ფრჩხილები (პუნქტუაცია)

( )
ფრჩხილები
პუნქტუაცია
აპოსტროფი	( ’ ' )
ფრჩხილები	( [ ], ( ), { }, ⟨ ⟩ )
ორწერტილი	( : )
მძიმე	( , ، 、 )
ტირე	( ‒, –, —, ― )
მრავალწერტილი	( …, ..., . . . )
ძახილის ნიშანი	( ! )
წერტილი	( . )
დეფისი	( ‐ )
დეფის-მინუსი	( - )
კითხვის ნიშანი	( ? )
ბრჭყალები	( ‘ ’, “ ”, ' ', " " )
წერტილ-მძიმე	( ; )
წილადის ნიშანი	( /, ⁄ )
სიტყვის გამყოფი
ინტერპუნქტი	( · )
ნიშანსივრცე	( ) ( ) ( )
ზოგადი ტიპოგრაფია
ამპერსანდი	( & )
ვარსკვლავი	( * )
@ ნიშანი	( @ )
უკუწილადი	( \ )
სიის მარკერი	( • )
კაერტის ნიშანი	( ^ )
† სიმბოლო	( †, ‡ )
გრადუსის სიმბოლო	( ° )
გადაბრუნებული კითხვის და ძახილის ნიშანები	( ¡ )
გადაბრუნებული კითხვის ნიშანი	( ¿ )
ოქტოთორპი	( # )
ნომრის ნიშანი	( № )
გაყოფის ნიშანი	( ÷ )
რიგობითი ინდიკატორი	( º, ª )
პროცენტი, პრომილე	( %, ‰ )
პლუსი და მინუსი	( + − )
საბაზისო პუნქტი	( ‱ )
აბზაცის ნიშანი	( ¶ )
შტრიხი	( ′, ″, ‴ )
პარაგრაფის ნიშანი	( § )
ტილდა	( ~ )
ქვეტირე	( _ )
ვერტიკალური ხაზი	( ¦, ‖, \| )
ინტელექტუალური საკუთრება
საავტორო უფლების ნიშანი	( © )
დარეგისტრირებული სავაჭრო ნიშანი	( ® )
მომსახურების ნიშანი	( ℠ )
მომიჯნავე უფლებების ნიშანი	( ℗ )
სავაჭრო ნიშანი	( ™ )
ვალუტის ნიშნები
ვალუტის ნიშანი (საერთო)	( ¤ )
	ვალუტის ნიშანი (კონკრეტული)
	( ₳ ฿ ₵ ¢ ₡ ₢ ₠ $ ₫ ৳ ₯ € ƒ ₣ ₲ ₴ ₭ ₺ ℳ ₥ ₦ ₧ ₱ ₰ £ ₹ ₨ ₪ ₸ ₮ ₩ ¥ ៛ ₾ )
იშვიათი ტიპოგრაფია
ასტერიზმი	( ⁂ )
ფლერონი	( ❧ )
ინდექსი	( ☞ )
ინტერობანგი	( ‽ )
ირონული ნიშანი	( ⸮ )
რომბის ნიშანი	( ◊ )
შენიშვნა	( ※ )
კვანძი	( ⁀ )
სხვა
	დიაკრიტიკული ნიშნები
	ლოგიკური სიმბოლოები
ციტატების ნიშნები	( « », „ ” )
სხვა დამწერლობებში
	ჩინური პუნქტუაცია
	ებრაული პუნქტუაცია
	იაპონური პუნქტუაცია
	კორეული პუნქტუაცია
წიგნი; კატეგორია; პორტალი;
	ეს დაფა: ხილვა; განხილვა; რედაქტირება;

ფრჩხილები ( [ ], ( ), { }, ⟨ ⟩ ) — პუნქტუაციის წყვილი ნიშანი, რომელიც გამოიყენება სხვადასხვა სფეროში.

კოდების ცხრილი

მახასიათებლები		მარცხენა მრგვალი ფრჩხილი	მარჯვენა მრგვალი ფრჩხილი	მარცხენა კვადრატ. ფრჩხილი	მარჯვენა კვადრატ. ფრჩხილი	მარცხენა ნაკვთურა ფრჩხილი	მარჯვენა ნაკვთურა ფრჩხილი	მარცხენა კუთხური ფრჩხილი	მარჯვენა კუთხური ფრჩხილი
გამოსახულება		(	)	[	]	{	}	⟨	⟩
უნიკოდი	სახელწოდება	left parenthesis	right parenthesis	left square bracket	right square bracket	left curly bracket	right curly bracket	mathematical left angle bracket	mathematical right angle bracket
უნიკოდი	კოდი	`U+0028`	`U+0029`	`U+005B`	`U+005D`	`U+007B`	`U+007D`	`U+27E8`	`U+27E9`
HTML	ათობითი	`(`	`)`	`[`	`]`	`{`	`}`	`⟨`	`⟩`
HTML	თექვსმეტობთი	`(`	`)`	`[`	`]`	`{`	`}`	`⟨`	`⟩`

()

მრგვალი ( ) ფრჩხილები — ფრჩხილების ნაირსახეობა. მრგვალ ფრჩხილებში ჩასმულია ისეთი სიტყვა, რომელიც განმარტავს ან აზუსტებს სხვა სიტყვის მნიშვნელობას.

[]

კვადრატული [ ] ფრჩხილები — ფრჩხილების ნაირსახეობა. ბეჭდვითი ნაწარმოების აღწერისას მათში სვამენ იმ ბიბლიოგრაფიულ ცნობებს, რომლებიც თავფურცელზე არ არის, არც წიგნის სხვა ნაწილებშია მითითებული და კატალოგიზატორის მიერ გარეშე წყაროებიდანაა დამატებული^[1].

{}

ნაკვთური { } ფრჩხილები — ფრჩხილების ნაირსახეობა. ჩვეულებრივ იხმარება მათემატიკურ ფორმულებში^[2].

⟨…⟩

კუთხური ⟨ ⟩ ფრჩხილები — ფრჩხილების ნაირსახეობა. გამოიყენება მათემატიკაში, ფიზიკაში, ტექსტოლოგიასა და ენათმეცნიერებაში^[3].

მათემატიკაში კუთხური ნიშნებით გამოისახება სკალარული ნამრავლი წინაგიბრილტურ სივრცეში, მაგალითად:

\|x\|={\sqrt {\langle x,x\rangle }},

კვანტურ მექანიკაში კუთხური ფრჩხილები გამოიყენება კვანტური მდგომარეობისა და მატრიცული ელემენტების გამოსახატავად, მაგალითად:

$|\psi \rangle$ (კეტ-ვექტორი) და $\langle \psi |$ (ბრა-ვექტორი), ასევე $\langle \psi _{k}|\psi _{l}\rangle ,$ და $\langle k|A|l\rangle .$

ფიზიკაში კუთხური ფრჩხილებით ასევე გამოიხატება გასაშუალება, მაგალითად:

$\langle f(t)\rangle$ .

ტექსტოლოგიაში — $\langle ...\rangle$ .

ენათმეცნიერებაში ტეხილი ფრჩხილებით აღნიშნავენ გრაფემებს, მაგალითად «ფონემა /a/ გამოისახება ასო ⟨а⟩».

როგორც წესი მარცნიდან მარჯვნივ წერისას ფრჩხილები იხსნება მარცხენა ნიშნით, ხოლო იხურება იდენტური მარჯვენა ნიშნით.

სხვა ნიშნები გამხსნელ-დამხურავი ფუნქციით

არსებობს ფრჩხილები ისეთი ნიშნები, რომლებშიც გამხსნელი და დამხურავი ნიშნები იდენტური არიან, მაგალითად:

მახასიათებლები		მარცხენა მრგვალი ფრჩხილი	მარჯვენა მრგვალი ფრჩხილი	მარცხენა კვადრატ. ფრჩხილი
გამოსახულება		/	\|	‖
უნიკოდი	სახელწოდება	solidus	vertical line	double vertical line
უნიკოდი	კოდი	`U+002F`	`U+007C`	`U+2016`
HTML	ათობითი	`/`	`\|`	`‖`
HTML	თექვსმეტობთი	`/`	`\|`	`‖`

დახრილი ნიშნები

/…/

დახრილი / / ნიშნები, პროგრამირებაში (C და მრავალ სხვა ენაში) დამატებით ნიშნებათან ერთად «*» მიუთითებენ ტექსტის დაწყება-დასასრულს:

/* C ენაზე ჩაწერილი
  კომენტარები */

JavaScript-ში დახრილი ნიშნები აღნიშნავენ რეგულარულ გამოსახულებას:

var regular = /[a-z]+/;

ზოგჯერ, ტექსტის წერისას ხელმოსაწერი ადგილის გვერდზე დახრილი ნიშნებში იწერება სახელი და გვარი ხელმომწერის იდენტიფიცირებისათვის.

მაგალითად:

ხელმოწერა …. /ჭავჭავაძე ი./

სწორი ნიშნები

|…|

სწორი | | ნიშნები გამოიყენება მათემატიკაში მატრიცის განმსაზღვრელის, რიცხვის ან ვექტორის მოდულის გამოსახატავად.

მაგალითად:

|{-5}|=5;\quad |\mathbf {a} |=a;\quad \det {\hat {A}}={\begin{vmatrix}A_{11}&A_{12}\\A_{21}&A_{22}\end{vmatrix}}.

ორმაგი სწორი ნიშანი

‖…‖

ორმაგი სწორი ‖ ‖ ნიშანი გამოიყენება მათემატიკაში, ფიზიკაში, ქიმიასა და სხვა მეცნიერებებში, ფორმულებში პრიორიტეტების გამოსახატავად.

მაგალითად:

{\hat {A}}={\begin{Vmatrix}A_{11}&A_{12}\\A_{21}&A_{22}\end{Vmatrix}}.

სხვა გამოყენება

ფრჩხილების სხვადასხვა ნიშანი ასევე გამოიყენება სიცილაკების წერისას, მაგალითად: :) ან :-).

იხილეთ აგრეთვე

ფრჩხილების შიგნით დამატებით ფრჩხილების გამოყენებისას, მიღებულია გარეთ კვადრატული [] ფრჩხილების დასმა, ხოლო შიგნით — ჩვეულებრივის (). იქედან გამომდინარე, რომ ვიკიპედიაში კვადრატული ფრჩხილები აქტიურად გამოიყენება სინტაქსის წერისას, კვადრატული ფრჩხილების შიგნით ტექსტური თაგის გამოყენებამ შეიძლება გამოიწვიოს კონფლიქტი, გამოწვეული იმით რომ თარგის სინტაქსმა შეიძლება კვადრატული ფრჩხილი მის ნაწილად აღიქვას, რის გამოც ფრჩხილებში დაწერილმა ტექსტმა არეული სახე მიიღოს. სპეციალურად ასეთი შემთხვევებისთვის გამოიყენება თარგი {{ფრჩხილი}}.

{{ფრჩხილი|[[1977]] ([[1976]]) წელი}} — [1977 (1976) წელი]

მაშინ, როდესაც ჩვეულებრივ შემთვევაში ექნება შემდეგი სახე:

[[[1977]] ([[1976]]) წელი] — [[[1977]] (1976) წელი].

ლიტერატურა

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 8, თბ., 1984. — გვ. 231.

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

[1] კვადრატული ფრჩხილები

[2] ნაკვთური ფრჩხილები

[3] კუთხურა ფრჩხილები

[1]

[2]

[3]