ვიკიპედია

ქალანსავე

ამ გვერდს არა აქვს შემოწმებული ვერსია, სავარაუდოდ მისი ხარისხი არ შეესაბამებოდა პროექტის სტანდარტებს.


ქალანსავე ან ქალანსუვა (არაბ. قلنسوة, ებრ.: קלנסווה)[1][2] — არაბული ქალაქი ისრაელის ცენტრალურ რაიონში. ქალაქი არის სამკუთხედის ნაწილი, რომლის მოსახლეობა 2022 წელს შეადგენდა 24 205 ადამიანს.[2]

ქალაქი
ქალანსავე
קלנסווה - ‎قلنسوة
გერბი

ქვეყანა ისრაელის დროშა ისრაელი
კოორდინატები 32°17′06″ ჩ. გ. 34°58′52″ ა. გ. / 32.28500° ჩ. გ. 34.98111° ა. გ. / 32.28500; 34.98111
მერი იოსიფ თაქროური
ფართობი 8 400 დუნამი, 3.2 კვ. მილი ან 8.4 კმ²
ცენტრის სიმაღლე 37 მეტრი
მოსახლეობა

2022 წ.

  • ჯამურად – 24 205 კაცი
სიმჭიდროვე 2 900 (7 500 კვ. მილი) კაცი/კმ²
სასაათო სარტყელი UTC+2
ოფიციალური საიტი http://www.qalanmun.com
Israel outline center ta.png
Israel outline center ta.png

ისტორია

რედაქტირება

ადრეული მუსლიმური პერიოდი

რედაქტირება

750 წელს აბასიანთა რევოლუციის დროს, რომლის შედეგადაც დაამხეს ომაიანთა სახალიფო, ომაიანთა დინასტიის სხვადასხვა წევრი სიკვდილით დასჯის მიზნით ქალანსავედან ეგვიპტეში გადაასახლეს, მათ შორის, ხალიფების, უმარ II-ისა (მეფ. 717–720 წწ.) და სულეიმან იბნ აბდ ალ-მალიქის (მეფ. 715–717 წწ.) შთამომავლები.[3] მე-13 საუკუნის მკვლევარი ალ-ჰამავი იაკუთი წერდა, რომ „ომაიანთა მრავალი წევრი იქ მოკლეს“.[4] მე-9 საუკუნიდან მოყოლებული ჯვაროსნული ლაშქრობის პერიოდით დამთავრებული, ქალანსავე იყო ერთგვარი გაჩერება კაირო-დამასკოს გზაზე, ლაჯუნისა და რამლას შორის.[5]

ჯვაროსნებისა და მამლუქების პერიოდები

რედაქტირება

ჯვაროსნების პერიოდის დროს, სოფელი იყო ცნობილი, როგორც კალანსონი, კალანსუე, კალანზონი ან კალენსუე.[6] 1128 წელს სოფელი რაინდმა გოდფრი ფლუჯეაცმა გადასცა ჰოსპიტალიერებს.[6][7] იაკუთიმ (გარდ. 1229 წ.) დაწერა, რომ ქალანსავე, ჯვაროსნების ციხესიმაგრე მდებარეობდა რამლესთან ახლოს.[4] ჯვაროსნების ციხესიმაგრის ნარჩენები დღესაც არსებობს.[6] ციხესიმაგრე დარჩა ჰოსპიტალიერების ხელში (გარდა 1187–1191 წლებისა), სანამ ბეიბარს I დაიკავებდა მას 1265 წელს.[6] თუმცა, იმ პერიოდშიკესარიას მბრძანებელი ჩანს, რომ ინარჩუნებდა ბარტონობას.[6]

1265 წელს, მას შემდეგ, რაც მამლუქებმა ჯვაროსნები დაამარცხეს, ქალანსავე მოხსენიებული იყო იმ მამულებს შორის, რომელიც სულთანმა ბეიბარმა დაურიგა მხარდამჭერებს. ქალანსავე თანაბრად გაიყო ორ ამირას შორის: იზ ალ-დინ აიდამურ ალ-ჰალაბი ალ-სალიჰი და შამს ალ-დინ სუნქურ ალ-რუმი ალ-სალიჰი.[8]

ოსმალთა პერიოდი

რედაქტირება

1517 წელს სოფელი დანარჩენ პალესტინასთან ერთად შევიდა ოსმალთა იმპერიის შემადგენლობაში. 1596 წლის დავთარში ჩანს, რომ სოფელი მდებარეობდა ნაბლუსის ლივას ბანი სააბის ნაჰიეში. სოფლის მოსახლეობა შეადგენდა 29 მუსლიმურ კომლს. ისინი იხდიდნენ 33.3%-იან ფიქსირებულ გადასახადს სოფლის მეურნეობის პროდუქტებზე, მათ შორის, ხორბლის, ქერის, საზაფხულო კულტურების, ზეთისხილის, თხის ან ფუტკრის და ზეთისხილის ან ყურძნის საწნახელი; სულ 11 342 ახჩა.[9]

პიერ ჟაკოტინმა 1799 წლიდან თავის რუკაზე მონიშნულ სოფელს ქალენსავი უწოდა.

მე-19 საუკუნის მკვლევრები

რედაქტირება

1870 წელს ფრანგმა მკვლევარმა ვიქტორ გერინმა აღმოაჩინა, რომ სოფელში 500 ადამიანი ცხოვრობდა. მოგვიანებით, იგი იკვლევდა აღმოსავლეთისა და დასავლეთისკენ მიმართულ ეკლესიის ნაშთებს და დაყო სამი სახის ნავად, რომელიც მთავრდება სამი აფსიდით აღმოსავლეთის მიმართულებით. ის აშენებული იყო თლილი ქვებით, რომელთაგან ზოგიერთი ამოტვიფრულია. ნავები ერთმანეთისგან იყო განცალკევებული მონოლითური სვეტებით და, სავარაუდოდ, დაგვირგვინებულია კორინთის კაპიტელებით. ერთ-ერთი მათგანი, თეთრი მარმარილოსგან, გადააკეთა სოფლის მკვიდრმა, რომელმაც ის ეკლესიის ადგილიდან აიღო. დანარჩენი კაპიტელები და ლილვები დაკარგული იყო. ელენგანტური კარები წვეტიანი თაღით კვლავინდებურად იდგა. ნავის ქვეშ გადიოდა თაღოვანი საძვალე, რომელიც ამჟამად რამდენიმე ნაკვეთურად არის დაყოფილი და რამდენიმე ოჯახისთვის თავშესაფარს ემსახურებოდა. ეკლესიის მახლობლად და სოფლის ქვემოთ უძველესი კედლები აღმოჩნდა. ერთს თლილი ქვებით თაღოვანი თაღედი აკრავდა.[10]

1860-იან წლებში ოსმალთა ხელისუფლებამ სოფელი გადასცა სასოფლო მიწად ცნობილ ღაბატ უმ ულაიქას, ან ღაბატ ქალანსუვას, არსურის ტყის ყოფილ საზღვრებში (ალ-ღაბა) სანაპირო ვაკეზე, სოფლის დასავლეთით.[11][12]

1882 წელს პალესტინის კვლევის ფონდმა „დასავლეთ პალესტინის მიმოხილვა“ ის აღწერა, როგორც საშუალო ზომისა და კაიმაკანის ადგილი. სოფლის ცენტრში იყო სოფლის სახლებით გარშემორტყმული ჯვაროსნების კოშკი და დარბაზი, რომელიც უმეტესად გამოუწვავი აგურით იყო ნაგები. დასავლეთით მდებარე ჭები და წყარო, წყლის მარაგს ქმნიდა.[13]

ბრიტანული მანდატი

რედაქტირება

1922 წელს ბრიტანული სამანდატო ხელისუფლების მიერ ჩატარებული პალესტინის საყოველთაო აღწერით თანახმად, ქალანსავეს მოსახლეობა შეადგენდა 871 მუსლიმს,[14] ხოლო 1931 წლის აღწერით მოიამატა 1069 მოსახლემდე. ჯამში 225 კომლიდან ყველა მუსლიმი იყო.

1945 წლის სტატისტიკის მიხედვით, სოფელს ჰყავდა 1 540 მუსლიმი მაცხოვრებელი,[15] რომლებიც ჯამურად ფლობდნენ 17 249 მიწის დუნამს. 473 დუნამზე მოჰყვადათ ციტრუსი და ბანანი, გაშენებული იყო 759 პლანტაცია და საირიგაციო მიწა, 15 936 მარცვლეული, ხოლო 47 დუნამი შედგებოდა (ურბანული) მიწისგან.

 
ქალანსავე 1942 წ. 1:20 000
 
ქალანსავე (ქალანსუვა) 1945 წ. 1:250 000

ისრაელი

რედაქტირება

მე-20 საუკუნე

რედაქტირება

1948 წლის პალესტინის ომის დროს, ებრაული ძალები გეგმავდნენ ქალანსავეზე თავდასხმას, მაგრამ გეგმა არ განხორციელდა. ქალანსავე მოექცა ისრაელის სუვერენიტეტის ქვეშ 1949 წლის მაისში, როგორც ისრაელ-იორდანიის სამხედრო შეთანხმების ნაწილი. მოგვიანებით, პოლიტიკურმა გადაწყვეტილებებმა სოფლების მოსახლეობისგან დაცლა გამორიცხა.

1955 წელს სოფელმა ადგილობრივი საბჭოს სტატუსი მიიღო. 1957 წელს, ის მიუერთეს გამდინარე წყალს. 1962 წლისთვის მიწის მფლობელობა დაეცა 6 620 დუნამდე, უმეტესწილად, 1953–1954 წლებში ისრაელის მთავრობის მხრიდან მიწის ექსპროპრიაციის გამო.

მე-21 საუკუნე

რედაქტირება

2000 წელს ქალანსავე ქალაქად გამოცხადდა. 2017 წლის იანვარში ისრაელის მთავრობამ დაანგრია 4 ოჯახის მიერ აგებული 11 შენობა იმის საფუძველზე, რომ ნებართვის გარეშე იყო აშენებული. ოჯახები ამტკიცებდნენ, რომ მათ ორი დღის ვადა მისცეს, რაც არასაკმარისი იყო კანონის თანახმად. ქალანსავეს მერმა განაცხადა გადადგომის შესახებ და თქვა, რომ იგი წლების განმავლობაში იბრძოდა ქალაქის ურბანული შენობების გეგმის გაფართოებისთვის, მაგრამ წარუმატებლად. ეს არის ის, რატომაც მაცხოვრებლებმა გააშენეს სოფლის მეურნეობის მიწები. ათასობით ადამიანი გაემართა სოფლის მხარდასაჭერად და ერთდღიანი გაფიცვაც დაიგეგმა.

დემოგრაფია

რედაქტირება

2001 წელს, ქალაქი ეთნიკურად არაბი მუსლიმებისგან შედგებოდა, მნიშვნელოვანი ებრაული მოსახლეობისგან განსხვავებით. ქალაქში ცხოვრობდა 7 700 მამაკაცი და 7 300 ქალი. მაცხოვრებლების 53.2% იყო 19 წლის ასაკის და უფრო ახალგაზრდა, 17.1% – 20 და 29 წლებს შორის, 17.9% – 30 და 44 წლებს შორის, 8.0% – 45-დან 59 წლამდე, 1.6% – 60-დან 64 წლამდე და 2.2% – 65 წლის და უფროსი. 2001 წელს მოსახლეობის ზრდის ტემპი შეადგენდა 3.5%-ს.

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ The turban tradition in Islam. ციტირების თარიღი: 2011-05-30
  2. ↑ 2.0 2.1 Palmer, 1881, p.187
  3. ↑ Robinson 2010, p. 240.
  4. ↑ 4.0 4.1 Cited in Le Strange, 1890, p.476
  5. ↑ Petersen, 2001, pp. 248-249, citing among others Hartmann, 1910, 675, 676
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 Pringle, 1997, pp. 77–78
  7. ↑ Röhricht, 1904, RRH Ad, pp.9-10, No. 121a
  8. ↑ Ibn al-Furat, 1971, pp. 8o, 210, 249 (map)
  9. ↑ Hütteroth and Abdulfattah, 1977, p. 139
  10. ↑ Guérin, 1875, pp. 350-352, 354 as translated in Conder and Kitchener, 1882, SWP II, pp. 201
  11. ↑ Marom, Roy, "The Contribution of Conder's Tent Work in Palestine for the Understanding of Shifting Geographical, Social and Legal Realities in the Sharon during the Late Ottoman Period", in Gurevich D. and Kidron, A. (eds.), Exploring the Holy Land: 150 Years of the Palestine Exploration Fund, Sheffield, UK, Equinox (2019), pp. 212-231
  12. ↑ Marom, Roy. (2022)The Oak Forest of the Sharon (al-Ghaba) in the Ottoman Period: New Insights from Historical- Geographical Studies, Muse 5,. ციტირების თარიღი: 2023-10-06
  13. ↑ Conder and Kitchener (1882). SWP II, გვ. 165. 
  14. ↑ Barron (1923). Table IX, Sub-district of Tulkarem, გვ. 28. 
  15. ↑ Government of Palestine (1945). Department of Statistics, გვ. 21. 

ბიბლიოგრაფია

რედაქტირება
  • Barron, J.B., ed. (1923). Palestine: Report and General Abstracts of the Census of 1922. Government of Palestine.
  • Conder, C.R.; Kitchener, H.H. (1882). The Survey of Western Palestine: Memoirs of the Topography, Orography, Hydrography, and Archaeology. Vol. 2. London: Committee of the Palestine Exploration Fund. (pp. 199-201.)
  • Doumani, B. (1995). Rediscovering Palestine, Merchants and Peasants in Jabal Nablus, 1700–1900. University of California Press. Retrieved 2011-11-07. p. 19
  • Government of Palestine, Department of Statistics (1945). Village Statistics, April, 1945.
  • Guérin, V. (1875). Description Géographique Historique et Archéologique de la Palestine (in French). Vol. 2: Samarie, pt. 2. Paris: L'Imprimerie Nationale.
  • Hadawi, S. (1970). Village Statistics of 1945: A Classification of Land and Area ownership in Palestine. Palestine Liberation Organization Research Center.
  • Hartmann, Richard (1910): Die Straße von Damaskus nach Kairo Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft › Bd. 64 (Cited in Petersen, 2001)
  • Hütteroth, W.-D.; Abdulfattah, K. (1977). Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century. Erlanger Geographische Arbeiten, Sonderband 5. Erlangen, Germany: Vorstand der Fränkischen Geographischen Gesellschaft. ISBN 3-920405-41-2.
  • Ibn al-Furat (1971). J. Riley-Smith (ed.). Ayyubids, Mamluks and Crusaders: Selections from the "Tarikh Al-duwal Wal-muluk" of Ibn Al-Furat : the Text, the Translation. Vol. 2. Translation by Malcolm Cameron Lyons, Ursula Lyons. Cambridge: W. Heffer.
  • Karmon, Y. (1960). "An Analysis of Jacotin's Map of Palestine" (PDF). Israel Exploration Journal. 10 (3, 4): 155–173, 244–253. Archived from the original (PDF) on 2019-12-22. Retrieved 2015-04-13.
  • Le Strange, G. (1890). Palestine Under the Moslems: A Description of Syria and the Holy Land from A.D. 650 to 1500. Committee of the Palestine Exploration Fund.
  • Mills, E., ed. (1932). Census of Palestine 1931. Population of Villages, Towns and Administrative Areas. Jerusalem: Government of Palestine.
  • Morris, B. (2004). Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Cambridge University Press. ISBN 0-521-00967-7.
  • Mukaddasi (1886). Description of Syria, including Palestine. London: Palestine Pilgrims' Text Society. (pp. 95, 97)
  • Palmer, E.H. (1881). The Survey of Western Palestine: Arabic and English Name Lists Collected During the Survey by Lieutenants Conder and Kitchener, R. E. Transliterated and Explained by E.H. Palmer. Committee of the Palestine Exploration Fund.
  • Petersen, Andrew (2001). A Gazetteer of Buildings in Muslim Palestine (British Academy Monographs in Archaeology). Vol. 1. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-727011-0.
  • Pringle, D. (1997). Secular buildings in the Crusader Kingdom of Jerusalem: an archaeological Gazetter. Cambridge University Press. ISBN 0521-46010-7.
  • Pringle, D. (1998). The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem: L-Z (excluding Tyre). Vol. II. Cambridge University Press. ISBN 0-521-39037-0. (p. 161).
  • Robinson, E.; Smith, E. (1841). Biblical Researches in Palestine, Mount Sinai and Arabia Petraea: A Journal of Travels in the year 1838. Vol. 3. Boston: Crocker & Brewster. (p. 47)
  • Robinson, Chase F. (2010). "The Violence of the Abbasid Revolution". Living Islamic History: Studies in Honour of Professor Carole Hillenbrand. Edinburgh University Press. ISBN 978-0-7486-3738-6.
  • Röhricht, R. (1904). (RRH Ad) Regesta regni Hierosolymitani Additamentum (in Latin). Berlin: Libraria Academica Wageriana.

ინტერნეტ-რესურსები

რედაქტირება
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ქალანსავე“-დან