ვიკიპედია

ჰამფრი დეივი

ინგლისელი ქიმიკოსი, ფიზიკოსი და გამომგონებელი
(გადამისამართდა გვერდიდან ჰემფრი დევი)

სერ ჰამფრი დეივი (ინგლ. Humphry Davy; დ. 17 დეკემბერი 1778, პენზანსი — გ. 29 მაისი 1829, ჟენევა) — ბრიტანელი ქიმიკოსი, ფიზიკოსი და გამომგონებელი.

ჰამფრი დეივი
ინგლ. Humphrey Davy
დაბ. თარიღი 17 დეკემბერი, 1778(1778-12-17)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11]
დაბ. ადგილი პენზანსი[1] [12] [10] [11]
გარდ. თარიღი 29 მაისი, 1829(1829-05-29)[10] [2] [3] [4] [6] [8] [9] [1] (50 წლის)
გარდ. ადგილი ჟენევა[1] [12]
დასაფლავებულია სამეფო სასაფლაო[13]
მოქალაქეობა  დიდი ბრიტანეთის და ირლანდიის გაერთიანებული სამეფო
 დიდი ბრიტანეთის სამეფო
საქმიანობა ქიმიკოსი[1] [14] , გამომგონებელი, ფიზიკოსი[14] , გეოლოგი, ფოტოგრაფი, პოეტი და მწერალი[15]
მუშაობის ადგილი ლონდონის სამეფო საზოგადოება
ალმა-მატერი ტრუროს საკათედრო სკოლა
განთქმული მოსწავლეები მაიკლ ფარადეი
სამეცნიერო ხარისხი
მეუღლე ჯეინ დეივი[16]
მამა Robert Davy[5]
დედა Grace Millett[5]
ჯილდოები სამეფო საზოგადოების წევრი, კოპლის მედალი[17] , სამეფო მედალი, რუმფორდის მედალი[18] , Prix du Galvanisme, ბეიკერის სახელობის ლექცია, ზოოლოგიური საზოგადოების წევრი, ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის წევრი და Royal Society Bakerian Medal
გავლენა მოახდინეს
ხელმოწერა

ბიოგრაფია, აღმოჩენები

რედაქტირება

დევი დაიბადა პენზანსში (კორნუოლი, ინგლისი, გაერთიანებული სამეფო) 1778 წლის 17 დეკემბერს. 1801 წელს სამეფო ინსტიტუტის ასისტენტი, 1802 წლიდან პროფესორი, 1820 წლიდან ლონდონის სამეფო საზოგადოების პრეზიდენტი.

დეივისთან სწავლობდა და მუშაობდა მაიკლ ფარადეი.

20 წლის ჰამფრი დეივიმ აფთიაქში მუშაობის დაწყებისთანავე გააკეთა აღმოჩენა, რომელმაც განსაზღვრა მისი შემდგომი მოღვაწეობის ბედი– მან დაამტიკიცა რომ აზოტის ქვეჟანგი (N2O-მალხენი აირი) ტკივილს აყუჩებს. ელექტროლიზის თავისებური ხერხის გამოგონებით დეივიმ შეძლო დაეშალა ნატრიუმისა და კალიუმის ჰიდროქსიდები და თავისუფალი სახით მიიღო ეს ორი ტუტე მეტალი. მოკლე ხანში მეცნიერმა თავისუფალი სახით გამოყო კალციუმი, მაგნიუმი, სტრონციუმი, ბარიუმი. ჰამფრი დეივი 6 ახალი ქიმიური ელემენტის პირველაღმომჩენად ითვლება. მან დეტალურად შეისწავლა ქლორწყალბადმჟავა და ქლორი. მანვე შეიმუშავა მჟავათა წყალბადური თეორია.

ელექტროდენთან მუშაობამ ჰამფრი დეივი მიიყვანა ელექტრული რკალის აღმოჩენისთან, რაც შემდგომ ზეძლიერი ნათურების – რეფლექტორების, შუქურებისა და მსგავსი მოწობილობების შესაქმნელად გამოიყენეს. დეივის ეკუთვნის სპეციალური სანათის კონსტრუქცია მეშახტეთათვის (გამოიგონა 1815 წელს), რომლის უსაფრთხო მოქმედება გამორიცხავდა აირების აფეთქებას და ხანძარს მაღაროებსა და ჭაურებში.

თვითონ ეს გამოჩენილი სწავლული თავის საუკეთესო აღმოჩენად მიიჩნევდა მაიკლ ფარადეის გამოყვანას მსოფლიო მეცნიერების სარბიელზე. გარდაიცვალა ჟენევაში (შვეიცარია).

ლიტერატურა

რედაქტირება

საბავშვო ენციკლოპედია, გვ. 16; თბილისი, 2006.

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Яковлев В. А. Деви, Хэмфри // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1893. — Т. X. — С. 242–243.
  2. ↑ 2.0 2.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  3. ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
  4. ↑ 4.0 4.1 Gibbs F. W. Encyclopædia Britannica
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 Lundy D. R. The Peerage
  6. ↑ 6.0 6.1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  7. ↑ ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  8. ↑ 8.0 8.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  9. ↑ 9.0 9.1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ.
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 Hunt R. Davy, Sir Humphry // Dictionary of National Biography / L. Stephen, S. Lee — London: Smith, Elder & Co., 1885.
  11. ↑ 11.0 11.1 Davy, Sir Humphry // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — P. 871–873.
  12. ↑ 12.0 12.1 Дэви Гемфри // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  13. ↑ Rossel P. Une visite du cimetière de Plainpalais — Pully: 1994.
  14. ↑ 14.0 14.1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118524089 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  15. ↑ Library of the World's Best Literature / C. D. Warner — 1897.
  16. ↑ Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  17. ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
  18. ↑ https://royalsociety.org/grants-schemes-awards/awards/rumford-medal/
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჰამფრი_დეივი&oldid=3378549“-დან