სუდანი (რეგიონი)
სუდანი (არაბ. بلاد السودان, bilâd as-sûdân სიტყვასიტყვით „შავების ქვეყანა“) — საჰარის სამხრეთით მდებარე ცენტრალური აფრიკის ჩრდილოეთი ნაწილი, რომელიც იმყოფება ეკვატორიდან ჩრდილოეთით მე-5 პარალელამდე. იგი გადაჭიმულია დასავლეთით სენეგალიდან აღმოსავლეთით ეთიოპიამდე და სამხრეთით კენიამდე. ხელსაყრელი კლიმატის გამო ჩვენს წელთაღრიცხვამდე I ათასწლეულში და ჩვენი წელთაღრიცხვის I ათასწლეულში აქ ცხოვრობდა მთელი აფრიკის მოსახლეობის ნახევარზე მეტი. მისი ფართობია დაახლოებით 5 მილიონი კმ². სასაზღვრო ზონას სუდანსა და საჰარას შორის ჰქვია საჰელი.
სუბრეგიონები რედაქტირება
რეგიონი დაყოფილია შემდეგ სუბრეგიონებად:
- დასავლეთით მდებარე მაღალი სუდანი, მთიანი რეგიონი გვინეის ყურიდან დარფურის პლატომდე; მაღალი სუდანი მოიცავს ორ ისტორიულ რეგიონს:
- დასავლეთი სუდანი (ბურკინა-ფასოს და ცენტრალური და სამხრეთი მალის ტერიტორიები, ნიგერის, გვინეის, განის, კოტ-დ’ივუარის და მავრიტანიის ტერიტორიების ნაწილი)
- ცენტრალური სუდანი (ნიგერის და ჩადის ტერიტორიების ნაწილი)
დასავლეთი სუდანი (ჩადის ტბამდე), ცენტრალური სუდანი (ჩადის ტბიდან სუდანის რესპუბლიკისა და სამხრეთ სუდანის რესპუბლიკის საზღვრებამდე), აღმოსავლეთი სუდანი (სუდანის რესპუბლიკისა და სამხრეთ სუდანის რესპუბლიკის ტერიტორიები მდინარე თეთრ ნილოსამდე).
ისტორიულ-ეთნოგრაფიული თვალსაზრისით ერთმანეთთან ახლო მდგომ დასავლეთ და ცენტრალურ სუდანს (აფრიკის ბუნებრივი რეგიონები) ხშირად აერთიანებენ ერთ კულტურულ რეგიონად.
- აღმოსავლეთით მდებარე დაბლობი სუდანი ეთიოპიის საზღვრამდე (აღმოსავლეთი სუდანის ისტორიული რეგიონი შეესაბამება თანამედროვე სუდანის რესპუბლიკის სამხრეთ ნაწილს).
კლიმატი რედაქტირება
რეგიონის კლიმატი სუბეკვატორული და მუსონურია. ზამთარში მოქმედებს ჩრდილო-აღმოსავლეთის პასატი (ზამთრის მუსონი), რომელსაც ხშირად ეძახიან ჰარმატანს, ჭარბობს კონტინენტური ტროპიკული ჰაერი, დგას ცხელი, მშრალი ამინდი. ყველაზე უფრო ცივი თვის საშუალო ტემპერატურა 20-დან 26 °C-მდეა. სუდანის რეგიონის დიდი ნაწილი უკავია ტიპურ სავანებს, რომლებსაც სამხრეთში ცვლის მაღალბალახოვანი (ბალახის სიმაღლე 5 მეტრამდე) სავანა და ფოთლოვან-მარადმწვანე ტყეები. დასავლეთი სუდანი კარგად ირწყვება (ჩადის ტბა) და ნაყოფიერია. აღმოსავლეთ სუდანს აქვს ველის და უდაბნოს ხასიათი.
მოსახლეობა რედაქტირება
ყველაზე უფრო მრავალრიცხოვანი ეთნიკური ჯგუფებია — მანდე, ჯოლოფები, სონგაი, ჰაუსა, ბაგირმი და სხვა; ზოგიერთი ხალხი სარწმუნოებით მუსლიმია.
ლიტერატურა რედაქტირება
- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, თბ., 1985. — გვ. 593.
- Readers Digest: Atlas of the World, (1991) Rand-McNally ISBN 0-276-42001-2