ლაახერ-ზეე
ლაახერ-ზეე (გერმ. Laacher See) — ვულკანური წარმოშობის გაუმდინარე ტბა გერმანიაში, რაინლანდ-პფალცის მიწაზე, არვაილის რაიონში.
| ლაახერ-ზეე | |
|---|---|
| გერმ. Laacher See | |
| |
| კოორდინატები: 50°24′37″ ჩ. გ. 07°16′11″ ა. გ. / 50.41028° ჩ. გ. 7.26972° ა. გ. | |
| მდებარეობა |  გერმანია
|
| ტერიტორიული ერთეული | რაინლანდ-პფალცი |
| სიმაღლე ზღვის დონიდან | 275,3 მ |
| სიგრძე | 1,964 კმ |
| სიგანე | 1,186 კმ |
| ფართობი | 3,31 კმ² |
| მოცულობა | 0,1029 კმ³ |
| სანაპირო ზოლის სიგრძე | 8,47 კმ |
| საშუალო სიღრმე | 31 მ |
| მაქსიმალური სიღრმე | 51 მ |
| აუზის ფართობი | 12,2 კმ² |
  | |
 | |
 მედიაფაილები ვიკისაწყობში
| |
ტბა მდებარეობს ვულკანურ კალდერაში, რომლის დიამეტრია 2 კმ, 24 კმ-ით ჩრდილო-დასავლეთით ქალაქ კობლენციდან და 37 კმ-ით სამხრეთით ქალაქ ბონიდან, მდინარე რაინზე მდებარე ქალაქ ანდერნახიდან 8 კმ-ში. ვულკანი (მაარი) ლახი მდებარეობს აიფელის დაბალ ქედზე.
ლაახერ-ზეეს ტბა ჩამოყალიბდა დაახლოებით ჩვ.წღ.-დე 10 930 წლის წინ ლახის სუპერვულკანის პლინიუსის ტიპის ამოფრქვევის შემდეგ, რომლის ვულკანური ექსპლოზიურობის ინდექსი ტოლი იყო VEI 6, რაც დაახლოებით შეესაბამება 1991 წელს ფილიპინების ვულკან პინატუბოს ამოფრქვევას[1]. რადიონახშირბადული მეთოდით დადგენილია, რომ ლახის ვულკანის ამოფრქვევა მოხდა 13 006 ± 9 კალენდარული წლის უკან[2]. 2023 წლის ახალი კვლევა ამბობს იმაზე, რომ მკვლევარები შეცდნენ 130 წლით, და სინამდვილეში ის მოხდა 12 880 წლის წინ[3].
ეს ამოფრქვევა განიხილება, როგორც გვიანი დრიასის კლიმატური ანომალიის შესაძლო მიზეზი[4]. ახლომდებარე ტერიტორიები მოხვდნენ 50 მეტრიანი ვულკანური ფერფლის და პემზის ფენის ქვეშ, უფრო წვრილი ნაწილაკები ძირითადად გაიფანტნენ სამხრეთისაკენ თანამედროვე ჩრდილოეთ იტალიის ტერიტორიამდე და ჩრდილო-აღმოსავლეთისკენ თანამედროვე რუსეთისა და სკანდინავიის ნახევარკუნძულის ტერიტორიებამდე. შესაძლებელია ვულკან ლახის ამოფრქვევა გახდა თანამედროვე დანიის ტერიტორიაზე ბრომეს კულტურის აღმოცენების მიზეზი[5].
ლაახერ-ზეეს ტბა მდებარეობს ზღვის დონიდან 275,3 მეტრ სიმაღლეზე[6] (სხვა მონაცემებით — 274,8 მ) და აქვს ფართობი 3,31 კმ², მაქსიმალური სიღრმე — 53 მეტრი[7], სხვა მონაცემებით — 51 მ[6]. წყლის მოცულობა — 0,1029 კმ³[6]. სანაპირო ზოლის სიგრძე — 8,47 კმ[6].
ლაახერ-ზეეს ტბის სამხრეთ-დასავლეთ ნაპირზე იმყოფება ლაახის სააბატო. 1979 წლის დენდროქრონოლოგიური ანალიზის რეზულტატებმა აჩვენა, რომ 1164 წელს, აბატ ფულბერტის მსახურების დროს, წამოვიდა ძლიერი წვიმა, და ეს უფლებას გვაძლევს ვივარაუდოთ, რომ აბატმა ფულბერტმა მიიღო ზომები აეშენებინა 880 მეტრიანი სიგრძის გვირაბი, რომელიც საშუალებას იძლეოდა გაუმდინარე ლაახერ-ზეეს ტბიდან წყლის მოსაცილებლად[8].
2007 წელს კრატერული ტბიდან ხდებოდა ნახშირორჟანგის აირის გამოყოფა[9].
1867 და 1872 წლებში ლაახერ-ზეეს ტბაში შეუშვეს განაყოფიერებული სიგის ხიზილალა პომერანიის ტბიდან მედვე (დღეისათვის მედვიე) და ბოდენის ტბიდან, დღეისათვის ტბაში დაცურავს სიგის რამდენიმე სახეობა[7].
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Environmental impact of the Laacher See eruption at a large distance from the volcano: Integrated palaeoecological studies from Vorpommern (NE Germany)(ინგლისური), doi:10.1016/j.palaeo.2008.09.013
- ↑ Ярослав Кузьмин. Новые данные о времени извержения вулкана Лахерзее и хронология резких изменений климата в Европе 12—13 тысяч лет назад, 31.07.2021
- ↑ Ученые ошиблись в определении даты одного из крупнейших извержений вулкана в Европе. ციტირების თარიღი: 2023-07-15
- ↑ James U. L. Baldini, Richard J. Brown, Natasha Mawdsley Evaluating the link between the sulfur-rich Laacher See volcanic eruption and the Younger Dryas climate anomaly. ციტირების თარიღი: 2019-04-28, 2018-07-04 (PDF)
- ↑ Василий Жуков. (2020-05-11) Археологи нашли «мертвую зону» в центре Европы. ციტირების თარიღი: 2020-09-23
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 A. Goepel, M. Lonschinski, L. Viereck, G. Büchel, N. Kukowski, Volcano‑tectonic structures and CO2‑degassing patterns in the Laacher See basin, Germany(ინგლისური) // International Journal of Earth Sciences, 2014, ტ. 104
- ↑ 7.0 7.1 ლევ ბერგი, Избранные труды: Ихтиология, ტ. IV, 1961.
- ↑ Klaus Grewe, Der Fulbert-Stollen am Laacher See. Eine Ingenieurleistung des hohen Mittelalters, Rheinland-Verlag Köln (in Kommission Rudolf Habelt Verlag Bonn), 1979. ISBN 3-7927-0489-7
- ↑ Britischer Bomber im Laacher See. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-05-12. ციტირების თარიღი: 2014-05-11