ლელა პატარიძე

ლელა პატარიძე (დ. 30 ნოემბერი, 1962, თბილისი — გ. 10 მარტი, 2009, თბილისი) — ქართველი ისტორიკოსი.

ბიოგრაფია

დაიბადა ფილოლოგების მზიულა ხუციშვილისა და რამაზ პატარიძის ოჯახში. სკოლის დამთავრების შემდეგ 1979-1984 წლებში სწავლობდა თსუ-ს ფილოლოგიის ფაკულტეტის კლასიკური ენების განყოფილებაზე. 1986 წლიდან სიცოცხლის ბოლომდე მუშაობდა საქართველოს მეცნიერებათ აკადემიის ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტის წყაროთმცოდნეობის განყოფილებაში. 2006–2007 წლებში, როგორც მიწვეული ლექტორი თსუ-ს ჰუმანიტარულ ფაკულტეტზე კითხულობდა კურსს „აკადემიური წერა“. 2008 წელს კონკურსის წესით არჩეულ იქნა ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში ასისტენტ–პროფესორად.

1991 წელს დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია თემაზე: „სამყაროს სურათი ქართულ ადრექრისტიანულ წერილობით წყაროებში (ცხორებაჲ წმიდისი ნინოჲსი)“, რომლის საფუძველზე 1993 წელს გამოაქვეყნა მონოგრაფია „ცხორებაჲ წმიდისი ნინოჲსი (ქართლის გაქრისტიანების კულტურულ–ისტორიული საკითხები)“. ლ. პატარიძე ერთ–ერთი პირველი იყო, ვინც დაინტერესდა „მოქცევაჲ ქართლისაჲ“-ს ტექსტით, როგორც გარკვეული ცნობიერების ფაქტით; ავტორი ამახვილებს ყურადღებას თხრობით სტრუქტურებზე, მოტივებსა თუ ცალკეულ სიმბოლოებზე და სხვა კონცეპტუალურ პრობლემებზე.

ლელა პატარიძის სამეცნიერო ინტერესები სამი მიმართულებით ჩამოყალიბდა:

• ქართული მატიანეების სტრუქტურა, იდეოლოგია და ტიპოლოგია;
• ქართული იდენტობის პრობლემა ისტორიულ ჭრილში, აწმყოში და მომავლის პერსპექტივაში, რომელსაც მიუძღვნა სტატიების სერია და გამოჩენილი ბრიტანელი მეცნიერის ენტორნი დ. სმითის წიგნის „ნაციონალური იდენტობა“ თარგმანი;
• ქართლის გაქრისტიანების პრობლემები იდეოლოგიურ და სოციალურ ჭრილში.

ილიას უნივერსიტეტში უაღრესად ხანმოკლე მანძილზე აქტიურ მონაწილეობას იღებდა აკადემიურ ცხოვრებაში: ბაკალავრიატში უძღვებოდა ლექციის კურსს „საქართველოს ისტორიოგრაფია“, მისი ავტორობით შეიქმნა საბაკალავრო სწავლების პროგრამა ისტორიაში, მონაწილეობა მიიღო სამაგისტრო პროგრამის „ძალაუფლება და კულტურა“ შექმნაში საავტორო კურსებით და „ქართული იდენტობა“ და „ძალაუფლების ლეგიტიმაცია“.

იყო „ეროვნული ფონდის“ გრანტის „კოლექტიური კულტურული იდენტობა რელიგიური მოქცევის კონტექსტში: ქართული მაგალითის კვლევა და განზოგადებანი“ (2007–2008) ხელმძღვანელი, თანაავტორი VII და X კლასების ისტორიის სახელმძღვანელოსი (2006).

თავისი კვლევის შედეგები ლ. პატარიძემ ერთგვარად შეაჯამა მონოგრაფიაში „პოლიტიკური და კულტურული იდენტობანი IV-VIII სს-ის ქართულ ერთობაში: „ქართლის ცხოვრების“ სამყარო“ (2009), რომელიც მისი ბოლო ნაშრომი გამოდგა.

ბიბლიოგრაფია

მონოგრაფიები

• „ცხორებაჲ წმიდისი ნინოჲსი“ (ქართლის გაქრისტიანების კულტურულ-ისტორიული საკითხები), მეცნიერება, თბ., 1993;
• პოლიტიკური და კულტურული იდენტობანი IV-VIII სს-ის ქართულ ერთობაში: „ქართლის ცხოვრების“ სამყარო, კავკასიური სახლი (ქართული ერთობა და მისი იდენტობა : იდეები, სიმბოლოები, პერცეფცები), თბ., 2009.

სტატიები

• ევსები კესარიელი. კონსტანტინე დიდის წერილი აღმოსავლეთის ეპარქიებს. ძველი ბერძნულიდან თარგმნა, შესავალი და ბოლოსიტყვა დაურთო ლ. პატარიძემ, მნათობი, 1997, №7;
• ევსები კესარიელი. საზეიმო სიტყვა ეკლესიათა აღმშენებლობის შესახებ თქმული ტვიროსელთა ეპისკოპოსის პავლინოსის მიმართ. ძველი ბერძნულიდან თარგმნა, შესავალი და ბოლოსიტყვა დაურთო ლ. პატარიძემ, მნათობი, 1997, №3–
• ქართველთა გაქრისტიანება ქართლის ცხოვრების მიხედვით. ქრისტიანობა საქართველოში: ისტორიულ–ეთნოლოგიური გამოკვლევები. რედ. ნინო აბაკელია და მარიამ ჩხარტიშვილი, თბ., 2000;
• La schiavitù di santa Nino. Santa Nini e la Georgia, Storia e spiritualità cristiana del Vello d’oro, Atti del I del Convegno Internazionale di Studi georgiani, Roma, 30 gennaio 1999. Roma, Pontificium Athenaeum Antonianum, 2000
• ერი – სიტყვა და ცნება უწინ და დღეს. ეთნიკურობა და ნაციონალიზმი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიასთან არსებული ინსტიტუტთაშორისო სემინარის მასალები I, თბ., 2002;
• უცხოობა და მწირობა ქართულ საეკლესიო ტრადიციაში, ანალები, №1, გვ. 65–71, 2003;
• საქართველო ევროპის ისტორიის კონტექსტში, რეცენზია რიჩარდ ფლეტჩერის წიგნზე „ბარბაროსთა მოქცევა წარმართობიდან ქრისტიანობაზე“, არილი, №3, გვ. 63–65, 2003;
• მკვიდრის მნიშვნელობისათვის „ქართლის ცხოვრებაში“. დისციპლინათაშორისო რესპუბლიკური კონფერენცია: ეროვნული და სარწმუნოებრივი იდენტობა (თბილისი–მანგლისი, 2004, 4–10 ოქტომბერი), მოხსენებათა თეზისები, თბ., 2004;
• მცხეთის ებრაული დიასპორა I–IV სს–ში (სოციალური სტატუსი). ქართული წყაროთმცოდნეობა X (მიძღვნილი აკადემიკოს დავით მუსხელიშვილისადმი), თბ., გვ. 57–64, 2004;
• 1054 წლის განხეთქილება და საქართველო. დიალოგი (აღმოსავლურ–დასავლური ქრისტიანული ჟურნალი), №1(2), გვ. 28–36, თბ., 2005;
• ქართლის ცხოვრების შედარებითი ტიპოლოგია (საკითხის დასმისათვის), თანაავტორი ე. კვაჭანტირაძე, ანალები, №1, გვ. 21–27, თბ., 2005;
• ქართული იდენტობა. საქართველო ათასწლეულთა გასაყარზე. თბილისი, გვ. 217–227, 2005;
• ცხოვრება ვახტანგ გორგასლისა, როგორც ქართლის სამეფოს იდეოლოგიის წყარო, ქრისტიანული არქეოლოგია VIII, თბ., 2006;
• საქართველოს და მსოფლიოს ისტორია და გეოგრაფია, VII კლასი, (სახელმძღვანელო საშუალო სკოლებისათვის. თანაავტორები: მ. სურგულაძე, ზ. კიკნაძე, ვ. ნეიძე, თ. უზუნაშვილი), ლოგოს–პრესი, თბ., 2006;
• საქართველოსა და მსოფლიოს ისტორია, X კლასი (სახელმძღვანელო საშუალო სკოლებისათვის. თანაავტორები: მ. სურგულაძე, ზ. კიკნაძე, თ. უზუნაშვილი) ლოგოს–პრესი, თბ., 2006;
• ენტონი დ. სმითი, ნაციონალური იდენტობა. ინგლისურიდან თარგმნა ლ. პატარიძემ. ლოგოს–პრესი, თბ., 2008;
• Проповедь св. Нины в IV в., Крещение Грузии, образование Церкви, влияние Персии и несторианской ереси. Православная Энциклопедия, т. XIII, ст. 193–196, Москва, 2006;
• მირიანი და მისი მეფობა: იდეოლოგიური ასპექტი, ივანე ჯავახიშვილის ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტის შრომები VIII, თბ., 2008;
• მეფობის იდეა გორგასლის ცხოვრებაში, საქართველოს შუა საუკუნეების ისტორიის საკითხები, IX, ივანე ჯავახიშვილის ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტი, თბ., 2008;
• განმანათლებელი პილიგრიმები: ქართლის გაქრისტიანება ევროპის ისტორიის კონტექსტში, კრებული: წმინდა ნინო და საქართველო, რედ. რ. სირაძე, თბ., 2008;
• მოქალაქეობა ქართლის სამეფოში ქრისტიანიზაციის კონტექსტში, სემიოტიკა, №3, თბ., 2008.
• პეროჟავრ სივნიელის ვინაობისათვის, ქართული წყაროთმცოდნეობა XII, თბ., 2010

რესურსები ინტერნეტში

• ლელა პატარიძე, მოქალაქეობა ქართლის სამეფოში ქრისტიანიზაციის კონტექსტში // Semioticsjournal's Blog
• ლელა პატარიძე, 1054 წლის განხეთქილება და საქართველო // https://davidtinikashvili.wordpress.com/2016/07/22/ლელა-პატარიძე-1054-წლის-განხე/