დეფისი
დეფისი (გერმ. Divis < ლათ. divisio — „დაყოფა“, „დანაწევრება“) — გრაფიკული ნიშანი, მოკლე, პატარა ჰორიზონტალური ხაზი (-).[1] დეფისი სასვენი ნიშანია და არ უნდა აგვერიოს პუნქტუაციურ ნიშან — ტირესთან. იმისათვის, რომ არ მოხდეს დეფისისაა და ტირეს აღრევა, დედნებსა და კორექტურებში დეფისს აღნიშნავენ ორი პატარა ხაზით (=). კომპიუტერულ ანაწყობში, ხშირად, უმართებულად, ტირეს ნაცვლად ხმარობენ.[2] დეფისით შეერთებული სიტყვები, როგორც წესი, ერთსა და იმავე „სემანტიკურ ველს“ განეკუთვნება და ხშირად სინონიმებად ან ანტონიმებად გვევლინება.[3] მაგალითად გამოიყენება გრამატიკული ელემენტის გამოსაყოფად (მაგ., წერ-ს, და-წერ-ილ-ი) და აგრეთვე სიტყვის გადასატანად სტრიქონიდან სტრიქონში (მაგ., ქა-ლა-ქი, წიგ-ნი).[4]
დეფისს იყენებენ ერთზე მეტი მნიშვნელობის (ჩვეულებრივ, ორმნიშვნელობიანი) რთული სიტყვების კომპონენტთა დასაკავშირებლად. ამ შემთხვევაში ენაცვლება და კავშირს (მაგალითად, ცოლ-ქმარი). ამ დროს წინა კომპონენტი ფუძის სახით წარმოდგება (მაგალითად, თუშ-ფშავ-ხევსურეთის სოფლები); გაორმაგებული ფუძეებისა თუ ფორმების დასაკავშირებლად (მაგალითად, ორ-ორი); დანართიანი სახელის შემცველი მსაზღვრელ-საზღვრულს შორის (მაგალითად, სახლ-მუზეუმი); ორმაგი გვარის გასაფორმებლად (მაგალითად, ლადო ალექსი-მესხიშვილი); შესიტყვების ფორმის მქონე უცხოურ გეოგრაფიულ სახელთა, კერძოდ, ქალაქების სახელწოდებათა კომპონენტებს შორის (მაგალითად, ნიუ-იორკი); აკრონიმული, ანუ ინიციალური წესით შედგენილი უცხოური აბრევიატურების გასაფორმებლად, კომპონენტების საწყისი ასოების სახელწოდებათა შორის (BBC — ბი-ბი-სი, CNN — სი-ენ-ენი); მომიჯნავე ციფრების ან სიტყვიერად გამოხატული რიცხვების დასაკავშირებლად და/ან კავშირის ფუნქციით (I-II კლასები, ხუთი-ექვსი წლის ბავშვები, X-XI საუკუნეები, 2010-2011 წლები); თუ სხვაობა შეერთებულ რიცხვებს შორის ერთზე მეტია, მაშინ საწყისსა და ბოლო ციფრს შორის გრძელი ხაზი, ტირე (–) დაიწერება (მაგ., XII – XVIII საუკუნეები, 2000 – 2005 წლები) და სხვა.[3]
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 487.
- ↑ დეფისი - საბიბლიოთეკო ტერმინების განმარტებითი ლექსიკონი
- ↑ 3.0 3.1 ჟურნალისტის ორთოგრაფიულ-სტილისტიკური ლექსიკონი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-09-24. ციტირების თარიღი: 2014-04-16.
- ↑ ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი, ტ. 3 გვ. 1154, თბ., 1953