პავლე მოციქული

წმინდა მოციქული პავლე (ბერძ. παΰλος, ებრ. სახელი שָׁאוּל, Scha'ul, აქედან ლათ. Saulus; გ. 60 შემდეგ, რომში) — ქრისტეს ერთ-ერთი მოციქული ქრისტიანულ რელიგიაში. მართლმადიდებელი ეკლესია მოციქულთა თავთა პეტრესა და პავლეს დღესასწაულს 12 ივლისს აღნიშნავს; კათოლიკური და დასავლეთევროპული ეკლესიები - 29 ივნისს.

„საქმე მოციქულთას“ მიხედვით, პავლე დაიბადა ქ. თარსუსში (კილიკია), წარჩინებული ებრაელის ოჯახში. ახ. წ. I საუკუნეში. საღვთისმეტყველო განათლება მიიღო იერუსალიმში ფარისეველ გამალიელის სკოლაში. სავლე თავდაპირველად აქტიურად მონაწილეობდა ქრისტიანთა დევნაში. დამასკოს გზაზე მას გამოეცხადა ნათლით მოსილი უფალი იესო ქრისტე და ჰკითხა „საულ, საულ, რაისა მდევნი მე?“. ამ სასწაულის შემდეგ სავლე დაბრმავდა. მოგვიანებით მოციქულმა ანანიამ უფლის ნებით მოძებნა სავლე, მონათლა და თვალები აუხილა. სავლეს პავლე ეწოდება შინ როდესაც ელვიმას მოგვს ჩამოაცილებს და გაემგზავრება მმართველ სერგის პავლესგან, რომელიც მმართველობდა კვიპროსზე.

დამასკოს გზაზე მომხდარი სასწაულის შემდეგ პავლე მოციქულმა იწამა ქრისტე და ქრისტიანობის ძალზედ აქტიური მქადაგებელი გახდა. ქრისტიანული რწმენის გასავრცელებლად სამჯერ იმოგზაურა ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროს ქვეყნებში — არაბეთიდან ესპანეთამდე. არაბეთიდან წმიდა პავლე იერუსალიმში ჩავიდა წმინდა პეტრე, იაკობ და იოანე მოციქულებთან, იქიდან კი - ქალაქ ტარსუში, სადაც ბარნაბა მოციქულთან ერთად მთელი წელიწადი გაატარა საეკლესიო საქმეების მოწყობაში.

პირველი სამოციქულო მოგზაურობა

ყოველი სამოციქულო მოგზაურობა სულიერად იწყება იერუსალიმში, პირველი სამოციქულო მოგზაურობის იდეა ეკუთვნის სული წმინდას „გამომირჩიეთ პავლე და ბარნაბა“ პავლე მოციქული, მარკოზისა და ბარნაბას თანხლებით, წარმართთა შორის ქრისტეს სჯულის საქადაგებლად გაემგზავრა. მან მოიარა სელევკია და კუნძული კვიპროსი. ქადაგებისას, პავლე მოციქული მრავალ სასწაულს ახდენდა.

მეორე სამოციქულო მოგზაურობა

მეორე სამოციქულო მოგზაურობისას პავლე მოციქულის და ბარნაბა მოციქულის გზები გაიყარა, პავლე მოციქული გადაწყვეტს რომ მოინახულოს უკვე დაარსებული ქრისტიანული კერები, ლუკა მახარებელის და შილას თანხლებით კვლავ გაემგზავრა ქრისტეს სწავლების გასავრცელებლად. გაიარა სირია, კილიკია და ლიკაონია, გადავიდა ევროპაშიც - მაკედონიაში, იყო საბერძნეთშიც. ათენში, სასამართლოს წინაშე წარმდგარმა პავლე მოციქულმა წარმართებს ქრისტე უქადაგა და მსაჯული დიონისე არეოპაგელი მოაქცია, რომელიც შემდგომში წმ. პავლეს ერთგული მოწაფე გახდა. პავლე წელიწადნახევარი ცხოვრობდა კორინთოში, შემდეგ კი უკან დაბრუნდა და გზად ეფესოსა და კესარიაში გაჩერდა.

მესამე სამოციქულო მოგზაურობა

მცირე შესვენების შემდეგ წმიდა მოციქული მესამედ გაემგზავრა საქადაგებლად: დააარსა ახალი ეკლესიები და განამტკიცა ძველნი. წმიდა მოციქულის ეს მოგზაურობა უკანასკნელი იყო. ქრისტეს არც ერთ მოწაფეს არ დაუთმენია იმდენი ვნება, ტანჯვა და წვალება, რამდენიც მოციქულთა თავმა პავლემ დაითმინა. თავად წერს: „ჰურიათაგან ხუთ გზის ორმეოცსა ერთი მოკლებული ცემაჲ მოვიღე. სამ გზის კუერთხითა ვიეც, ერთ-გზის ქვითა განვიტჳნე, სამ-გზის ნავი დამექცა, ღამე და დღე უფსკრულთა შინა დავყავ. გზისა სლვანი მრავალ-გზის, ჭირნი მდინარეთანი, ჭირნი ავაზაკთანი, ჭირნი ნათესავთაგან, ჭირნი წარმართთაგან, ჭირნი ქალაქთა შინა, ჭირნი უდაბნოთა ზედა, ჭირნი ზღუათა შინა, ჭირნი ძმათა-მტყუვართაგან“. (2 კორ. 11,24-26).

პავლე მოციქულის მოქცევა. ფრესკა, მიქელანჯელო, 1542 წ.

ტკივილებითა და განსაცდელებით დამძიმებული პავლე ღვთის ნებით ამ სოფელშივე შეიქნა ენითაუწერელი ნეტარების ღირსიც: იგი მესამე ცაზე იქნა ატაცებული, სამოთხის სიტკბოება იგემა „და ესმნეს უთქმელნი სიტყუანი, რომელ არა ჯერ-არიან კაცთა სიტყუად“ (2 კორ. 12,4). პავლე მოციქული, წმინდა პეტრე მოციქულთან და სხვა ქრისტიანებთან ერთად მოწამეობრივად აღესრულა (იმპერატორის ბრძანებით მას თავი მოჰკვეთეს, წმ. პეტრე კი თავდაყირა აცვეს ჯვარს) რომში, იმპერიის დედაქალაქში, ნერონის მიერ ქრისტიანთა დევნის პერიოდში, †67 წლის 29 ივნისს.

წმ. პავლეს მიეკუთვნება ახალი აღთქმის 14 ეპისტოლე.

უფლის სათნომყოფელნი - პეტრე და პავლე თავიანთი ღვაწლით იმდენად გამოირჩნენ ქრისტეს სხვა მოწაფეებს შორის, რომ ეკლესიამ თავნი მოციქულნი უწოდა წმიდანებს და ერთ დღეს დააწესა მათი ხსენება - 12 ივლისს.

წმ. პავლეს ავტორობის საკითხსა და ეპისტოლეთა დაწერის პერიოდზე არსებობს განსხვავებული ვერსიებიც. ზოგი მკვლევარი უარყოფს პავლეს ავტორობას და მიიჩნევს მას მითურ პირად, ხოლო ეპისტოლეებს ახ. წ. II საუკუნით ათარიღებს. პავლეს ეპისტოლეებში შეიმჩნევა იუდაიზმისაგან სრული გათიშვის ტენდენცია (მას ლიტერატურაში პაულინიზმი ეწოდება). პავლე გვევლინება არა მარტო რელიგიურ იდეოლოგად, არამედ ფხიზელ პრაქტიკოსადაც, რომელიც აარსებს ქრისტიანულ კერებს. მისთვის ძალაუფლება, სახელმწიფო და სოციალური წყობილება ღვთის განგებას წარმოადგენს.

ახალი აღთქმა

ახალ აღთქმაში შემავალი წმ. პავლეს ეპისტოლეთა ყველა (ოთხი) ქართული რედაქციის კრიტიკულად დადგენილი ტექსტი X-XIV საუკუნეების თორმეტი ხელნაწერის მიხედვით გამოცემულია ქ. ძოწენიძისა და კ. დანელიას მიერ („პავლენი, პავლეს ეპისტოლეთა ქართული ვერსიები“, თბ., 1974).

გამოცემულია ახალი აღთმა წმ. გიორგი მთაწმინდელის რედაქციის კრიტიკულად დადგენილი ტექსტის მეორე სრული გამოცემის მიხედვით.

ლიტერატურა

წმიდანთა ცხოვრება, ტომი II, თბილისი, 2001 წ.

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 7, თბ., 1984. — გვ. 632.