ვიკიპედია

მაიკლ ფარადეი

ინგლისელი ქიმიკოსი და ფიზიკოსი

მაიკლ ფარადეი (ინგლ. Michael Faraday, FRS; დ. 22 სექტემბერი, 1791 – გ.25 აგვისტო, 1867) — ინგლისელი ქიმიკოსი და ფიზიკოსი (ან ნატურფილოსოფოსი, იმდროინდელი ტერმინოლოგიით).

მაიკლ ფარადეი
ინგლ. Michael Faraday
დაბ. თარიღი 22 სექტემბერი, 1791(1791-09-22)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17]
დაბ. ადგილი ნიუინგტონ-ბატსი[16]
გარდ. თარიღი 25 აგვისტო, 1867(1867-08-25)[15] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [16] [17] (75 წლის)
გარდ. ადგილი ლონდონი[12]
დასაფლავებულია ჰაიგეიტის სასაფლაო[18]
მოქალაქეობა  დიდი ბრიტანეთის და ირლანდიის გაერთიანებული სამეფო
 დიდი ბრიტანეთის სამეფო
საქმიანობა ფიზიკოსი, ქიმიკოსი, გამომგონებელი და მწერალი[19]
მუშაობის ადგილი სამეფო ინსტიტუტი
განთქმული მოსწავლეები ჩარლზ ჯოზეფ ჰიულმანდელი
სამეცნიერო ხარისხი honoris causa[1]
მეუღლე სარა ბარნარდი[18] [16]
მამა ჯეიმზ ფარადეი[1] [16]
დედა Margaret Hastwell[20]
ჯილდოები ორდენი ხელოვნებისა და მეცნიერების სფეროებში შეტანილი წვლილისათვის, სამეფო საზოგადოების წევრი, კოპლის მედალი[21] , კოპლის მედალი[21] , სამეფო მედალი, რუმფორდის მედალი[22] , ალბერტის მედალი[23] , ბეიკერის სახელობის ლექცია და ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის წევრი
გავლენა მოახდინეს
ხელმოწერა

ბიოგრაფია რედაქტირება

1791 წლის 22 სექტემბერს, ლონდონელი მჭედლის, ჯეიმზ ფარადეის ოჯახში მესამე შვილი, მაიკლი დაიბადა. მომავალში გამოჩენილმა მეცნიერმა დაწყებითი სკოლა ვერ დაამთავრა. ოჯახის დუხჭირი ცხოვრების გამო მაიკლი იძულებული გახდა შეეწყვიტა სწავლა და წიგნების მკინძავის შეგირდი გამხდარიყო. მან ეს ხელობა ბრწყინვალედ აითვისა, მაგრამ წიგნები უფრო მეტად აინტერესებდა ვიდრე მათი კინძვა. ბევრს კითხულობდა, ამავე დროს ხშირად ესწრებოდა საჯარო ლექციებს, რაშიც მას ახალისებდა უფროსი ძმა რობერტი, რომელიც ფულს აძლევდა ლექციებზე შესასვლელი ბილეთებისათვის.

ფარადეი და ჰემფრი დევი რედაქტირება

1812 წელს ფარადეიმ მოისმინა ცნობილი ინგლისელი ფიზიკოსისა და ქიმიკოსის ჰემფრი დევის ლექციების კურსი. დეივისა და ფარადეის ურთიერთობების შედეგად, რაც ერთი წელი გაგრძელდა, დევიმ ფარადეი ლაბორანტად აიყვანა და ორწლიან მოგზაურობაში თან წაიყვანა. მოგზაურობის დროს მან გაიცნო გამოჩენილი ფიზიკოსები და ქიმიკოსები – ამპერი, გეი-ლუსაკი და სხვები.

პარველ ხანებში ფარადეი ქიმიაში მუშაობდა და მან 1824 წელს ქლორი გაათხევადა. ეს იყო პირველი თხევადი გაზი მსოფლიოში. ერთი წლის შემდეგ ფარადეიმ ბენზოლი მიიღო.

1824 წელს ფარადეი სამეფო საზოგადოების წევრი გახდა, ხოლო 1827 წელს პროფესორის კათედრა მიიღო.

1821 წელს ერსტედის აღმოჩენის გავლენით ფარადეიმ თავის დღიურში ჩაწერა „გადავაქციოთ მაგნეტიზმი ელექტრობად“. ეს ფრაზა გახდა მისი კვლევის მეცნიერული პროგრამა ათი წლის განმავლობაში და 1831 წელს აღმოაჩინა ელექტრომაგნიტური ინდუქციის მოვლენა.

1833 წელი ფარადეის მეცნიერულ შემოქმედებაში აღსანიშნავია იმით, რომ მან დაიწყო შესანიშნავი ნაშრომი „ექსპერიმენტული გამოკვლევები ელექტრობაში“, რომელიც ოცდამეათეჯერ 1855 წელს გამოიცა.

მაიკლ ფარადეი გარდაიცვალა 1867 წლის 25 აგვისტოს. მაიკლ ფარადეის პატივსაცემად, ელექტროტევადობის ერთეულს ფარადა უწოდეს.

მაიკლის წვლილი რედაქტირება

ფარადეის მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვის ელექტრომაგნეტიზმისა და ელექტროქიმიის დარგების განვითარებაში. მან აღმოაჩინა ელექტრომაგნიტური ინდუქცია, დიამაგნეტიზმი და ელექტროლიზი. მანვე დაადგინა რომ მაგნეტიზმს შეეძლო სინათლის სხივებზე ზემოქმედება და რომ ამ ორ ფენომენს შორის ურთიერთქმედება არსებობდა. როგორც ქიმიკოსმა ფარადეიმ აღმოაჩინა ბენზინი, პოპულარიზაცია გაუწია ისეთ ტერმინებს როგორიცაა ანოდი, კათოდი, ელექტროდი და იონი.

ლიტერატურა რედაქტირება

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

 
ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Гершун А. Л. Фарадей, Михаил // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1902. — Т. XXXV. — С. 299–301.
  2. ↑ 2.0 2.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  3. ↑ 3.0 3.1 MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
  4. ↑ 4.0 4.1 Michael Faraday — 2009.
  5. ↑ 5.0 5.1 SNAC — 2010.
  6. ↑ 6.0 6.1 Nationalencyklopedin — 1999.
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 Find a Grave — 1996.
  8. ↑ 8.0 8.1 KNAW Past Members
  9. ↑ 9.0 9.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  10. ↑ 10.0 10.1 Store norske leksikon — 1978. — ISSN 2464-1480
  11. ↑ 11.0 11.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 www.accademiadellescienze.it
  13. ↑ 13.0 13.1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
  14. ↑ 14.0 14.1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ. — ISBN 978-953-6036-31-8
  15. ↑ 15.0 15.1 Faraday, Michael // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911.
  16. ↑ 16.0 16.1 16.2 16.3 16.4 J. T-l. Faraday, Michael (DNB00) // Dictionary of National Biography / L. Stephen, S. Lee — London: Smith, Elder & Co., 1885. — Vol. 18. — P. 190–202.
  17. ↑ 17.0 17.1 Académie nationale de médecine
  18. ↑ 18.0 18.1 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  19. ↑ Library of the World's Best Literature / C. D. Warner — 1897.
  20. ↑ Pas L. v. Genealogics — 2003.
  21. ↑ 21.0 21.1 Award winners : Copley Medal — Royal Society.
  22. ↑ https://royalsociety.org/grants-schemes-awards/awards/rumford-medal/
  23. ↑ https://www.thersa.org/about/albert-medal/past-winners
  24. ↑ 24.0 24.1 https://www.biodiversitylibrary.org/page/8806155
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=მაიკლ_ფარადეი&oldid=4418865“-დან