Butyriboletus subappendiculatus

Butyriboletus subappendiculatus
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	სოკოები
განყოფილება:	ბაზიდიუმიანი სოკოები
კლასი:	აგარიკომიცეტები
რიგი:	ბოლეტუსისნაირნი
ოჯახი:	ბოლეტუსისებრნი
გვარი:	ბუტირიბოლეტუსი
ლათინური სახელი
	Butyriboletus subappendiculatus (Dermek, Lazebn. & J.Veselský) D.Arora & J.L.Frank, 2014
NCBI	857007
MB	803326

Butyriboletus subappendiculatus — სოკოს სახეობა ბუტირიბოლეტუსის გვარისა, რომლის გავრცელების არეალი მოიცავს ევროპის კონტინენტს.

კარგი ხარისხის საჭმელი სოკოა. იხმარება ახალი. იზრდება მთიანი რაიონების წიწვოვან ტყეებში ერთეულებად ან მცირე ჯგუფებად, ივლისიდან სექტემბრამდე. მორფოლოგიურად მეტად წააგავს მისივე გვარის სახეობას — Butyriboletus appendiculatus.

სოკო პირველად აღწერეს მიკოლოგებმა აურელ დერმეკმა, ირჟი ლაზებნიჩეკმა და იაროსლავ ვესელევსკიმ 1979 წელს როგორც Boletus subappendiculatus.^[1] 2014 წელს ამერიკელმა მიკოლოგებმა დევიდ არორამ და ჯონათან ლ. ფრენკმა სოკო ბუტირიბოლეტუსის გვარში გადაიტანეს.^[2]

აღწერა

ქუდის დიამეტრი — 5-22 სმ, ნორჩობაში ნახევარსფეროსებრი, შეკეცილი კიდეებით. ხორცოვანი, შემდეგ ამოზნექილი, ბრტყლად ამოზნექილი. ზედაპირი თავიდან ყვითელ-ყავისფერია, მოგვიანებით მოწითალო-ყავისფერი.^[3]

ჰიმენოფორი — მილებიანი. მილები თავიდან მკრთალ-ყვითელი, ლიმნისფერ-ყვითელი, მოგვიანებით ზეთისხილისფერ-ყვითელი. ფორები წვრილი, მომრგვალო.

ფეხის სიგრძე — 8-10, სიგანე — 4 სმ, თავიდან გურზისებრი, მოგვიანებით არათანაბრად ცილინდრული, ძირში გამსხვილებული, ყვითელი, ოდნავ კონუსისებურად ფესვგადგმული. ახასიათბეს ბადისებრი გამოსახულება, რომელიც სიბერეში ქვრება. ასაკთან ერთად შიშვლდება.

რბილობი — თავიდან მკვრივი, მოგვიანებით რბილი, განსაკუთრებული სუნის გარეშე, ან სუსტად გამოხატული სასიამოვნო სოკოს სუნით. მოთეთრო ან ლიმნისფერ-ყვითელი, ფეხის ძირში მოვარდისფრო. ჰაერზე ფერს არ იცვლის.

სპორების ფხვნილი — ღია ზეთისხილისფერი, სპორები 9.5–15 × 3–4.5 მკმ.^[4] გლუვი, წაგრძელებულ-ელიფსისებრი, თითისტარისებრი.

გავრცელება და ეკოლოგია

იზრდება მთიანი რაიონების ფოთლოვან, იშვიათად შერეულ ტყეებში, ერთეულებად ან მცირე ჯგუფებად (იშვიათად დიდ ჯგუფებად). მიკორიზას წარმოქმნის ნაძვთან.^[5] უპირატესობას ანიჭებს მჟავე ნიადაგს და თბილ ადგილებს. თავს არიდებს კირიან ნიადაგს.^[6]

გავრცელების არეალი მოიცავს მხოლოდ ევროპის კონტინენტს — გერმანია, ავსტრია, საფრანგეთი, იტალია, ნორვეგია, პოლონეთი, სლოვაკეთი, სლოვენია, შვეიცარია, ესპანეთი, ჩეხეთი, დიდი ბრიტანეთი, ბულგარეთი, საბერძნეთი, მონტენეგრო და სერბეთი. გავრცელებულია საქართველოშიც.^[7] არსებობს ცნობები, რომ სოკო დაფიქსირებულია თურქეთში.

სეზონი — ივლისიდან სექტემბრის შუა პერიოდამდე.^[8]

მსგავსი სახეობები

კვებითი ღირებულება

კარგი ხარისხის ნაკლებად ცნობილი საჭმელი სოკოა. იხმარება ახალი, შემწვარი, დამარინადებული და გამხმარი სახით. იშვიათი სოკოა, ამიტომაც ამ სახეობის პირადი გამოყენებისთვის შეგროვება რეკომენდირებული არ არის. სოკო შესულია ჩეხეთისა და გერმანიის გადაშენების პირას მყოფი სახეობების ნუსხაში. ^[9]^[10]

იგი ხშირად ერევათ მისივე გვარის სახეობაში Butyriboletus appendiculatus, რომელიც იზრდება ფოთლოვან ტყეებში, გააჩნია უფრო მუქი ქუდი და მოყვითალო რბილობი, რომელიც დაზიანებისას ლურჯდება.

გალერეა

რესურსები ინტერნეტში

შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „Butyriboletus subappendiculatus“ ვიკისაწყობში.
Butyriboletus subappendiculatus Index Fungorum-ზე (ინგლისური)
Butyriboletus subappendiculatus MycoBank-ზე (ინგლისური)

სქოლიო

↑ Dermek A. (1979). Fungorum rariorum Icones coloratae. Vol. 9. Cramer. p. 13.
↑ Arora D, Frank JL. (2014). „Clarifying the butter Boletes: a new genus, Butyriboletus, is established to accommodate Boletus sect. Appendiculati, and six new species are described“. Mycologia. 106 (3): 464–80. doi:10.3852/13-052. PMID 24871600. S2CID 207708824.
↑ Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ Boletus L.. boletales.com. ციტირების თარიღი: 8 თებერვალი, 2023.
↑ Christoph Hahn, Stefan Raidl: Boletus subappendiculatus Dermek, Lazebn. & J. Veselský + Picea abies (L.) Karst. Descr. Ectomyc. 9/10. 2006. S. 9–14.
↑ ŠUTARA, Josef; MIKŠÍK, Michal; JANDA, Václav. Hřibovité houby. Praha: Academia, 2009. 294
↑ SH1138523.09FU (cf. Butyriboletus subappendiculatus). Global Biodiversity Information Facility. ციტირების თარიღი: 8 თებერვალი, 2023.
↑ Christoph Hahn: Fundmeldungen von Boletus subappendiculatus aus Deutschland. In: Pilzkartierung 2000 Online. Deutsche Gesellschaft für Mykologie. 23. August 1998 und 4. September 2001. Abgerufen am 24. Januar 2011.
↑ Mikšik M. (2012). „Rare and protected species of boletes of the Czech Republic“. Field Mycology. 13 (1): 8–16. doi:10.1016/j.fldmyc.2011.12.003.
↑ Deutsche Gesellschaft für Mykologie: Die Positivliste der Speisepilze. 20. Juni 2019, abgerufen am 2. August 2020.

[1] Dermek A. (1979). Fungorum rariorum Icones coloratae. Vol. 9. Cramer. p. 13.

[Arora_2014-2] Arora D, Frank JL. (2014). „Clarifying the butter Boletes: a new genus, Butyriboletus, is established to accommodate Boletus sect. Appendiculati, and six new species are described“. Mycologia. 106 (3): 464–80. doi:10.3852/13-052. PMID 24871600. S2CID 207708824.

[3] Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[4] Boletus L.. boletales.com. ციტირების თარიღი: 8 თებერვალი, 2023.

[5] Christoph Hahn, Stefan Raidl: Boletus subappendiculatus Dermek, Lazebn. & J. Veselský + Picea abies (L.) Karst. Descr. Ectomyc. 9/10. 2006. S. 9–14.

[6] ŠUTARA, Josef; MIKŠÍK, Michal; JANDA, Václav. Hřibovité houby. Praha: Academia, 2009. 294

[7] SH1138523.09FU (cf. Butyriboletus subappendiculatus). Global Biodiversity Information Facility. ციტირების თარიღი: 8 თებერვალი, 2023.

[Hahn1998_2001-8] Christoph Hahn: Fundmeldungen von Boletus subappendiculatus aus Deutschland. In: Pilzkartierung 2000 Online. Deutsche Gesellschaft für Mykologie. 23. August 1998 und 4. September 2001. Abgerufen am 24. Januar 2011.

[Mikšik_2012-9] Mikšik M. (2012). „Rare and protected species of boletes of the Czech Republic“. Field Mycology. 13 (1): 8–16. doi:10.1016/j.fldmyc.2011.12.003.

[10] Deutsche Gesellschaft für Mykologie: Die Positivliste der Speisepilze. 20. Juni 2019, abgerufen am 2. August 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]