ეფესო
ეფესო (ძვ. ბერძნ. Ἔφεσος, თურქ. Efes) — ძველი ბერძნული პოლისი, შემდეგ კი მნიშვნელევონი რომაული ქალაქი მცირე აზიის დასავლეთ ნაწილში. თანამედროვე სელჩუკის ადგილას, იზმირის პროვინცია, თურქეთი. ის იყო იონიელების კავშირში შემავალი ერთ-ერთი ქალაქი თორმეტიდან.[1]. რომაული მმართველობის პერიოდში, დიდი ხნის განმავლობაში იგი იყო რომის იმპერიის სიდიდით მეორე ქალაქი, იმპერიის დედაქალაქის, რომის შემდეგ.[2][3] ძვ. წ. I საუკუნეში ეფესოს მოსახლეობა იყო 250 000, რაც მას მსოფლიოში სიდიდით მეორე ქალაქადაც აქცევს.[3]
| ეფესო* | |
|---|---|
| იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლი | |
| |
| ცელსუსის ბიბლიოთეკის ფასადი | |
| ქვეყანა |  თურქეთი
|
| ტიპი | კულტურული |
| კრიტერიუმები | iii, iv, vi |
| სია | [1] |
| რეგიონი** | ევროპა და ჩრდ. ამერიკა |
| გაწევრიანების ისტორია | |
| გაწევრიანება | 2014 (38-ე სესია) |
| ნომერი | 1018 |
| * იხ. ინგლ. სახელი UNESCO-ს სიაში. ** იუნესკოს მიერ კლასიფიცირებული რეგიონი. | |
|
მსოფლიო მემკვიდრეობა UNESCO, ობიექტი № 1018 ინგლ. • რუს. • ფრ. |
ქალაქი სახელგანთქმულია იქ მდებარე არტემიდას ტაძრის გამო, (აშენდა დაახლ. ძვ. წ. 550 წელს) რომელიც შეტანილია ძველი მსოფლიოს შვიდი საოცრების სიაში.
ეფესო და ქრისტიანობა
რედაქტირებაეფესო ახალი წელთაღრიცხვის 50-ანი წლებიდან, ადრეული ქრისტიანობის მნიშვნელოვანი ცენტრი იყო. 52-54 წლებში ეფესოში პავლე მოციქული ცხოვრობდა, სადაც ის თანამოაზრებთან ერთად ღია მისიონერულ საქმიანობას ეწეოდა.[4] მას პრობლემები შეექმნა ხელოსნებთან, რომელთა შემოსავლის წყაროს არტემიდას ტაძარში არტემიდას ქანდაკებების გაყიდვა წარმოადგენდა [5]. 53-57 წლებში მან დაწერა პირველი კორინთელთა მიმართ, მოგვიანებით როდესაც ის იმყოფებოდა რომის ციხეში (62 წელი) მან დაწერა ეფესელთა მიმართ.
იოანე ღვთისმეტყველი რომის აზიურ ნაწილში მოღვაწეობდა,[6] და მისი სახარება შესაძლებელია ეფესოში იყოს დაწერილი.[7] ეფესო გამოცხადებაში მოხსენებული შვიდი ეკლესიიდან ერთ-ერთია [8], რაც მის სიძლიერეზე მიუთითებს.
მარიამ ღვთისმშობელის სახლი ითვლება მარიამ ღვთისმშობელის ბოლო საცხოვრისად (სელჩუკიდან დაახლოებით 7 კილომეტრი). ის პოპულარულია მომლოცველებში, მათ შორის მოინახულა ბოლო სამმა პაპმაც.
ეფესოს ღვთისმშობლის ეკლესია რომელიც მდებარეობს ეფესოს პორტთან ახლოს 431 წელს იყო ეფესოს საეკლესიო კრების ადგილი, სადაც მოხდა ნესტორის (428-431 წწ.) ცრუსწავლების განსჯა. ეფესოს მეორე საეკლესიო კრება შედგა 449 წელს, თუმცა მისი მიერ მიღებული აქტები არ არის საყოველთაოდ აღიარებული.
2015 წელს ისტორიული ქალაქი შეიტანეს იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სიაში[9].
გალერეა
რედაქტირება-
არტემიდას ტაძრის ადგილი ეფესოში -
მარიამ ღვთისმშობლის სახლი
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება
- lib.utexas.edu/რუკები, მცირე აზიის რუკა (დღევანდელი თურქეთი).
- unc.edu დაარქივებული 2010-03-02 საიტზე Wayback Machine. , რომის იმპერიის რუკა, მეორე საუკუნის ბოლოს.
- lib.utexas.edu/რუკები, რომის იმპერიის აღმოსავლეთ ნახევარის რუკა.
- online.mq.edu.au დაარქივებული 2007-12-19 საიტზე Wayback Machine. , ეფესოს ფულის ერთულები, მაქვარინის უნივერსიტეტი, ავსტრალია.
- whitman.edu/თეატრი, ეფესოს თეატრი.
- ეფესოს ანტიკური ქალაქის სურათბი
- asiaminorcoins.com დაარქივებული 2011-07-07 საიტზე Wayback Machine. , მცირე აზიაში მოშრილი ფულის ერთულები – ანტიკური ეფესოს ბერძნულ-რომაული ფული.
- fotopedia.com დაარქივებული 2010-05-10 საიტზე Wayback Machine. , ეფესოს რჩეული სურათები.
- ეფესოს 340 სურათი
- ვიენა ეფესოს მუზეუმი, ეფესოს მუზეუმი – გალერეა
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ ჰეროდოტე, 1.142
- ↑ Quezi: Ephesus
- ↑ 3.0 3.1 Oklahoma Christian University: Ephesus
- ↑ "Paul, St." Cross, F. L., ed. The Oxford dictionary of the Christian church. New York: Oxford University Press. 2005
- ↑ http://www.orthodoxy.ge/tserili/akhali_agtqma/saqme-19.htm - მოციქულთა საქმენი
- ↑ უილიამ დურანტი. Caesar and Christ. New York: Simon and Schuster. 1972
- ↑ სტეფან ჰარისი, Understanding the Bible. Palo Alto: Mayfield. 1985. "The Gospels" p. 266-268
- ↑ http://www.orthodoxy.ge/tserili/akhali_agtqma/apokalips-2.htm - გამოცხადება
- ↑ Sites in Japan, Turkey, Mexico, Uruguay inscribed on UNESCO’s World Heritage List, extension of Spanish site approved