვე რომანუს (ქართულად: რომის სენატი და ხალხი), სიმბოლური ფრაზა, რომელიც მიუთითებს ძველი რომის რესპუბლიკის მთავრობაზე. ის გამოისახებოდა საჯარო დოკუმენტებზე, ძეგლებსა და საჯარო ნამუშევრების წარწერებში და ზოგიერთ რომაულ ვალუტაზე ქვის ან ლითონის წარწერით.

სრული ფრაზა ჩანს რომაულ პოლიტიკურ, იურიდიულ და ისტორიულ ლიტერატურაში, როგორიცაა ციცერონის გამოსვლები, ტიტუს ლივიუსის წიგნი რომის ისტორია ქალაქის დაარსებიდან

ლათინურად, „სენატუს“ არის სახელობითი მხოლობითი არსებითი სახელი, რაც ნიშნავს სენატს. „პოპულუს ქვე“ შედგენილია სახელობითი არსებითი სახელიდან „პოპულუს“ („ხალხი“) და „ქვე“, ენკლიტური ნაწილაკი, რაც ნიშნავს „და“, რომელიც აკავშირებს ორ სახელობით არსებით სახელს. ბოლო სიტყვა, Rōmānus („რომაული“), არის ზედსართავი სახელი, რომელიც აკავშირებს მთელ ფრაზასSenātus Populusque-ს. ამრიგად, ფრაზა ითარგმნება სიტყვასიტყვით, როგორც „რომის სენატი და ხალხი“, ან უფრო ზუსტად როგორც „სენატი და რომაელი ხალხი“.

ისტორიული კონტექსტი

რედაქტირება
 
რომაული სტანდარტის თანამედროვე ნიმუში

ტიტულის შექმნის თარიღი უცნობია, მაგრამ ის პირველად გვხვდება გვიანი რესპუბლიკის წარწერებში, დაახლოებით ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 80 წლიდან. როგორც მონეტებზე დასტურდება, უფრო ადრე, რომის სახელმწიფოს ოფიციალური სახელი, , უბრალოდ „ROMA“ (რომა) იყო. აღნიშნული აბრევიატურა ბოლოს ჩნდება კონსტანტინე დიდის (მართავდა ახ. წ. 312–337) მონეტებზე, რომის პირველი იმპერატორის დროს, რომელიც მხარს უჭერდა ქრისტიანობას .

აღნიშნული ორი სამართლებრივი ორგანიზაცია, „სენატი“ და „რომაელი ხალხი“ სრულუფლებიანია, როდესაც გაერთიანებულია. ასევე, მხოლოდ ხალხი ასევე სრულუფლებიანია, ხოლო სენატი დამოუკიდებლად არა. რომის სამეფოს დროს არც ერთი სამართლებრივი მხარე არ იყო სრულუფლებიანი. მაშასადამე, ეს ფრაზა შეიძლება დათარიღდეს არა უადრეს რესპუბლიკის დაარსებისა.

ეს ტიტული გაგრძელდა რომის იმპერიის დროსაც. იმპერატორები ითვლებოდნენ ხალხის „დე იურე“ წარმომადგენლად, მიუხედავად იმისა, რომ სენატის დადგენილებები, იმპერატორის „დე ფაქტო“ სურვილით იყო დამტკიცებული.

„Populus Rōmānus“ რომაულ ლიტერატურაში არის ფრაზა, რომელიც ნიშნავს ხალხის მთავრობას. როდესაც რომაელები ირჩევდნენ უცხოეთის სახელმწიფოების მთავრობებს, ისინი იყენებდნენ „populus-ს“ მხოლობით ან მრავლობით რიცხვში, როგორიცაა „populī Prīscōrum Latīnōrum“, "ძველი ლათინების მთავრობები". „Rōmānus“ არის დადგენილი ზედსართავი სახელი, რომელიც გამოიყენება რომაელთა გამოსაყოფად, როგორც „cīvis Rōmānus“, ანუ „რომის მოქალაქე“.

რომაელი ხალხი სამართალსა და ისტორიაში ძალიან ხშირად ჩნდება ისეთი ფრაზებით, როგორიცაა dignitās (დიგნიტას), maiestās (მაიესტას), auctoritās (აუქტორიტას), lībertās populī Rōmānī, (ლიბერტას პოპული რომანი), „რომაელი ხალხის ღირსება, დიდებულება, ავტორიტეტი, თავისუფლება“. ისინი იყვნენ populus līber, "თავისუფალი ხალხი". არსებობდა იგივე პოპულუსის exercitus, imperium, iudicia, honorēs, consulēs, voluntās : „რომაელი ხალხის ჯარი, მმართველობა, განჩინებები, თანამდებობები, კონსულები და ნება“.

რომაელებს სჯეროდათ, რომ მთელი ძალაუფლება ხალხისგან მოდიოდა. შეიძლება ითქვას, რომ მსგავსი მეტყველება, რომელიც ჩანს უფრო თანამედროვე პოლიტიკურ და სოციალურ რევოლუციებში, პირდაპირ რომაელებიდან მოდის. ხალხი ამ გაგებით გულისხმობდა მთელ ხელისუფლებას. თუმცა ეს უკანასკნელი არსებითად დაყოფილი იყო არისტოკრატიულ სენატად, რომლის ნებასაც ასრულებდნენ კონსულები და პრეტორები, და საუკუნეების კომიტეტი, რომლის ნებასაც იცავდნენ ტრიბუნები .

გამოყენება შუა საუკუნეებში

რედაქტირება

1184 წლიდან რომის კომუნა ჭრიდა მონეტებს SENATVS PQ R-ის სახელწოდებით. 1414 წლიდან 1517 წლამდე რომის სენატი ჭრიდა მონეტებს, რომელზეც გამოსახული იყო საბრძოლო ფარი წარწერით SPQR. [1]

თანამედროვე გამოყენება

რედაქტირება

ბენიტო მუსოლინის რეჟიმის დროს, SPQR იყო გამოსახული რიგ საზოგადოებრივ შენობებსა და საკანალიზაციო ჭის სახურავებზე, რ მისი დიქტატურის, როგორც „ახალი რომის იმპერიის“ პოპულარიზაციის მცდელობის მიზნით.

 
რომის მუნიციპალიტეტის თანამედროვე გერბი

SPQR კვლავ გამოიყენება რომის მუნიციპალურ გერბში და რომის კომუნის ოფიციალურ დოკუმენტებში. [2] [3] იტალიელები დიდი ხანია იყენებდნენ ამ აბრევიატურის განსხვავებულ და იუმორისტულ მხარეებს, " Sono Pazzi Questi Romani " (სიტყვასიტყვით: "ისინი გიჟები არიან, ეს რომაელები"). [4] SPQR ასევე არის იტალიური არმიის დედაქალაქის სამხედრო სარდლობის გერბის ნაწილი (იტალ. Comando Militare Capitale ).

ბიზნესში, ინგლისურენოვან ქვეყნებში, SPQR ზოგჯერ (იუმორისტულად) გამოიყენება როგორც „მცირე მოგება, სწრაფი ანაზღაურება“, ხშირად იმ ადამიანების მიერ, ვინც სკოლაში ლათინურს სწავლობდა.

სამოქალაქო გამოყენება

რედაქტირება
  ამ სტატიას/სექციას ქართულად თარგმნა სჭირდება.
გთხოვთ იხილოთ ამ სტატიის სექცია ქართულად სათარგმნი სტატიების გვერდზე განხილვისთვის. თუ სტატია არ დაიწერა ქართულად მომდევნო ორი კვირის განმავლობაში, ის წაშლას დაექვემდებარება.

თუ თქვენ წარადგინეთ ეს გვერდი თარგმნის მოთხოვნაზე, გთხოვთ დაამატოთ
{{subst:თარგმნაუნდა| გვერდი=SPQR| ენა=უცნობი| შენიშვნა=}} ~~~~
იგი ქართულად სათარგმნი სტატიების გვერდის ამ სექციას.

 
"SPQH" ჰამბურგის მერია, გერმანია
 
"Senatus Populusque Cracoviensis" ვაზას კარიბჭის თავზე ვაველის ციხესიმაგრეში, კრაკოვი, პოლონეთი
 
"SPQN" ჩარლზის ხიდზე, ნიურნბერგი, გერმანია

SPQ x ზოგჯერ გამოიყენება როგორც მუნიციპალური სიამაყისა და სამოქალაქო უფლებების მტკიცება. მაგალითად, იტალიის ქალაქ Reggio Emilia- ს გერბში აქვს SPQR, რაც ნიშნავს Senatus Populusque Regiensis.

City Country SPQx Latin სად გამოიყენება
ალკმაარი   Netherlands SPQA შენობის ფასადზე Waag.
ამსტერდამი   Netherlands SPQA Senatus Populusque Amstelodamensis[5] Stadsschouwburg theater on Leidseplein[6] and some of the bridges.[5]
Antwerp   Belgium SPQA Senatus Populusque Antverpensis On Antwerp City Hall and other public buildings and schools.[7]
Ascoli Piceno   Italy SPQA Senatus Populusque Asculum On the wall above the south loggia of the Piazza del Popolo, Ascoli Piceno.
Basel   Switzerland SPQB Senatus Populusque Basilea On the Webern-Brunnen in Steinenvorstadt.[8]
Benevento   Italy SPQB[9] Senatus Populusque Beneventanus[9] On manhole covers.[9]
Bologna   Italy SPQB Senatus Populusque Bonononiensis On the Fountain of Neptune, Bologna.
Bremen   Germany SPQB In the Bremen City Hall.[10]
Bruges   Belgium SPQB On its coat of arms.[11]
Brussels   Belgium SPQB Senatus Populusque Bruxellensis (of the city) or Senatus Populusque Belgicus (of the country) Found repeatedly on the Palais de Justice,[12] over the main stage of La Monnaie,საჭიროებს წყაროს მითითებას - თარიღი არ არის მითითებული! გამოიყენებთ {{subst:ფაქტიჩა}} ! and on the ceiling of the hemicycle of the Belgian Senate in the Palais de la Nation.
Capua   Italy SPQC
Catania   Italy SPQC Can be found on manhole covers.
Chicago   United States SPQC Can be found on the George N. Leighton Cook County Criminal Courthouse.
Dublin   Ireland SPQH Senatus Populusque Hibernicus On the City Hall, built in 1769.
Florianópolis   Brazil SPQF[9] Senatus Populusque Florianopolitanus[9]
Franeker   Netherlands SPQF At the a gate on the Westerbolwerk and Academiestraat 16.[13]
Freising   Germany SPQF Above the door of the town hall.
Ghent   Belgium SPQG Senatus Populusque Gandavensis On the Opera, Theater and some other major buildings. Inscribed on a shield on coins struck in Ghent in 1583, during the Dutch Revolt.[14]
Groningen   Netherlands SPQG Above the entrance of the Der Aa-kerk.
The Hague   Netherlands SPQH Above the stage in Koninklijke Schouwburg.
Hamburg   Germany SPQH On a door in the Hamburg Rathaus.[15]
Hanover   Germany
Haarlem   Netherlands SPQH On the face of the town hall at the "Grote Markt".
Hasselt   Belgium SPQH
Kortrijk   Belgium SPQC Senatus Populusque Cortoriacum City hall.
Kraków   Poland SPQC Senatus Populusque Cracoviensis Over the Waza Gate in Wawel Castle.
La Plata   Argentina SPQR On a monument outside of the city's "casco urbano".
Leeuwarden   Netherlands SPQL Senatus Populusque Leovardia On the mayor's chain of office.[16]
Liverpool   United Kingdom SPQL Senatus Populusque Liverpudliensis On various gold doors in St George's Hall.[17]
City of London   United Kingdom SPQL Senatus Populusque Londiniensis On historic variants of the City's coat of arms[18][19]
Lübeck   Germany SPQL Senatus Populusque Lubecensis On the Holstentor.[20]
Lucerne   Switzerland
Madrid   Spain SPQM Senatus Populusque Matritensis On the Fuente de Apolo [es], built in 1780.
Milan   Italy SPQM The Holy Roman Emperor Charles V struck coins at Milan with the inscription S P Q Mediol Optimo Principi.[21]
Modica   Italy SPQM On the coat of arms.[22]
Molfetta   Italy SPQM On the coat of arms.[23]
Naples   Italy SPQN Senatus Populusque Neāpolis Inscribed on a shield on coins struck during Masaniello's 1647 revolt.[24]
Noto   Italy SPQN Senatus Populusque Netum On the coat of arms.[25] and the façade of Noto Cathedral
Nuremberg   Germany SPQN Senatus Populusque Norimbergensis On the Charles Bridge (one of the major bridges over river Pegnitz in the inner city).[26]
Oudenburg   Belgium SPQO Senatus Populusque Odenburgensis On its water pump next to the market square.[27]
Olomouc   Czech Republic SPQO[9] Senatus Populusque Olomucensis On its coat of arms.[28]
Palermo   Italy SPQP [29]
Penne, Abruzzo   Italy SPQP [29]
Rieti   Italy SPQS Senatus Populusque Sabinus On the coat of arms. Present also in the modern composite Lazio coat-of-arms.
Rotterdam   Netherlands SPQR On a wall painting in the Rotterdam City Hall.
Severn Beach   United Kingdom SPQR On the crest of Pilning & Severn Beach Parish Council.
Seville   Spain SPQH Senatus Populusque Hispalensis On the historic banner of the city.
Siena   Italy SPQS On the base of a status of the Capitoline Wolf.[30]
Solothurn   Switzerland SPQS Senatus Populusque Solodori On the Cathedral of St Ursus and Victor.
Terracina   Italy SPQT [31]
Tivoli, Lazio   Italy SPQT [32]
Toruń   Poland SPQT Senatus Populusque Thorunensis City Hall.[33]
Valencia   Spain SPQV Senatus Populusque Valentinus In several places and buildings, including the Silk Exchange[34] and the University of Valencia Historic Building.[35]
Verviers   Belgium SPQV On the Grand Theatre.[36]
Vienna   Austria SPQV[9] Senatus Populusque Viennensis[9] Schönbrunn Palace

პოპულარული კულტურა

რედაქტირება

ვიდეო თამაშებსა და ფილმებში, SPQR, ხშირად გამოიყენება რომის იმპერიისა და რომის რესპუბლიკის წარმოსაჩენად

2000 წლის ფილმში Gladiator, რომაელ გენერალ მაქსიმუსს (როლი შეასრულა რასელ ქროუმ) მხარზე ჰქონდა ამოსვირინგებული "SPQR", მას შემდეგ რაც მონად გაყიდეს, ჩამოფხეკით მოიშორა

გალერეა

რედაქტირება
  •  
    წარწერა ტიტუსის თაღში
  •  
    საკანალიზაციო ჭის თავსახური რომში SPQR წარწერით
  •  
    SPQR რეჯიო ემილიას გერბზე
  •  
    დეტალი მოზაიკური იატაკიდან, გალერეა ემანუელე II,მილანი
  •  
    "მეომრების კლასის უპირატესობა, ვენცსლავ ჰოლარი
  •  
    წარწერა სეპტიმიუს სევერუსის თაღს ზემოთ
  •  
    ფედერიკო ფელინის მემორიალური დაფა ვია ვენეტოზე
  •  
    ფრესკა როტერდამის მერიაში

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ Monete e Zecche Medievalli Italiane, Elio Biaggi, coins 2081 and 2141
  2. ↑ Roma Capitale – Sito Istituzionale – Home it. ციტირების თარიღი: 2019-10-29
  3. ↑ OGGETTO: Revoca deleghe Consigliera Nathalie Naim it. ციტირების თარიღი: 2019-10-29
  4. ↑ See, e.g. Handbuch der theoretischen und praktischen Heraldik. 
  5. ↑ 5.0 5.1 Heraldic symbols of Amsterdam (2 December 2006). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2006-12-10. ციტირების თარიღი: 2023-11-06.
  6. ↑ de Cleen, Marjolein. (2023-02-24) Stadsschouwburg Leidseplein Dutch. ციტირების თარიღი: 2023-05-06.
  7. ↑ Woesinger. (2007-01-05) SPQA. ციტირების თარიღი: 2014-02-17
  8. ↑ Webern-Brunnen de (2003-01-01). ციტირების თარიღი: 2015-10-30
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 Rome – Historical Flags (Italy) (14 November 2003). ციტირების თარიღი: 6 February 2007
  10. ↑ International Council on Monuments and Sites. (2003) Evaluations of Cultural Properties (PDF) გვ. 39–42. UNESCO. ციტირების თარიღი: 2014-02-17
  11. ↑ Crest of Brugge. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-07-26. ციტირების თარიღი: 2014-02-17
  12. ↑ SPQB sign on the court of Justice of Brussels. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-04-17. ციტირების თარიღი: 2014-02-17
  13. ↑ Franeker. ციტირების თარიღი: 26 January 2018
  14. ↑ Carew Hazlitt, W.. Coinage of the European Continent, გვ. 216. 
  15. ↑ Hamburg de. ციტირების თარიღი: 6 January 2009
  16. ↑ De Ambtsketen Van De Burgemeester nl.
  17. ↑ Coslett, Paul. St George's Hall. BBC Liverpool. ციტირების თარიღი: 2014-02-17
  18. ↑ Corporation of London Records Office. The City Arms. The Corporation of the City of London. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 სექტემბერი 2006. ციტატა: „The letters SPQL [Senatus Populusque Londinii – literally, The Senate and People of London] also occasionally appear in imitation of the SPQR of ancient Rome.“ ციტირების თარიღი: 6 ნოემბერი 2023.
  19. ↑ Brunet, Alex (2013). Regal Armorie of Great Britain. London: Forgotten Books, გვ. 156–7. 
  20. ↑ Roberto. (2007-03-01) Holstentor – SPQL: Senatus Populusque Lubecensis. ციტირების თარიღი: 2014-02-17
  21. ↑ Potter, W. J.. The Coinage of Milan, გვ. 19. coin 4. 
  22. ↑ Modica. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 ივლისი 2020. ციტირების თარიღი: 26 July 2020
  23. ↑ Molfetta. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 ივლისი 2020. ციტირების თარიღი: 26 July 2020
  24. ↑ Italian Coinage Medieval to Modern, The Collection of Ercole Gnecchi, coin 3683
  25. ↑ Noto. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 ივლისი 2020. ციტირების თარიღი: 26 July 2020
  26. ↑ Forum Romanum: Modell-Ausstellung im Hirsvogelsaal de (14 December 2017). ციტირების თარიღი: 26 September 2023
  27. ↑ Stadspomp, Oudenburg (30 May 2009). ციტირების თარიღი: 20 December 2017
  28. ↑ Olomouc (20 August 2023). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 დეკემბერი 2022. ციტირების თარიღი: 6 ნოემბერი 2023.
  29. ↑ 29.0 29.1 mypixbox. (2007-12-05) SPQP. ციტირების თარიღი: 2014-02-17
  30. ↑ Moree. (2008-06-17) SPQS. ციტირების თარიღი: 2014-02-17
  31. ↑ Dilke, O. A. W.; Dilke, Margaret S. (October 1961). „Terracina and the Pomptine Marshes“. Greece & Rome. Cambridge University Press. II:8 (2): 172–178. doi:10.1017/S0017383500014406. ISSN 0017-3835. OCLC 51206579. S2CID 162727396.
  32. ↑ Walking in Pomata en. Con il patrocinio del Comune di Tivoli Assessorato al Turismo. ციტირების თარიღი: 2014-02-17
  33. ↑ Sala Rady (Senatu) w Ratuszu Staromiejskim – Atrakcje Torunia – Przewodnik po Toruniu | Toruń Tour Toruński Portal Turystyczny pl. ციტირების თარიღი: 2021-03-10
  34. ↑ Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes. Cervantesvirtual.com. ციტირების თარიღი: 2014-02-17
  35. ↑ Gallardo, Elena. (27 September 2008) SPQV.
  36. ↑ Le Grand-Théâtre de Verviers fr. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-11-12. ციტირების თარიღი: 2023-11-06.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=SPQR&oldid=4707721“-დან