ვიკიპედია

ამსტერდამი

ამსტერდამი (ნიდერლ. Amsterdam) — ნიდერლანდების უდიდესი და უმთავრესი ქალაქი, განლაგებულია ჩრდილო ჰოლანდიის მხარეში, ქვეყნის დასავლეთით. ქალაქის მოსახლეობა 2018 წლის 31 მაისის მონაცემებით 859 732 ადამიანის შეადგენდა. სახელი ამსტელ დამი-დან (Amstel dam) მოდის და ქალაქის წარმოშობაზე მიუთითებს, ანუ დამბა მდინარე ამსტელზე. ქალაქი XII საუკუნეში მეთევზეთა პატარა სოფლის სახით დასახლდა. დიდებას კი ჰოლანდიის ოქროს ხანაში მიაღწია სავაჭრო საქმეში თავისი ინოვაციური მიღწევების წყალობით. ამ დროიდან მოყოლებული ამსტერდამი ფინანსურ და ბრილიანტების წამყვან ცენტრად გადაიქცა.

ქალაქი
ამსტერდამი
ნიდერლ. Amsterdam
დროშა გერბი


Heldhaftig, Vastberaden, Barmhartig
ქვეყანა ნიდერლანდების დროშა ნიდერლანდები
დაქვემდებარება დედაქალაქი
რეგიონი ჩრდილოეთი ჰოლანდია
კოორდინატები 52°22′23″ ჩ. გ. 4°53′32″ ა. გ. / 52.37306° ჩ. გ. 4.89222° ა. გ. / 52.37306; 4.89222
ქალაქის მერი Femke Halsema
დაარსდა 1300
პირველი ხსენება 1275
ფართობი 219 კმ²
ცენტრის სიმაღლე 2 მ
მოსახლეობა 859 732 კაცი (2018)
სიმჭიდროვე 3412 კაცი/კმ²
სასაათო სარტყელი UTC+1, ზაფხულში UTC+2
სატელეფონო კოდი 020
საფოსტო ინდექსი 1011 – 1109
ოფიციალური საიტი amsterdam.nl
ამსტერდამი — ნიდერლანდები
ამსტერდამი

XIX-XX საუკუნის მიჯნაზე ქალაქი გაფართოვდა და ახალი უბნენი შეიმატა. ამსტერდამი ნიდერლანდების ფინანსური და კულტურული ცენტრია. უამრავ ჰოლანდიურ კომპანიას და მსოფლიოს მოწინავე 500 კომპანიიდან 7-ს ქალაქში სათავო ოფისები აქვს განთავსებული, მათ შორის, Philips-სა და ING. ამსტერდამის საფონდო ბირჟა ქალაქის ცენტრშია განლაგებული.

ამსტერდამის ყველაზე ცნობილი სანახაობები „Rijksmuseum-ის“ მუზეუმი, ვან გოგის მუზეუმი, ანნე ფრანკის სახლი, წითელი ლამპიონების უბანი და კანაფის მაღაზიები მსოფლიოდან ყოველწლიურად საშუალოდ 4,2 მლნ დამთვალიერებელს იზიდავს.

ისტორია

რედაქტირება

ქალაქი 1275 წელს დაარსდა იმ დამბის წყალობით, რომელიც რაიონს წყალდიდობის დროს იცავდა. XV საუკუნეში ამსტერდამი ნიდერლანდების უმსხვილესი სავაჭრო ცენტრი გახდა. 80-წლიანი ომის შემდეგ, 1585 წელს ამსტერდამის უმთავრესი კონკურენტი პორტი ანტვერპენი ესპანელების ხელში გადავიდა, რამაც ანტვერპენელი ვაჭრებისა და ხელოსნების დიდი ნაწილის იმიგრაცია გამოიწვია, ასევე ებრაელებისაც, რომელთაც ესპანურ ინკვიზიციას ამსტერდამში გაასწრეს.

1975 წლის 5 თებერვალს შეიქმნა ამსტერდამის თანამედროვე დროშა, რომელიც დიდი პოპულარობით სარგებლობს.

გეოგრაფია

რედაქტირება

ამსტერდამი მდებარეობს ნიდერლანდების დასავლეთ ნაწილში, ჩრდილოეთ ჰოლანდიის პროვინციაში, რომლის დედაქალაქი არა ამსტერდამი, არამედ ქალაქი ჰაარლემია. მდინარე ამსტელი მთავრდება ქალაქის ცენტრში და მისი საშუალებით ერთმანეთს უკავშირდება მრავალი არხი, რომლებიც საბოლოოდ მთავრდება „IJ-ში“ (ტერიტორია ამსტერდამში). ამსტერდამი ზღვის დონიდან დაახლოებით 2 მეტრზე მდებარეობს.[1] მიმდებარე ტერიტორიები ძირითადად ვაკეა. ქალაქი ჩრდილოეთის ზღვას უკავშირდება არხის საშუალებით.

ამსტერდამი საკმაოდ ურბანიზირებული ქალაქია, ისევე როგორც ამსტერდამის მეტროპოლია (ანუ ქალაქის მიმდებარე ტერიტორიის ჩათვლით). ქალაქში, ყოველ კვადრატულ კილომეტრზე ცხოვრობს 4 457 ადამიანი და მდებარეობს 2 275 საცხოვრებელი სახლი.[2] პარკები და ნაკრძალები ამსტერდამის მიწის მთლიანი ფართობის 12%-ს შეადგენს.[3]

წყალი

რედაქტირება

ამსტერდამში საერთო ჯამში არის 100 კილომეტრზე მეტი სიგრძის არხი. ქალაქის სამ ძირითად არხს შორისაა: პრინსენგრახტი, ჰერენგრახტი და კაიზერგრახტი. შუა საუკუნეებში ამსტერდამი გარშემორტყმული იყო ჭაობებით. იგი შედარებულია ვენეციასთან, მისი ამგვარი დაყოფის გამო, აქ არის დაახლოებით 90 კუნძული, რომლებიც ერთმანეთს უკავშირდება 1 200-ზე მეტი ხიდით.[4]

კლიმატი

რედაქტირება

კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციის მიხედვით ამსტერდამში არის ოკეანეური კლიმატი,[5] ჩრდოლოეთის ზღვიდან წამოსული ქარის ნაკადები გავლენას ახდენს ქალაქის კლიმატზე. ძირითადად ზამთარი ცივია და ზაფხული თბილი. ამსტერდამი, ისევე როგორც ჩრდილოეთ ამსტერდამის პროვინციების უმეტესი ნაწილი, მდებარეობს „USDA Hardiness-ის“ ზონაში. ყინვები ძირითადად გვხვდება აღმოსავლეთ ან ჩრდილოეთიდან წამოსული ძლიერი ქარის ნაკადების დროს. მიუხედავად იმისა, რომ ქალაქი თითქმის სულ წყლითაა შემოსაზღვრული, აქ მაინც არის თბილი დღეები და ტემპერატურაც მაღლა იწევს, რაც გასაკვირია მისი მდებარეობიდან გამომდინარე. ღამის ტემპერატურა იშვიათად ეცემა −5 ° C-ზე დაბლა, მაშინ როცა ჰილვერსუმში ტემპერატურა −12 ° C-ზე დაბლა ჩამოდის (მდებარეობს სამხრეთ-აღმოსავლეთით 25 კილომეტრში).

ზაფხული ზომიერად თბილია და ამ პერიოდში, ყოველთვიურად ფიქსირდება უამრავი ცხელი დღე. აგვისტოში საშუალო დღიური ტემპერატურა 22,1 ° C-ია, ხოლო 30 °C ან უფრო მაღალი ფიქსირდება საშუალოდ 2,5 დღეში ერთხელ. არსებული მონაცემების მიხედვით, დაფიქსირებული მინიმალური ტემპერატურა - 19,7 ° C-ს შეადგენდა, ხოლო მაქსიმალური 36.3 °C-მდე იყო.[6][7]

ამსტერდამის საშუალო წლიური ნალექი 838 მმ-ია.[8] მოღრუბლული და ნესტიანი დღეები ხშირია ოქტომბერსა და სხვა ცივ თვეებში.

დემოგრაფია

რედაქტირება

1300 წელს ამსტერდამის მოსახლეობა დაახლოებით 1000 ადამიანს შეადგენდა.[9][10] მიუხედავად იმისა, რომ ჰოლანდიის ბევრ ქალაქში მე-15 და მე-16 საუკუნეებში მოსახლეობა იკლებდა, ამ პერიოდში ამსტერდამის მოსახლეობა იზრდებოდა,[11] ძირითადად, ნიდერლან-ჰანზას ომის შემდეგ საზღვაო სავაჭრო გზები უფრო მეტად გაიხსნა ბალტიის ზღვაში და სწორედ ამ ფაქტორმა შეუწყო ხელი მოსახლეობის ზრდას.[12]

შემდგომ პერიოდებში ებრაელები ესპანეთიდან, პორტუგალიიდან და აღმოსავლეთ ევროპიდან დასახლდნენ ამსტერდამში, ისევე როგორც გერმანელები და სკანდინავიელები.[11] 1585-1610 წლებში, ანუ 35 წელიწადში ამსტერდამის მოსახლეობა გაორმაგდა.[13] 1600 წლისთვის, ქალაქში დაახლოებით 50 000 ადამიანი ცხოვრობდა.[9] 1660-იანი წლებში ამსტერდამის მოსახლეობა უკვე 200 000-ს აღწევდა.[14] ქალაქში მოსახლეობის ზრდა შეწყდა და მე-18 საუკუნის განმავლობაში დაახლოებით 240 000-მდე სტაბილურად იყო.[15]

1750 წლისთვის ამსტერდამი დასავლეთ ევროპის მეოთხე ყველაზე დიდი ქალაქი იყო მოსახლეობის მხრივ, პირველ ადგილზე იყო ლონდონი (676 000 მოსახლე), მეორეზე პარიზი (560 000) და მესამეზე ნეაპოლი (324 000), რომელთაც მოსდევდა ამსტერდამი.[16] ეს აღსანიშნავი იყო, რადგანაც ამსტერდამი იმ პერიოდში არც ქვეყნის დედაქალაქი იყო და არც ნიდერლანდების მთავრობის ადგილი. ამსტერდამი გარშემორტყმული იყო ისეთი ქალაქებით, როგორებიცაა ლეიდენი (მაშინდელი მოსახლეობა შეადგენდა დაახლოებით 67 000 ადამიანს), როტერდამი (45 000 ადამიანი), ჰაარლემი (38 000) და უტრეხტი (30 000).[17]

მე-19 საუკუნის დასაწყისში შემცირდა ქალაქის მოსახლეობა,[18] 1820 წელს კი შემცირდა 200 000-მდე.[19] XIX საუკუნის მეორე ნახევრისთვის მოსახლეობამ კვლავ დაიწყო ზრდა.[20]

1959 წელს ამსტერდამის მოსახლეობამ 872 000-ს მიაღწია [21] და 1970–დან 1980 წლამდე განიცდიდა მოსახლეობის მკვეთრ ზრდას.[22] 1985 წლისთვის ქალაქში მხოლოდ 675 570 ადამიანი ცხოვრობდა.[23] ამას მალევე მოჰყვა მთავრობის მხრიდან ჩართულობა[24][22], რამაც მოსახლეობის ზრდა გამოიწვია. ასევე 2010-იან წლებში ამსტერდამის მოსახლეობის ზრდა სხვა რეგიონებიდან ჩამოსულმა ადამიანებმა გამოიწვიეს.[25] ამსტერდამის მოსახლეობა, სავარაუდოდ, 2019 წელს ყველაზე მაღალ მაჩვენებელს მიაღწევს და ეს იქნება 873 000.[26]

იმიგრაცია

რედაქტირება

XX საუკუნეში პირველი მასობრივი ემიგრაცია დაიწყო ინდონეზიელების მიერ, რომლებიც ამსტერდამში ჩამოვიდნენ ჰოლანდიის ოსტინდოეთის დამოუკიდებლობის შემდეგ 1940–50-იან წლებში. 1975 წელს სურინამის დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, სურინამელთა დიდი ტალღა დასახლდა ამსტერდამიში, ძირითადად ბიჯლმერმეერის მხარეში. დანარჩენები კი ჩამოდიოდნენ ევროპიდან, ამერიკიდან, აზიიდან და აფრიკიდან. დღეს არადასავლური წარმოშობის ხალხი ამსტერდამის მოსახლეობის დაახლოებით მესამედს შეადგენს, ხოლო ქალაქის ბავშვების 50% -ზე მეტს.[27][28][29]

რელიგია

რედაქტირება
 
ეკლესია ამსტერდამში

1578 წელს, ძირითადად, კათოლიკური ქალაქი ამსტერდამი შეუერთდა აჯანყებას ესპანეთის მმართველობის წინააღმდეგ,[30] ჰოლანდიის ხელში ჩაგდების შემდეგ, ყველა ეკლესია გადააკეთეს პროტესტანტულ ეკლესიად.[31] კალვინიზმი გამოცხადდა მთავარ რელიგიად.[32] მიუხედავად იმისა, რომ კათოლიციზმი იკრძალებოდა, მღვდელმსახურებს არ ეკრძალებოდათ მსახურება, თუმცა კათოლიკური იერარქია აკრძალული იყო. კათოლიკე მორწმუნეები იკრიბებოდნენ სხვადასხვა შენობებში სალოცავად.[33] მე-17 საუკუნეში ბევრი სხვადასხვა მრწამსის ადამიანის შემოდინება დაიწყო ქალაქში სხვადასხვა ქვეყნებიდან, კერძოდ, სეფარდები შემოვიდნენ ესპანეთიდან და პორტუგალიიდან, [34][35] ჰუგენოტები საფრანგეთიდან.[36] 1603 წელს ებრაელებს თავიანთი მრწამსის შენარჩუნების უფლება მიეცათ. 1639 წელს მათვე აკურთხეს პირველი სინაგოგა.[37]

ამსტერდამის კათოლიკური ეკლესიები აშენდა 1853 წელს, საეპისკოპოსო იერარქიის აღდგენის შემდეგ.[38] ქალაქის კათოლიკური ეკლესიების ერთ-ერთი მთავარი არქიტექტორი, პიერ კუპერსი, ასევე პასუხისმგებელი იყო ამსტერდამის ცენტრალური სადგურისა და ეროვნული უზეუმის მშენებლობაზე.[39][40]

1924 წელს ნიდერლანდების რომის კათოლიკურმა ეკლესიამ ამსტერდამის საერთაშორისო ევქარისტიული კონგრესი ჩაატარა[41] და კათოლიკური ეკლესიის უამრავი წარმომადგენელი ეწვია ქალაქს. იმართებოდა დღესასწაულები ეკლესიებსა და მოედნებზე.[42] ამასთან ერთად, კათოლიკური მსვლელობები ქალაქში ჯერ კიდევ კანონით აკრძალული იყო.[43]

ბოლო დროს ამსტერდამის რელიგიური დემოგრაფია შეიცვალა მიგრანტების ჩამოსვლის გამო. ინდუიზმი გავრცელებული რელიგიაა ინდუისტური დიასპორებში, რომელთა წარმომადგენლები ძირითადად სურინამიდან არიან,[44] გავრცელებულია ისლამიც, რომლის წარმომადგენლებიც ასევე სხვადასხვა ქვეყნებიდან არიან.[45] ისლამი ამსტერდამში არის ყველაზე გავრცელებული არაქრისტიანული რელიგია.[46]

პეიზაჟი და არქიტექტურა

რედაქტირება
 
ქალაქის ცენტრის ხედი

ამსტერდამის არხების სისტემა არის ქალაქის კარგი დაგეგმარების შედეგი.[47] მე -17 საუკუნის დასაწყისში, როდესაც ემიგრაციის მაჩვენებელი მაღალი იყო, შემუშავდა ყოვლისმომცველი გეგმა, რომლის მიხედვითაც არხებს ნახევარწრის ფორმა უნდა ჰქონოდათ, რომელთა ბოლოები ყურეში გაიშლებოდა.[48] არხები ემსახურებოდა თავდაცვის, წყლის მართვისა და სატრანსპორტო საკითხებს. დღესდღეობით არხების მშენებლობის ორიგინალი გეგმები დაკარგულად ითვლება, ამიტომ ისტორიკოსებს, როგორიცაა მაგალითად ედ ტავერნი, მიაჩნიათ, რომ არხები უფრო მეტად თავდაცვითი დანიშნულების იყო ვიდრე გარეგნული სილამაზისთვის.[49]

მშენებლობა დაიწყო 1613 წელს და შენდებოდა დასავლეთიდან აღმოსავლეთ მიმართულებით. არხის მშენებლობა სამხრეთ სექტორში დასრულდა 1656 წელს. შემდგომში დაიწყო საცხოვრებელი კორპუსების მშენებლობა, თუმცა ეს პროცესი ნელა მიმდინარეობდა. წლების განმავლობაში, რამდენიმე არხი გაუქმდა, რომლებიც დღეს უკვე ქუჩებსა და მოედნებს წარმოადგენენ.[50]

არქიტექტურა

რედაქტირება

ამსტერდამის აქვს მდიდარი არქიტექტურული ისტორია. ამსტერდამის უძველესი ნაგებობაა ოუდე კერკი (ითარგმნება, როგორც ძველი ეკლესია), მდებარეობს ვალენის ცენტრში, ხოლო აკურთხეს 1306 წელს.[51] ყველაზე ძველი ხის ნაგებობაა „Het Houten Huys“ , მდებარეობს ბეგიჯნოფში.[52] იგი აშენდა დაახლოებით 1425 წელს და ორი უძველესი ხის ნაგებობიდან ერთ-ერთია, რომელიც ჯერ კიდევ შემორჩა. ის ასევე არის ამსტერდამის გოთური არქიტექტურის ერთ-ერთი წარმომადგენელი მცირე ნიმუშებიდან.

მე-16 საუკუნეში ხის შენობები დაზიანდა, ამიტომაც ხე აგურით ჩაანაცვლეს. ამ პერიოდის განმავლობაში მრავალი შენობა აშენდა რენესანსის არქიტექტურულ სტილში. ამ პერიოდის შენობები ძალიან ცნობადია მათი საფეხურიანი ფასადებით, რაც ჰოლანდიური რენესანსის სტილია. ამსტერდამმა სწრაფად შეიმუშავა საკუთარი რენესანსული არქიტექტურა.[53] მე-17 საუკუნეში აქ ბაროკოს სტილის არქიტექტურა ძალიან პოპულარული გახდა, ისევე როგორც ევროპის სხვა ქალაქებში. ეს პერიოდი კი დაემთხვა ამსტერდამის ოქროს ხანას.[54]

გალერეა

რედაქტირება

ლიტერატურა

რედაქტირება
  • Berns, Jan; Daan, Jo (1993) Hij zeit wat: de Amsterdamse volkstaal. The Hague: BZZTôH. ISBN 978-9062917563. 
  • Frijhoff, Willem; Prak, Maarten (2005), Geschiedenis van Amsterdam. Zelfbewuste stadsstaat 1650–1813, Amsterdam: SUN, ISBN 978-9058751386
  • Mak, Geert (1994), Een kleine geschiedenis van Amsterdam, Amsterdam & Antwerp: Atlas, ISBN 978-9045019536
  • Charles Caspers & Peter Jan Margry (2017), Het Mirakel van Amsterdam. Biografie van een betwiste devotie (Amsterdam, Prometheus).
  • Nusteling, Hubert (1985), Welvaart en werkgelegenheid in Amsterdam 1540–1860. Een relaas over demografie, economie en sociale politiek van een wereldstad, Amsterdam: De Bataafsche Leeuw, ISBN 978-9067070829
  • Ramaer, J.C. (1921), "Middelpunten der bewoning in Nederland, voorheen en thans", TAG 2e Serie 38
  • Van Dillen, J.G. (1929), Bronnen tot de geschiedenis van het bedrijfsleven en het gildewezen van Amsterdam, The Hague
  • Van Leeuwen, M.; Oeppen, J.E. (1993), "Reconstructing the Demographic Regime of Amsterdam 1681–1920", Economic and Social History in the Netherlands 5: 61–102
  • Marijke Carasso-Kok, Geschiedenis van Amsterdam. Deel 1: Een stad uit het niets : tot 1578, SUN, 2004, 540 p. ISBN 9058751813
  • Willem Frijhoff et Maarten Praak, Geschiedenis van Amsterdam: Deel 2. Zelfbewuste Stadstaat 1650-1813, SUN, 2005, 581 p. ISBN 9058751384
  • Remieg Aerts et Piet De Rooy, Geschiedenis van Amsterdam. Deel 3: Hoofdstad in aanbouw, 1813-1900, 2006, SUN, 636 p. ISBN 9058751392
  • Johannes Bernardus Berns et Jo Daan, Hij zeit wat: de Amsterdamse volkstaal, Bzztôh te Den Haag, 1993, 96 p. ISBN 9062917569
  • Erika Kuijpers, Migrantenstad: immigratie en sociale verhoudingen in 17e-eeuws Amsterdam, Verloren, 2005, 448 p. ISBN 906550852X
  • Willem Sallet et Sako Musterd, Amsterdam Human Capital, Amsterdam University Press, 2003, 384 p. ISBN 9053565957
  • Simon Schama, Patriots and Liberators : Revolution in the Netherlands 1780 - 1830, New York, Collins, 1977, 745 p. ISBN 978-0002167017
  • Ian Buruma, Murder in Amsterdam: Liberal Europe, Islam and the Limits of Tolerance, Penguin Books, 2007, 37 p. ISBN 0143112368

რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ Actueel Hoogtebestand Nederland Dutch. ციტირების თარიღი: 18 May 2008.
  2. ↑ Kerncijfers Amsterdam 2007 Dutch. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 May 2008. ციტირების თარიღი: 18 May 2008.
  3. ↑ Openbare ruimte en groen: Inleiding Dutch. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 June 2008. ციტირების თარიღი: 18 May 2008.
  4. ↑ Adventure (16 June 2008). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 ივლისი 2014. ციტირების თარიღი: 27 ივლისი 2020.
  5. ↑ Amsterdam, Netherlands Köppen Climate Classification (Weatherbase). ციტირების თარიღი: 2 July 2019
  6. ↑ 06240: Amsterdam Airport Schiphol (Netherlands). OGIMET. ციტირების თარიღი: 25 July 2019.
  7. ↑ Extreme temperatures around the world. Herrera, Maximiliano. ციტირების თარიღი: 2 March 2012.
  8. ↑ Stationsdata station Schiphol 1981–2010. Royal Netherlands Meteorological Institute. ციტირების თარიღი: 10 September 2013.
  9. ↑ 9.0 9.1 Bairoch, Paul (18 June 1991). Cities and Economic Development: From the Dawn of History to the Present (en). University of Chicago Press, გვ. 140. ISBN 9780226034669. 
  10. ↑ History of Amsterdam, The Early History. Bureau Monumenten & Archeologie (Office of Monuments and Archeology). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 April 2007. ციტირების თარიღი: 19 April 2007.
  11. ↑ 11.0 11.1 Paping, Richard. (September 2014) General Dutch population development 1400–1850.
  12. ↑ Bogucka, M. (1983), Wieringa, W. J., რედ., The Interactions of Amsterdam and Antwerp with the Baltic region, 1400–1800. The Baltic and Amsterdam in the First Half of the 17th Century, Werken, Springer Netherlands, pp. 51–57, , ISBN 9789401759526
  13. ↑ Prak, Maarten (22 September 2005). The Dutch Republic in the Seventeenth Century: The Golden Age (en). Cambridge University Press, გვ. 252. ISBN 9781316342480. 
  14. ↑ Liedtke, Walter A.; Vermeer, Johannes; Plomp, Michiel; Rüger, Axel (2001). Vermeer and the Delft School (en). Metropolitan Museum of Art, გვ. 197. ISBN 9780870999734. 
  15. ↑ Schmidt, Freek (28 July 2017). Passion and Control: Dutch Architectural Culture of the Eighteenth Century (en). Routledge. ISBN 9781134797042. 
  16. ↑ Hood, Clifton (8 November 2016). In Pursuit of Privilege: A History of New York City's Upper Class and the Making of a Metropolis (en). Columbia University Press, გვ. 14. ISBN 9780231542951. 
  17. ↑ Frijhoff, Willem; Prak, Maarten (2005) p. 9. Geschiedenis van Amsterdam. Zelfbewuste stadsstaat 1650–1813, Amsterdam: SUN, ISBN 978-9058751386
  18. ↑ Engeli, Christian; Matzerath, Horst (1989). Modern urban history research in Europe, USA, and Japan: a handbook (en). Berg. ISBN 9780854960408. 
  19. ↑ Van Leeuwen და Oeppen 1993, p. 87
  20. ↑ Floud, Roderick; Humphries, Jane; Johnson, Paul (9 October 2014). The Cambridge Economic History of Modern Britain: Volume 1, Industrialisation, 1700–1870 (en). Cambridge University Press, გვ. 15-16. ISBN 9781316061152. 
  21. ↑ Mulder, Eduardo F. J. De; Pater, Ben C. De; Fortuijn, Joos C. Droogleever (28 July 2018). The Netherlands and the Dutch: A Physical and Human Geography (en). Springer, გვ. 152. ISBN 9783319750736. 
  22. ↑ 22.0 22.1 Tzaninis, Yannis; Boterman, Willem (2 January 2018). „Beyond the urban–suburban dichotomy“. City. 22 (1): 43–62. doi:10.1080/13604813.2018.1432143. ISSN 1360-4813.
  23. ↑ van Gent, W.P.C.. (2008) The context of neighbourhood regeneration in Western Europe. A comparative study of nine neighbourhoods undergoing physical and social economic regeneration.
  24. ↑ Gentrification in Amsterdam: Assessing the Importance of Context en. ციტირების თარიღი: 23 February 2019
  25. ↑ Amsterdam is expanding, mainly due to immigration en-GB. ციტირების თარიღი: 23 February 2019
  26. ↑ Amsterdam's population poised to beat 60-year-old record en-GB (21 February 2019). ციტირების თარიღი: 23 February 2019
  27. ↑ Half of young big-city dwellers have non-western background. Cbs.nl. ციტირების თარიღი: 10 October 2010.
  28. ↑ Bevolking naar herkomstgroepering, 1 January 2001–2006 Dutch. Dienst Onderzoek en Statistiek (Research and Statistics Service). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 August 2009. ციტირების თარიღი: 19 April 2007.
  29. ↑ Most foreign babies born in big cities. Cbs.nl (26 April 2004). ციტირების თარიღი: 10 October 2010.
  30. ↑ (2010) World and Its Peoples (en). Marshall Cavendish, გვ. 558. ISBN 9780761478904. 
  31. ↑ (27 November 2007) Let's Go Amsterdam 5th Edition (en). Macmillan, გვ. 58. ISBN 9780312374549. 
  32. ↑ Esser, Raingard (17 February 2012). The Politics of Memory: The Writing of Partition in the Seventeenth-Century Low Countries (en). BRILL, გვ. 34. ISBN 9789004208070. 
  33. ↑ Stiefel, Barry L. (6 October 2015). Jews and the Renaissance of Synagogue Architecture, 1450–1730 (en). Routledge, გვ. 67. ISBN 9781317320326. 
  34. ↑ Israel, Jonathan (Fall 1989). „Sephardic Immigration into the Dutch Republic, 1595–1672“. Studia Rosenthaliana. 23: 4553.
  35. ↑ Warshawsky, Matthew D. (July 2018). „"All True, All Holy, All Divine": Jewish Identity in the Polemics and Letters of Isaac Orobio de Castro, a Former Portuguese New Christian in 1600s Amsterdam“. Journal of Jewish Identities. 11 (2): 267283. doi:10.1353/jji.2018.0017. ISSN 1939-7941. ციტატა: „During the 1600s, Amsterdam stood out from these other locales as a center of settlement by people of Sephardic, or Iberian Jewish“
  36. ↑ Marshall, John (30 March 2006). John Locke, Toleration and Early Enlightenment Culture (en). Cambridge University Press, გვ. 17. ISBN 9780521651141. 
  37. ↑ Stiefel, Barry (1 January 2011). „The Architectural Origins of the Great Early Modern Urban Synagogue“. The Leo Baeck Institute Year Book (ინგლისური). 56 (1): 105–134. doi:10.1093/leobaeck/ybr006. ISSN 0075-8744.
  38. ↑ Pope Pius IX (4 March 1853). de Martinis, Raffaele (ed.). „Ex qua die arcano“. Iuris Pontificii de Propaganda Fide: Pars Prima, Complectens Bullas, Brevia Acta S.S. A Congregationis Institutione Ad Praesens Iuxta Temporis Seriem Disposita (Latin). Rome: Ex Typographia Polyglotta (published 1894). 6 (1): 158–161. OCLC 3342505. Translated in (1853) „XIIIb: the apostolic letters of the most holy Lord Pius IX, by Divine Providence, pope, by which letters the episcopal hierarchy was re-established in Holland“, Further papers regarding the relation of foreign states with the Court of Rome: presented to the House of Commons by command of Her Majesty, in pursuance of their address of June 14, 1853. London: Harrison and Son, გვ. 61–65. OCLC 80498785. 
  39. ↑ Maeyer, Jan de (2007). Renaissance de L'enluminure Médiévale: Manuscrits Et Enluminures Belges Du XIXe Siègle Et Leur Contexte Européen (en). Leuven University Press, გვ. 191. ISBN 9789058675910. 
  40. ↑ Jong, Taeke M. de; Voordt, D. J. M. van der (2002). Ways to Study and Research: Urban, Architectural, and Technical Design (en). IOS Press, გვ. 118. ISBN 9789040723322. 
  41. ↑ Kirkfleet, C. J. (April 1926). „International Eucharistic Congresses“. The Catholic Historical Review. 12 (1): 59–65.
  42. ↑ (1925) Illinois Catholic Historical Review (en). Illinois Catholic Historical Society.. 
  43. ↑ (1924) Catholic World (en). Paulist Fathers, გვ. 845. 
  44. ↑ Swamy, Priya (17 November 2017). „Valuing flexible citizenship: producing Surinamese Hindu citizens at a primary school in The Hague“. Citizenship Studies. 21 (8): 1052–1066. doi:10.1080/13621025.2017.1361905. ISSN 1362-1025.
  45. ↑ Avest, K. H. (Ina) Ter; Wingerden, M. (Marjoke) Rietveld-van (2 September 2017). „Half a century of Islamic education in Dutch schools“. British Journal of Religious Education. 39 (3): 293–302. doi:10.1080/01416200.2015.1128391. ISSN 0141-6200.
  46. ↑ Kerkelijke gezindte en kerkbezoek naar gemeenten 2010–2015. Centraal Bureau voor de Statistiek.
  47. ↑ Amsterdamse Grachten Dutch. Municipality Amsterdam. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 მარტი 2008. ციტირების თარიღი: 21 May 2008.
  48. ↑ SHVriendenwandeling2017web1.pdf. stadsherstel. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 აპრილი 2018. ციტირების თარიღი: 9 April 2018.
  49. ↑ Sako Musterd (2003). Amsterdam Human Capital. Amsterdam University Press, გვ. 33. ISBN 978-90-5356-595-7. 
  50. ↑ Dempingen en Aanplempingen Dutch. Walther Schoonenberg. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 May 2008. ციტირების თარიღი: 21 May 2008.
  51. ↑ Oude Kerk official website. ციტირების თარიღი: 10 June 2009.
  52. ↑ Houten Huys Dutch. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 დეკემბერი 2007. ციტირების თარიღი: 19 May 2008.
  53. ↑ Amsterdamse renaissance in de stijl van Hendrick de Keyser Dutch. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 27 November 2007. ციტირების თარიღი: 19 May 2008.
  54. ↑ Hollands Classicisme Dutch. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2 February 2007. ციტირების თარიღი: 21 May 2008.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ამსტერდამი&oldid=4686596“-დან