ესკასუს შეთანხმება
რეგიონული შეთანხმება ლათინური ამერიკისა და კარიბების გარემოსდაცვით საკითხებში ინფორმაციის თავისუფლების, საზოგადოებრივი მონაწილეობისა და სამართლიანობის შესახებ, ასევე ცნობილი, როგორც ესკასუს შეთანხმება (ესპ. Acuerdo de Escazú) ― ლათინური ამერიკისა და კარიბების 25 სახელმწიფოს მიერ დადებული საერთაშორისო ხელშეკრულება გარემოს, გარემოსდაცვით გადაწყვეტილებათა მიღების პროცესში საზოგადოებრივი მონაწილეობის, გარემოსდაცვითი სამართლიანობისა და ჯანსაღი და მდგრადი გარემოს საკითხებისადმი ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის შესახებ დღევანდელი და მომავალი თაობებისთვის.[2] შეთანხმება ღიაა ლათინური ამერიკისა და კარიბების 33 სახელმწიფოსთვის. ხელისმომწერებიდან შეთანხმება რატიფიცირებული აქვს 12 სახელმწიფოს: ანტიგუა და ბარბუდა, არგენტინა, ბოლივია, ეკვადორი, გაიანა, მექსიკა, ნიკარაგუა, პანამა, სენტ-ვინსენტი და გრენადინები, სენტ-კიტსი და ნევისი, სენტ-ლუსია და ურუგვაი.[1]
ესკასუს შეთანხმება
| |
|---|---|
რეგიონული შეთანხმება ლათინური ამერიკისა და კარიბების გარემოსდაცვით საკითხებში ინფორმაციის თავისუფლების, საზოგადოებრივი მონაწილეობისა და სამართლიანობის შესახებ
| |
 რატიფიცირებული ხელმომწერები სხვები | |
| მომზადდა | 5 მაისი, 2015 ― 4 მარტი, 2018 |
| ხელი მოეწერა | 27 სექტემბერი, 2018[1] |
| ადგილი | ესკასუს კანტონი, კოსტა-რიკა |
| ძალაში შევიდა | 22 აპრილი, 2021[1] |
| ხელი მოაწერეს | 25[1] |
| მხარეები | 12[1] |
| მეანაბრე | გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური მდივანი |
| ენები | ინგლისური, ფრანგული, პორტუგალიური, კეჩუა, ესპანური |
შეთანხმება 2012 წელს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მდგრადი განვითარების კონფერენციაზე გაიხსნა და კონფერენციის შედეგად მიღენული ერთადერთი სამართლებრივი საერთაშორისო ხელშეკრულებაა. პროცესის ტექნიკური სამდივნოს ფუნქციას გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ლათინური ამერიკისა და კარიბების ეკონომიკური კომისია ასრულებდა. შეთანხმება 2015-2018 წლებში მომზადდა და 2018 წლის 4 მარტს მიიღეს ესკასუში, კოსტა-რიკაში.[3] შეთანხმებას 2018 წლის 27 სექტემბერს მოეწერა ხელი და 2020 წლის 26 სეტქემბრამდე იყო ღია.[1] შეთანხმების ძალაში შესასვლელად 11 მხარის რატიფიცირება იყო საჭირო. აღნიშნული პირობა 2021 წლის 22 იანვარს შესრულდა, მექსიკისა და არგენტინის მიღების შემდეგ.[4] შეთანხმება ძალაში შევიდა 2021 წლის 22 აპრილს.[5][1]
ესკასუს შეთანხმება ლათინური ამერიკისა და კარიბების მასშტაბით, გარემოსდაცვით საკითხებთან დაკავშირებით მიღებული პირველი საერთაშორისო ხელშეკრულება და მსოფლიოს მასშტაბით მიღებული პირველი ხელშეკრულებაა, რომელიც გარემოს დამცველთა უფლებების შესახებ დებულებებს მოიცავს.[2] მონაწილე სახელმწიფოებისთვის გარემოს დამცველთა უფლებებთან დაკავშირებით მოთხოვნების დაწესებით, შეთანხმება ადამიანის უფლებებსა და გარემოს დაცვის უფლებებს შორის კავშირებს აძლიერებს. შეთანხმება ამჟამინდელი და მომავალი თაობების ჯანმრთელ გარემოში ცხოვრებისა და მდგრადი განვითარების უფლებასაც ითვალისწინებს.[6][7]
მხარეები და ხელმომწერები
რედაქტირება| წევრი | ხელმოწერის თარიღი | რატიფიკაციის თარიღი |
|---|---|---|
 ანტიგუა და ბარბუდა |
27 სექტემბერი 2018 | 4 მარტი 2020 |
 არგენტინა |
27 სექტემბერი 2018 | 22 იანვარი 2021 |
 ბელიზი |
24 სექტემბერი 2020 | |
 ბოლივია |
2 ნოემბერი 2018 | 26 სექტემბერი 2019 |
 ბრაზილია |
27 სექტემბერი 2018 | |
 ჩილე |
18 მარტი 2022 | |
 კოლუმბია |
11 დეკემბერი 2019 | |
 კოსტა-რიკა |
27 სექტემბერი 2018 | |
 დომინიკა |
26 სექტემბერი 2020 | |
 ეკვადორი |
27 სექტემბერი 2018 | 21 მაისი 2020 |
 გრენადა |
26 სექტემბერი 2019 | |
 გვატემალა |
27 სექტემბერი 2018 | |
 გაიანა |
27 სექტემბერი 2018 | 18 აპრილი 2019 |
 ჰაიტი |
27 სექტემბერი 2018 | |
 იამაიკა |
26 სექტემბერი 2019 | |
 მექსიკა |
27 სექტემბერი 2018 | 22 იანვარი 2021 |
 ნიკარაგუა |
27 სექტემბერი 2019 | 9 მარტი 2020 |
 პანამა |
27 სექტემბერი 2018 | 10 მარტი 2020 |
 პარაგვაი |
28 სექტემბერი 2018 | |
 პერუ |
27 სექტემბერი 2018 | |
 დომინიკელთა რესპუბლიკა |
27 სექტემბერი 2018 | |
 სენტ-ვინსენტი და გრენადინები |
12 ივლისი 2019 | 26 სექტემბერი 2019 |
 სენტ-კიტსი და ნევისი |
26 სექტემბერი 2019 | 26 სექტემბერი 2019 |
 სენტ-ლუსია |
27 სექტემბერი 2018 | 1 დეკემბერი 2020 |
 ურუგვაი |
27 სექტემბერი 2018 | 26 სექტემბერი 2019 |
რატიფიკაციის დაყოვნება
რედაქტირებარამდენიმე კომენტატორი ეჭვებს გამოთქვამს ბრაზილიის მიერ შეთანხმების რატიფიცირების შესახებ, რადგანაც ჟაირ ბოლსონარუს მთავრობა გარემოსდაცვითი და ადამიანის უფლებების მექანიზმების მხარდაჭერით არ გამოირჩევა.[8][9] მსგავსად, მოსალოდნელია, რომ ხელშეკრულების რატიფიცირებას არც კოლუმბია მოახდენს, რომელიც რეგიონის ქვეყნებს შორის გარემოს დამცველთა სიკვდილიანობის მაჩვენებლით ერთ-ერთი მოწინავეა.[9]
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 Regional Agreement on Access to Information, Public Participation and Justice in Environmental Matters in Latin America and the Caribbean (9 April 2018). ციტირების თარიღი: 20 April 2021
- ↑ 2.0 2.1 Regional Agreement on Access to Information, Public Participation and Justice in Environmental Matters in Latin America and the Caribbean (4 March 2018). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 6 თებერვალი 2021. ციტირების თარიღი: 20 April 2021
- ↑ History of the Regional Agreement. Economic Commission for Latin America and the Caribbean (23 March 2018). ციტირების თარიღი: 28 May 2021
- ↑ „STATEMENT: Escazú Agreement Moves A Big Step Closer to Making the World Safer for Environmental Defenders“. World Resources Institute. 22 January 2021. ციტირების თარიღი: 20 April 2021.
- ↑ Secretary-General's message marking the Entry into Force of the Escazú Agreement. United Nations Secretary-General (22 April 2021). ციტირების თარიღი: 28 May 2021
- ↑ The Escazu Agreement (2018). ციტირების თარიღი: 20 April 2021
- ↑ World's First Treaty Protecting Environmental Defenders Could Soon Be Enacted (24 August 2020). ციტირების თარიღი: 20 April 2021
- ↑ Brazil set to ignore Escazú agreement that protects environmental activists en-US (2021-04-19). ციტირების თარიღი: 2021-04-27
- ↑ 9.0 9.1 Miguel, Teresa de. (2021-04-26) International agreement enters into force to end killings of environmental leaders in Latin America en. ციტირების თარიღი: 2021-04-27