ლატგალიური ენა
ლატგალიური (latgalīšu volūda, ლატვ. latgaliešu valoda ) არის აღმოსავლური ბალტური ენა, რომელზეც მეტყველებენ ლატგალიაში, ლატვიის აღმოსავლეთ ნაწილში. ლატგალიური არის ცალკე ენა ლატვიურის ძლიერი გავლენითა თუ ლატვიურის აღმოსავლური დიალექტი, ამაზე ჯერ კიდევ მსჯელობენ. [1] თუმცა მისი სტანდარტიზებული ფორმა აღიარებული და დაცულია, როგორც „ლატვიური ენის ისტორიული ვარიანტი“ (vēsturisks latviešu valodas paveids) ეროვნული კანონმდებლობის შესაბამისად. [2] 2011 წლის ლატვიის აღწერის მიხედვით, ლატვიის მკვიდრთა 8.8%, ანუ 164 500 ადამიანი ლატგალიურ ენაზე საუბრობს ყოველდღიურად. მათგან 97 600 კაცი ცხოვრობს ლატგალიაში, 29 400 რიგაში და 14 400 - რიგის რეგიონში. [3]
| ლატგალიური ენა latgalīšu volūda | |
| გავრცელებულია | ლატვია, რუსეთი |
| მოლაპარაკეთა რაოდენობა | 150,000–200,000 (2009)[1] |
| ლინგვისტური კლასიფიკაცია | ბალტური ენები |
| დამწერლობის სისტემა | ლათინური სკრიპტი (ლატგალიური ანბანი) |
| ენის კოდები | ltg |
ისტორია რედაქტირება
ლატგალიელები იყვნენ ტომები, რომლებიც დღევანდელ ვიძემასა და ლატგალიაში ცხოვრობდნენ. ფიქრობენ, რომ ისინი მეტყველებდნენ ლატვიურ ენაზე, რომელიც მოგვიანებით გავრცელდა დანარჩენ თანამედროვე ლატვიის ტერიტორიაზე და შეითვისა ძველი კურონიული, სემიგალიური, სელონიური და ლივონიური ენების თვისებები. ლატგალიის მხარე პოლიტიკურად განცალკევებული გახდა პოლონეთ – შვედეთის ომების დროს და რჩებოდა პოლონურ – ლიეტუვური თანამეგობრობის შემადგენლობაში მაშინ, როცა დანარჩენი ლატვიელები ცხოვრობდნენ მიწებზე, რომელთაც ბალტურ-გერმანული არისტორკატია მართავდა. საუკუნების განმავლობაში ლატვიურის სხვა ვარიანტებისგან მოწყვეტილად განვითარებამ და სხვადასხვა პრესტიჟული ენების გავლენამ ხელი შეუწყო თანამედროვე ლატგალიური ენის ჩამოყალიბებას, რომელიც განსხვავდება იმ ვარიანტისაგან, რომელზეც ვიძემესა და ლატვიის სხვა მხარეებში მეტყველებენ.
თანამედროვე ლატგალიური ლიტერატურული ტრადიცია მე-18 საუკუნეში იღებს სათავეს და აღმოსავლეთი ლატვიის მკვიდრი ლატვიელების მეტყველებას ეფუძნება. ლატგალიურზე დაწერილი პირველი გადარჩენილი წიგნი არის "Evangelia toto anno" ( ერთგვარი საწელიწდო იადგარი, ევანგელიარიუმი), რომელიც 1753 წელს გამოქვეყნდა. ორთოგრაფიის პირველი სისტემები ისესხეს პოლონურიდან და გამოიყენეს ანტიკვას ასო-ნიშნები. იგი ძალიან განსხვავდებოდა გერმანული გავლენის მქონე ორთოგრაფიისგან, რომელიც, ჩვეულებრივ, იყენებდა გოთურ დამწერლობას, რომელიც ლატვიური ენისთვის გამოიყენებოდა დანარჩენ ლატვიაში. მე-18 საუკუნის ბოლოს და მე-19 საუკუნის დასაწყისში მრავალი ლატგალიური წიგნი იეზუიტი მღვდლების მიერაა დაწერილი, რომლებიც ევროპის სხვადასხვა ქვეყნებიდან ჩავიდნენ ლატგალიაში, როგორც რომის კათოლიკური ეკლესიის ჩრდილო-აღმოსავლეთით ყველაზე განაპირა რეგიონში. მათი ტექსტები მოიცავდა: რელიგიურ ლიტერატურას, კალენდრებსა და პოეზიას.
1865-1904 წლებში ლატგალიურ ენაზე ისევე, როგორც ლიეტუვურ ენაზე წიგნების გამოცემა აკრძალული იყო. რუსეთის იმპერიის ამ ნაწილში ლათინური შრიფტის გამოყენების აკრძალვა იანვრის აჯანყებას მოჰყვა, როდესაც მეამბოხეები პოლონეთში, ლიეტუვასა და ლატგალიაში ცარისტული რეჟიმის წინააღმდეგ გამოვიდნენ. აკრძალვის დროს მხოლოდ შეზღუდული რაოდენობის კონტრაბანდული კათოლიკური რელიგიური ტექსტები და ხელნაწერი ლიტერატურა იყო ხელმისაწვდომი, მაგალითად, თვითნასწავლი გლეხის ანდრივსი იორდიუსის კალენდარი.
აკრძალვის მოხსნის შემდეგ, 1904 წელს მალევე ხელახლა დაიბადა ლატგალიური ლიტერატურული ტრადიცია; გაჩნდა პირველი გაზეთები, სახელმძღვანელოები და გრამატიკები. 1918 წელს ლატგალია გახდა ლატვიის ახლად შექმნილი სახელმწიფოს ნაწილი. 1920-1934 წლებში პარალელურად ვითარდებოდა ლატვიელთა ორი ლიტერატურული ტრადიცია. აღსანიშნავია, რომ ამ პერიოდში მღვდლისა და მეცნიერის ალოიზის ბროკსის (Aloizijs Broks) მიერ ლატგალიურად ითარგმნა ახალი აღთქმა, რომელიც გამოქვეყნდა აგლონაში (Aglona) 1933 წელს. კარლის ულმანისის მიერ 1934 წელს განხორციელებული გადატრიალების შემდეგ, ლატგალიური როგორც სასკოლო საგანი ამოიღეს სკოლის სასწავლო გეგმიდან, ასევე ძალადაკარგულად გამოცხადდა სახელმწიფო დაწესებულებებში გამოყენებისათვის; ეს ქმედება იყო ლატვიური ენის გამოყენების სტანდარტიზაციის მცდელობის ნაწილი. ლატგალიური რჩებოდა როგორც სალაპარაკო ენა საბჭოთა ანექსიის დროს (1940–1991), ხოლო ბეჭდური ლიტერატურის გამოცემა ლატგალიურ ენაზე 1959–1989 წლებში შეწყდა. ზოგიერთმა ლატგალიელმა ინტელიგენტმა ემიგრაციაში განაგრძო წიგნებისა და კვლევების გამოქვეყნება, მათ შორის გამორჩეულია მიკელს ბუკში (mikels Bukšs), იხ. ბიბლიოგრაფია დაარქივებული 2017-10-11 საიტზე Wayback Machine. .
დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ ლატვიაში საგრძნობლად გაიზარდა ინტერესი ლატგალიური ენისა და კულტურული მემკვიდრეობის მიმართ. ზოგიერთ უნივერსიტეტში ის ისწავლება როგორც არჩევითი საგანი; რეზეკნეში (Rēzekne) ლატგალიური კულტურის ცენტრის გამომცემლობა იანის ელკსნისის ხელმძღვანელობით გამოსცემს ძველ და ახალ წიგნებს ლატგალიურად.
1992 წელს იურის ციბულსმა და ლიდია ლეიკუმამ გამოსცეს ერთ-ერთი პირველი ლატგალიური ანბანები ენის სტატუსის აღდგენის შემდეგ.
XXI საუკუნეში ლატგალიური ენა უფრო თვალსაჩინო გახდა ლატვიის კულტურულ ცხოვრებაში. მისი შესანარჩუნებელი ღონისძიებების გარდა, ლატგალიური უფრო ხშირად ისმის სხვადასხვა ინტერვიუებში ნაციონალურ ტელეარხებზე, არსებობს თანამედროვე როკ-ჯგუფები, როგორებიცაა ბოროვა მს (Borowa MC) და დაბასუ დუროვისი (Dabasu Durovys), რომლებიც ლატგალიურად მღერიან და რომლებმაც გარკვეული წარმატება მოიპოვეს ქვეყნის მასშტაბით. დღეს ლატგალიური წერილობითი ფორმით გვხვდება საზოგადოებრივ ნიშნებზეც, როგორებიცაა ქუჩის სახელწოდებები და მაღაზიის აბრები, [4] რაც ენის გამოყენების გაზრდაზე მიანიშნებს ენობრივი ლანდშაფტში.
კლასიფიკაცია რედაქტირება
ლატგალიური ინდოევროპული ენათა ოჯახის ბალტური შტოს აღმოსავლურ ბალტურ ქვეჯგუფს მიეკუთვნება. ქვეჯგუფში ასევე შედის ლატვიური, სამოგიტიური და ლიეტუვური ენები . ლატგალიური არის ზომიერად ფლექსიური ენა; ზმნური და სახელური ფორმები გარკვეულწილად დამახასიათებელია სხვა ბალტური და სლავური ენებისათვისაც (იხ. ფლესქია ბალტურ ენებში).
გეოგრაფიული განაწილება რედაქტირება
.svg)
ლატგალიურ ენაზე ლაპარაკობს დაახლოებით 150 000 ადამიანი, [7] ძირითადად, ლატგალიაში; ლატგალიურ ენაზე მოლაპარაკე მცირერიცხოვანი თემები ცხოვრობენ ასევე რუსეთში, ციმბირში.
ოფიციალური სტატუსი რედაქტირება
1920–1934 წლებში ლატგალიური გამოიყენებოდა ადგილობრივ მმართველობასა და განათლების სისტემაში ლატგალიის რეგიონში. ახლა ლატგალიური აღარსად გამოიყენება ოფიციალურ ენად ლატვიაში. იგი ოფიციალურად დაცულია ლატვიური ენის შესახებ კანონით, რომელშიც გაცხადებულია, რომ „ლატვიის სახელმწიფო უზრუნველყოფს ლატგალიური სალიტერატურო ენის, როგორც ლატვიური ენის ისტორიული ვარიანტის შენარჩუნებას, დაცვასა და განვითარებას“ (§3.4). [2] არსებობს სახელმწიფოს მხარდაჭერილი ლატგალიური ენის ორთოგრაფიული კომისია. ლატგალიური ცალკე ენაა თუ ლატვიურის დიალექტი, მწვავე კამათის საგანი იყო მთელი მე-20 საუკუნის განმავლობაში. ლატგალიური ენის ქომაგებმა, როგორებიც იყვნენ ენათმეცნიერები ანტონ ბრეიდაქსი და ლიდია ლეიკუმა, გამოთქვეს მოსაზრება, რომ ლატგალიურს აქვს ცალკე ენის დამახასიათებელი ნიშან-თვისებები. ოფიციალურად ლატგალიური ითვლება ლატვიურის ნაირსახეობად იმის გათვალისწინებით, რომ ლატვიურ ენას აქვს ორი განსხვავებული წერითი ნორმა - ლატვიური და ლატგალიური.
ლატგალიურზე მოლაპარაკენი შეიძლება დაიყოს სამ ძირითად ჯგუფად - ჩრდილოურად, ცენტრალურად და სამხრულად. მათი კილოკავები სრულიად გასაგებია ერთმანეთისათვის და ახასიათებს მხოლოდ მცირე ცვლილებები ხმოვნებში, დიფთონგებსა და ზოგიერთ ფლექსიურ დაბოლოებაში. ცენტრალური ლატგალიურის რეგიონული კილოკავები (ისინი, რომლებიც ახასიათებს იუოსმუიჟას, ვუორკოვას, ვიდსმუიჟას, ვილანის, საქსტიგოლის, უზულაინეს, მაკაშანის, დრიცანის, გაიგალოვას, ბიერჟის, ტილჟას და ნაუტრანის ქალაქებსა და სოფლის მოსახლეობის მეტყველებას) ქმნის თანამედროვე სალიტერატურო (სტანდარტული) ლატგალიური ენის ფონეტიკურ საფუძველს. მე-18 საუკუნის ლიტერატურაზე მეტ გავლენას ახდენდა სამხრული კილოკავი.
ანბანი რედაქტირება
ლატგალიური ენა იყენებს ანბანს, რომელსაც აქვს 35 ასო-ნიშანი. ორთოგრაფია მსგავსია ლატვიური ორთოგრაფიისა, მაგრამ აქვს ორი დამატებითი გრაფემა: გრაფემა {y} აღნიშნავს /i/-ის ალოფონ - [ɨ]-ს, რომელიც სტანდარტულ ლატვიურში არ არსებობს. ნიშანი {ō} შემორჩენილია 1957 წლამდელი ლატვიური ორთოგრაფიისგან.
| დიდი ასო | პატარა ასო | წარმოთქმა |
|---|---|---|
| A | a | /a/ |
| Ā | ā | /aː/ |
| B | b | /b/ |
| C | c | /t͡s/ |
| Č | č | /t͡ʃ/ |
| D | d | /d/ |
| E | e | /ɛ/ |
| Ē | ē | /ɛː/ |
| F | f | /f/ |
| G | g | /ɡ/ |
| Ģ | ģ | /ɡʲ/ |
| H | h | /x/ |
| I | i | /i/ |
| Y | y | /ɨ/ |
| Ī | ī | /iː/ |
| J | j | /j/ |
| K | k | /k/ |
| Ķ | ķ | /kʲ/ |
| L | l | /l/ |
| Ļ | ļ | /lʲ/ |
| M | m | /m/ |
| N | n | /n/ |
| Ņ | ņ | /nʲ/ |
| O | o | /ɔ/ |
| Ō | ō | /ɔː/ |
| P | p | /p/ |
| R | r | /r/ |
| S | s | /s/ |
| Š | š | /ʃ/ |
| T | t | /t/ |
| U | u | /u/ |
| Ū | ū | /uː/ |
| V | v | /v/ |
| Z | z | /z/ |
| Ž | ž | /ʒ/ |
ენობრივი მაგალითები რედაქტირება
Poem of Armands Kūceņš რედაქტირება
Tik skrytuļam ruodīs: iz vītys jis grīžās,
A brauciejam breinums, kai tuoli ceļš aizvess,
Tai vuorpsteite cīši pret sprāduoju paušās,
Jei naatteik – vacei gi dzejis gols zvaigznēs.
Pruots naguorbej ramu, juos lepneibu grūžoj,
Vys jamās pa sovam ļauds pasauli puormeit,
Bet nak jau sevkuram vīns kuorsynoj myužu
I ramaņu jumtus līk īguodu kuormim.
Na vysim tai sadar kai kuošam ar speini,
Sirds narymst i nabeidz par sātmalim tēmēt,
A pruots rauga skaitejs pa rokstaudža zeimem,
Kai riedeits, kod saulei vēļ vaiņuku jēme.
Lord's Prayer რედაქტირება
Tāvs myusu, kas esi debesīs,
svēteits lai tūp Tovs vōrds.
Lai atnōk Tova vaļsteiba.
Tova vaļa lai nūteik, kai debesīs,
tai ari vērs zemes.
Myusu ikdīneiškū maizi dūd mums šudiņ.
Un atlaid mums myusu porōdus,
kai ari mes atlaižam sovim porōdnīkim.
Un naīved myusu kārdynōšonā,
bet izglōb myusus nu ļauna Amen.
ფრაზები რედაქტირება
| ლატგალიური | ლატვიური | მნიშვნელობა |
|---|---|---|
| Vasals! | Sveiks! | სალამი! (სიტყვასიტყვით, "მხნე და გულიანი!", "Sveiks" უფრო გავრცელებულია როგორც მისალმების ფორმა ლატვიურში, თუმცა სხვა მნიშვნელბა აქვს.) |
| Loba dīna! | Labdien! | სალამი, დღე მშვიდობისა! |
| Muns vuords Eugeņs. | Mans vārds ir Eugeņs. | ჩემი სახელია ეუგენსი. |
| Šudiņ breineiga dīna! | Šodien ir brīnišķīga diena! | დღეს მშვენიერი დღეა. |
| Vīns, div, treis, niu tu breivs! | Viens, divi, trīs, nu tu esi brīvs! | ერთი, ორი, სამი, თავისუფალი ხარ! (გათვლა საბავშვო თამაშში) |
| Asu aizjimts itamā šaļtī! | Esmu aizņemts šobrīd! | ახლა არ მცალია! |
| Es tevi mīļoju! | Es tevi mīlu! | მე შენ მიყვარხარ! |
| Asu nu Latgolys. | Esmu no Latgales. | მე ლატგალიიდან ვარ. |
| As īšu iz sātu. | Es iešu mājās. | სახლში წავალ. |
| Maņ pateik vuiceitīs. (moceitīs). | Man patīk mācīties. | მე მომწონს სწავლა (აღსანიშნავია, რომ ეს განსხვავება ლატგალიურსა და ლატვიურში საკმაოდ ტიპურია. მოყვანილი მაგალითები ერთმანეთის მსგავსია იმიტომ, რომ ისინი ძირითად ცნებებს უკავშირდება). |
სიტყვები, რომლებიც საერთოა ლატგალიურისა და ლიეტუვურისთვის, ხოლო განსხვავებულია ლატვიურისთვის რედაქტირება
გასათვალისწინებელია უცხო ენების გავლენა ლატვიურზე (გერმანულის კურზემესა და ვიძიმეში, პოლონურისა და ლიეტუვურის ლატგალიაში).
| ქართული | ლატვიური | ლატგალიური | ლიეტუვური | შენიშვნები |
|---|---|---|---|---|
| ირგვლივ | apkārt | apleik | aplink | aplinkus ლატვიურში ნიშნავს "ირიბად" |
| ყოველთვის | vienmēr | vysod | visad(a) | |
| ყოველდღე | ikdienas- | kasdīnys- | kasdienis | |
| ის (მამრ.) | viņš, šis | jis | jis | |
| სასწრაფო | steidzams | skubeigs | skubus | skubīgs იგივე მნიშვნელობა აქვს ლატვიურში, თუმცა იშვიათად გამოიყენება. |
| კითხვა (კითხვის დასმა) | taujāt, izjautāt | klaust | klausti, klausinėti | klausīties ლატვიურად ნიშნავს "მოსმენას"; klau! ნიშნავს "ჰეი!"; klaušināt ნიშნავს "რამდენიმე ადამიანათვის კითხვის დასმას" |
| გოგო | meita, meitene | mārga | mergina, merga | meita ლატვიურში გამოიყენება "ქალიშვილის" მნიშვნელობით უფრო ხშირად, ხოლო meitene ნიშნავს მხოლოდ "გოგოს" |
| თავსაფარი | lakatiņš | skareņa | skarelė | |
| კაბა | kleita | sukne | suknelė | kleita ლატვიურში მიღებულია გერმანული das Kleidისგან, ძირეული ტერმინი დაკარგულია: შდრ.: პოლონური suknia. |
| წვერი, კენწერო | galotne, virsotne | viersyune | viršūnė | |
| სვეტი | stabs | stulps | stulpas | stulpiņi (კნინობითი, მრავლობითი ფორმა "stulps") ლატვიურში შემორჩენილია "გეტრების" მნიშვნელობით |
| კითხვა (წაკითხვა) | lasīt | skaiteit | skaityti | skaitīt ლატვიურში ნიშნავს "დათვლას" |
| მოსვლა | nākt | atīt | ateiti | atiet ლატვიურში ნიშნავს გამგზავრებას (ძირია "iet" - "წასვლა ") |
| რიგი, ხაზი | rinda | aiļa | eilė | aile ლატვიურში ნიშნავს "რიგს" ვიწრო გაგებით - ორ ხაზს შორის სივრცეს |
| დაჯდომა | apsēsties | atsasēst | atsisėsti | |
| პასუხი | atbildēt | atsaceit | atsakyti | atsacīt ლატვიურში ნიშნავს უარის თქმას , atsakyti იმავე მნიშვნელობით შეიძლება გამოიყენონ ლიეტუვურშიც |
| წამება | mocīt | komuot | kamuoti | |
| სიკვდილი (ცხოველების) | nosprāgt | nūgaist | nugaišti | |
| გაწურვა | maidzīt | maidzeit | maigyti | |
| გაციება | saaukstēties | puorsaļt | peršalti | pārsalt ლატვიურშ ნიშნავს "გათოშვას" |
| ცივი | auksts | solts | šaltis | auksts ლატვიურშ უფრო ხშირია "ცივის" მნიშვნელობითი, ვიდრე is more common in "salts", რაც "გრილს" ნიშნავს |
| შეცდომა | kļūda | klaida | klaida | |
| გვერდი | lappuse | puslopa | puslapis | ლატვიურში კომპოზიტში სიტყვათა რიგი ასეთია "ფოთოლი"+"გვერდი", ლატგალიურსა და ლიეტვურში შებრუნებული რიგია |
| ქვემოთ | lejup | zamyn | žemyn | zemu ლატვიურში ნიშნავს "დაბალს" |
| და, -ც | un | i | ir | un და arī ხშირად გამოიყენება ლატვიურში "i" არქაული ფორმაა და გვხვდება ხალხურ სიმღერებსა და გამოთქმებში |
| დასახლება | iekārtoties | īsataiseit | įsitaisyti, įsikurti | |
| ოჯახი | ģimene | saime | šeima | "ģimene" ლატვიურშიგამოიყენება ძირითადი ოჯახი აღსანიშნავად, saime ოჯახია უფრო ფართო გაგებით, მაგალითად, saimnieks, saimniece ნიშნავს სახლის "ბატონს" და "ქალბატონს". ლიეტუვურში კი giminė გამოიყენება ოჯახის ფართო გაგების აღსანიშნავად. |
| სამშობლო | tēvzeme | tāvaine | tėvynė | |
| აღმოსავლეთი | austrumi | reiti | rytai | "rīti" ნაკლებად გავრცელებული, პოეტური ფორმაა ლატვიურში |
| დასავლეთი | rietumi | vokori | vakarai | "vakari" ნაკლებად გავრცელებული, პოეტური ფორმაა ლატვიურში |
| ადგომა | piecelties | atsastuot | atsistoti | |
| ატკივება | sūrstēt | pierkšēt | perštėti | |
| მაკრატელი | šķēres | zirklis | žirklės | šķēres ლატვიიურში შესულია გერმანულიდან die Schere, dzirkles ნიშნავს დიდი მაკრატელს, საკრეჭელს (shears) |
| პატიება | piedot | atlaist | atleisti | |
| ბუ | pūce | palāda | pelėda | |
| toad | krupis | rupucs | rupūžė | |
| შიში | bailes | baime | baimė | |
| გვარი | uzvārds | pavuorde | pavardė | |
| მჭედელი | kalējs | kaļvs | kalvis | |
| კაკუნი | rībēt, skrabēt | brazdēt | brazdėti | |
| დაღუპვა | iet bojā | propuļt | prapulti | |
| ამხედრებული | jāšus | raitu | raitas | |
| შიგნითი | iekšā | vydā | viduj | |
| შემჩნევა | ievērot | ītiemēt | įsidėmėti | |
| მცირე | mazliet | drupeiti | truputį | |
| მოწყენა | apnikt | atbuost, atsabuost | atsibosti | |
| გახდა | noģērbties | nūsaviļkt | nusivilkti | |
| ჭაობი | dumbrājs, muklājs | liuņs | liūnas | |
| თირკმელი | niere | eiksts | inkstas | |
| თითი ტაკება | bakstīt | badeit | badyti | |
| ლივლივი | plivināties apkārt | laksteit | lakstyti | |
| ბანაობა | peldēties | mauduotīs | maudytis | |
| სამყურა | āboliņš | duobuls | dobilas | |
| უპირველესად | vispirms | pyrma | (visų) pirma, pirmiausiai | |
| უცებ | pēkšņi | ūmai | ūmai | |
| დაჭიმვა | staipīties, gorīties | rūzeitīs | rąžytis | |
| to შემჩნევა | uziet, konstatēt | aptikt | aptikti | |
| ხელის ტაცება | pakampt | sačupt | sučiupti | |
| ხელის ცეცება | taustīties | čupinētīs | čiupinėtis | |
| უქმე | baznīcas svētki | atlaidys | atlaidai | |
| ცვალებადი (მოძრავი თარიღები) | mainīgi (datumi) | cylojamuos (dīnys) | kilnojamos (dienos) | |
| ოდნავ | attālu | atostai | atstu, atokiai | |
| დაჯღანა | vaikstīties | šaipeitīs | šaipytis, vaipytis | |
| გაფრცქვნა, დაჩურჩნა | lobīt | gaļdeit | gliaudyti | |
| გალეწვა | kult (dauzot) | bluokšt | blokšti | |
| გატეხვა | plīst (par stiklu) | dyuzt | dūžti |
გამოყენებული ლიტერატურა რედაქტირება
- ↑ Druviete, Ina. (22 July 2001) Recenzija par pētījumu "Valodas loma reģiona attīstībā" lv. Politika.lv. ციტირების თარიღი: 20 August 2013
- ↑ 2.0 2.1 Official Language Law. ციტირების თარიღი: 15 August 2013
- ↑ Tautas skaitīšana: Latgalē trešā daļa iedzīvotāju ikdienā lieto latgaliešu valodu
- ↑ Sanita Lazdina. 2013. A transitions from spontaneity to planning? Economic values and educational policies in the process of revitalizing the regional language of Latgalian (Latvia). Current Issues in Language Planning 14:382-402.
გარე ბმულები რედაქტირება
- ლატვიურ – ლატგალიური ლექსიკონი დაარქივებული 2021-12-18 საიტზე Wayback Machine.
- სანიტა ლაზდინია, ჰეიკო ფ. მარტენი: ლატგალიური ლატვიაში: უწყვეტი ბრძოლა პოლიტიკური აღიარებისათვის. ჟურნალში: ევროპაში ეთნოპოლიტიკისა და უმცირესობათა საკითხების შესახებ
- ლატვიელთა ორი ლიტერატურული ტრადიცია
- რამდენიმე ფაქტი ლატგალიური ენის შესახებ
- ლატგალიური ენის გრამატიკა (ლატვიურად, PDF დოკუმენტი) დაარქივებული 2006-03-03 საიტზე Wayback Machine.