ვიკიპედია

თურქული სახელმწიფოების ორგანიზაცია

თურქული სახელმწიფოების ორგანიზაცია ან სრულად თურქულენოვანი სახელმწიფოების თანამშრომლობის საბჭო (აზერ. Türk Dövlətləri Təşkilatı; ყაზახ. Түрік Мемлекеттері ұйымы; ყირგ. Түрк мамлекеттеринин уюму; თურქ. Türk Devletleri Teşkilatı; თურქ. Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi) — საერთაშორისო ორგანიზაცია, რომელიც მოიცავს ზოგიერთ თურქულ ქვეყანას. იგი დაფუძნდა 2009 წლის 3 ოქტომბერს ნახიჩევანში. გენერალური სამდივნოთი სტამბოლში, თურქეთი. წევრი ქვეყნებია: აზერბაიჯანი, ყაზახეთი, ყირგიზეთი და თურქეთი. დარჩენილი ორი თურქულენოვანი ქვეყანა, თურქმენეთი და უზბეკეთი, არ არიან ოფიციალურად საბჭოს წევრები, მათი ნეიტრალური პოზიციიდან გამომდინარე; თუმცა, ისინი მომავალში შესაძლოა გახდნენ საბჭოს წევრები.[5] საბჭოს შექმნის იდეა ეკუთვნის ყაზახეთის პრეზიდენტს ნურსულთან ნაზარბაევს, 2006 წელს.

თურქულენოვანი სახელმწიფოების
თანამშრომლობის საბჭო
(თურქული სახელმწიფოების ორგანიზაცია)
თურქ. Türk Devletleri Teşkilatı
დევიზი Biz Birlikdə Daha Güclüyük![1] , Біз Бірге Мықтымыз![1] , Биз Бирге Дагы Күчтүүбүз![1] , Biz Birlikte Daha Güçlüyüz![1] , Biz Birgalikda Kuchliroqmiz![1] , Biz Bilelikde Has Güýçli![1] , Erősebbek Vagyunk Együtt![1] და Together We Are Stronger![1]
შეიქმნა 3 ოქტომბერი 2009
ტიპი საერთაშორისო ორგანიზაცია, proposed country[2] და intergovernmental organization
შტაბ-ბინა სტამბოლი თურქეთის დროშა თურქეთი
ბაქო აზერბაიჯანის დროშა აზერბაიჯანი
ნურ-სულთანი ყაზახეთის დროშა ყაზახეთი
წევრები [3]
ენა [4]
მდივანი ბაღდად ამრეევი
თურქული სახელმწიფოების ორგანიზაცია რუკა
თურქული სახელმწიფოების ორგანიზაცია რუკა
ოფიციალური გვერდი

ისტორია რედაქტირება

საუკუნეების განმავლობაში, თურქები გლობალური ისტორიის ფორმაში გააჩნდათ საკუთარი კონკრეტული გზა. მათ ჩამოაყალიბეს და მართავდნენ მრავალ იმპერიას და სახელმწიფოს, რომლებიც ფართობით გადაჭიმული იყო ევროპიდან ინდოეთამდე. დღეს, თურქულენოვანი სახელმწიფოები შევიდნენ მჭიდრო თანამშრომლობის ფაზაში, რომელიც გულიხმობს ძლიერი ურთიერთობების მშენებლობას და მათი საერთო მომავალის ერთად დაგეგმარებას. ყველაზე მნიშვნელოვანი მიღწევა თურქულენოვანი სახელმწიფოების თანამშრომლობის, ისევე როგორც შეუცვლელი წინაპირობა მისი მომავალი განვითარების, არის თურქულენოვანი სახელმწიფოების თანამშრომლობის საბჭოს შექმნა. თურქული საბჭო სამთავრობათაშორისო ორგანიზაციაა, რომლის ძირითადი მიზანია ყოვლისმომცველი თანამშრომლობის ხელშეწყობა თურქულენოვანი სახელმწიფოებს შორის.

საერთაშორისო თანამშრომლობა რედაქტირება

თურქული საბჭო დამკვირვებელია ეკონომიკური თანამშრომლობის ორგანიზაციაში. ორგანიზაციამ, ასევე მიმართა დამკვირვებლის სტატუსის მისაღებად გაეროსა და ისლამური თანამშრომლობის ორგანიზაციას. გარდა ამისა, თურქული საბჭოს აქვს მჭიდრო პარტნიორული ურთიერთობა ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციასთან.

წევრები რედაქტირება

ქვეყანა მოსახლეობა ფართობი (კმ²) მშპ (ნომინალური) 2013[6] მშპ ერთ სულ მოსახლეზე (ნომინალური) 2013[7] დაპროექტებული მშპ ერთ სულ მოსახლეზე (ნომინალური) (2019)[7]
  აზერბაიჯანი 9,552,500 86,600 $74 მილიარდი $7,812 $11,674
  ყაზახეთი 17,377,800 2,724,900 $232 მილიარდი $13,509 $20,609
  ყირგიზეთი 5,776,570 199,900 $8 მილიარდი $1,280 $1,898
  თურქეთი 76,667,864 783,562 $822 მილიარდი $10,721 $13,301
  თურქული საბჭო 109,374,734 3,794,962 $1136 მილიარდი $10,411 $13,718

სამომავლო წევრები რედაქტირება

ქვეყანა მოსახლეობა ფართობი (კმ²) მშპ (ნომინალური) მშპ ერთ სულ მოსახლეზე
(ნომინალური) (2014)[8]
  უზბეკეთი 29,559,100 447,400 $62.64 მილიარდი $2,090
  თურქმენეთი 5,110,000 488,100 $47.93 მილიარდი $8,020
  ჩრდილოეთი კვიპროსი 301,988 3,355 $4.27 მილიარდი $15,302[9]

ღონისძიებები რედაქტირება

1992-10-30   თურქეთი ანკარა პირველი სამიტი
1993-07-12   ყაზახეთი ალმათი ალმათის შეთანხმება თურქსოის დაფუძნების შესახებ
1994-10-18   თურქეთი სტამბოლი მეორე სამიტი
1995-08-28   ყირგიზეთი ბიშკეკი მესამე სამიტი
1996-10-21   უზბეკეთი ტაშკენტი მეოთხე სამიტი
1998-06-09   ყაზახეთი ნურ-სულთანი მეხუთე სამიტი
2000-04-08   აზერბაიჯანი ბაქო მეექვსე სამიტი
2001-04-26   თურქეთი სტამბოლი მეშვიდე სამიტი
2006-11-17   თურქეთი ანტალია მერვე სამიტი
2008-11-21   თურქეთი სტამბოლი სტამბოლის შეთანხმება „TURKPA“ დაფუძნების თაობაზე
2009-10-03   აზერბაიჯანი ნახჭევანი მეცხრე სამიტი, თურქულენოვანი საბჭოს დამფუძნებელი (ნახჭევანის) შეთანხმება
2010-09-15   თურქეთი სტამბოლი მეათე სამიტი (დასასრული თურქულენოვანი ქვეყნების სახელმწიფოების არასამთავრობო კორპორატიული სამიტების)
2011-10-21   ყაზახეთი ალმათი პირველი თურქული საბჭოს სამიტი, თანამშრომლობა ეკონომიკურ და სავაჭრო ზონაში
2012-08-23   ყირგიზეთი ბიშკეკი მეორე თურქული საბჭოს სამიტი, თანამშრომლობა განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის სფეროში[10]
2013-08-16   აზერბაიჯანი კაბალა მესამე თურქული საბჭოს სამიტი, თანამშრომლობა სატრანსპორტო სფეროში[11]
2014-06-05   თურქეთი ბოდრუმი მეოთხე თურქული საბჭოს სამიტი, ტურიზმის განვითარების საკითხზე[12]
2014-12-24   უკრაინა კიევი პირველი თურქული საბჭოს რეგიონული დიასპორის ცენტრის გახსნა[13]
2015-09-11   ყაზახეთი ნურ-სულთანი მეხუთე თურქული საბჭოს სამიტი, თანამშრომლობა მედია და საინფორმაციო სფეროში

საბჭოს გენერალური მდივნები სია რედაქტირება

No. სახელი ქვეყანა თანამდებობაზე
მოვიდა		 თანამდებობა
დატოვა		 შენიშვნა
1 ჰალილ აქინჯი   თურქეთი 3 ოქტომბერი 2009 16 სექტემბერი 2014 გაფართოებული ვადა
2 რამილ ჰასანოვი   აზერბაიჯანი 16 სექტემბერი 2014 თანამდებობაზე

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 https://www.turkkon.org/tr/haberler/sitemizin-degerli-ziyaretcilerinin-dikkatine_2397
  2. ↑ https://www.aa.com.tr/en/world/turkic-council-eyes-forming-united-states-of-turkic-world/2192579
  3. ↑ TURKSOY Official Web Site. Turkkon.org. ციტირების თარიღი: 2013-07-07.
  4. ↑ Turk Dili Konusan Ulkeler Isbirligi Konseyi'nin Kurulmasina Dair Nahcivan Anlasmasi. Turkkon.org. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-10-24. ციტირების თარიღი: 2014-03-05.
  5. ↑ Turk Dili Konusan Ulkeler Isbirligi Konseyi'nin Kurulmasina Dair Nahcivan Anlasmasi. Turkkon.org. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-01-06. ციტირების თარიღი: 2014-03-05.
  6. ↑ 2013, Worldbank, http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD
  7. ↑ 7.0 7.1 http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=24&pr.y=10&sy=2010&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=912%2C186%2C925%2C916%2C927%2C917&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=
  8. ↑ http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD
  9. ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-06-22. ციტირების თარიღი: 2016-06-22.
  10. ↑ http://www.mfa.gov.tr/the-second-summit-of-turkic-council-was-held-in-bishkek.en.mfa
  11. ↑ http://www.mfa.gov.tr/the-third-turkic-council-summit-meeting-was-held-in-gabala.en.mfa
  12. ↑ http://www.mfa.gov.tr/declaration-of-the-fourth-summit-of-the-cooperation-council-of-turkic-speaking-states_-5-june-2014_-bodrum_-turkey.en.mfa
  13. ↑ http://www.turkkon.org/en-US/turkic-council-regional-diaspora-center-is-opened-on-24-december-2014-in-kyiv/301/352/352/1123
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=თურქული_სახელმწიფოების_ორგანიზაცია&oldid=4640687“-დან