ბიოკო

ბიოკო
მშობ. სახელი: ესპ. Bioko
გეოგრაფია
მდებარეობა	ატლანტის ოკეანე
კოორდინატები	03°30′00″ ჩ. გ. 08°42′00″ ა. გ. / 3.50000° ჩ. გ. 8.70000° ა. გ.
ფართობი	2017 კმ²
სიგრძე	70 კმ
სიგანე	32 კმ
უმაღლესი წერტილი	3008 მ ; პიკო ბაზილე
ეკვატორული გვინეა
რეგიონი	კუნძულოვანი გვინეა
პროვინცია	ჩრდილოეთ ბიოკო, სამხრეთ ბიოკო
დემოგრაფია
მოსახლეობა	334 463 (2015)
სიმჭიდროვე	165,82 ად. /კმ²

ბიოკო (ესპ. Bioko), 1973 წლამდე — ფერნანდო-პო (ესპ. Fernando Póo), 1973—1979 წლებში — მასიას-ნგემა-ბიიოგო (ესპ. Macias Nguema Bijogo) — კუნძული ატლანტის ოკეანის ბიაფრის ყურეში (გვინეის ყურის შემადგენელი ნაწილი), ყველაზე დიდი იმ კუნძულებში, რომლებიც ეკუთვნის ეკვატორულ გვინეას; აქ მდებარეობს ამ ქვეყნის დედაქალაქი — მალაბო.

სახელწოდება

ევროპელთაგან პირველმა კუნძული 1471 წელს აღმოაჩინა პორტუგალიელმა ფერნანდო პომ და მას დაარქვა ფორმოზა. მოგვიანებით კუნძულს მისი პირველი აღმომჩენის პატივსაცემად უწოდეს ფერნანდო-პო. ევროპული გეოგრაფიული სახელწოდებების აფრიკულით შეცვლის კამპანიის დროს კუნძულს 1973 წელს ეკვატორული გვინეის პირველი პრეზიდენტის — ფრანსისკო მასიას ნგემას პატივსაცემად დაარქვეს მასიას-ნგემა-ბიიოგო, რომლის ჩამოგდების შემდეგ დაარქვეს ბიოკო (1979 წელს).

გეოგრაფია

კუნძულ ბიოკოს ხედი ხელოვნური თანამგზავრიდან

კუნძულ ბიოკოს რელიეფის რუკა

კუნძულის სიგრძეა 70 კმ, სიგანე — 32 კმ, ფართობი — 2017 კმ². ნაპირები დაკლაკნილია, გადაჯდომისთვის სახიფათო. კუნძული მთიანია, ვულკანური წარმოშობის. წარმოიქმნა რამდენიმე ვულკანური კონუსების შეერთებისას სიმაღლით 3008 მეტრამდე (პიკო ბაზილეს მთა, მთელი ქვეყნის უმაღლესი წერტილი). შემდგომში დაიფარა ჩამქრალი ვულკანის ფერფლით, რის გამოც კუნძულის ნიადაგი განსაკუთრებით მდიდარია მიკროელემენტებით, რაც ხელს უწყობს ხეების და ვაზის სწრაფ ზრდას. ადგილობრივი ფერმერები დიდ ძალისხმევას ხარჯავენ, რომ შეეწინაღმდეგონ ვაზის სტიქიურ ზრდას, რომლებიც ხელს უშლიან კაკაოს პლანტაციებს. მთის ფერდოები დაფარულია ნოტიო ტროპიკული ტყეებით. კლიმატი ეკვატორული და ნოტიოა (ნალექები 2500 მმ-მდე წელიწადში).

ისტორია

კუნძული ევროპელების აღმოჩენის მომენტიდან 1778 წლამდე ეკუთვნოდა პორტუგალიას, რის შემდეგაც 1778 წლის ელ-პარდოს შეთანხმების თანახმად გადაეცა ესპანეთს. ესპანეთი მას ფლობდა 1968 წლამდე, შემდეგ კი ის შევიდა ეკვატორული გვინეის შემადგენლობაში.

მოსახლეობა

2015 წლის აღწერის წინასწარი მონაცემებით მისი მოსახლეობა შეადგენს 334 463 ადამიანს.^[1]^[2]^[3] კუნძულის მკვიდრი მოსახლეობაა — ბუბის ტომის ხალხი. ისინი კოლონიალურ პერიოდში ალკოჰოლიზმისა და სხვადასხვა ავადმყოფობების გამო იმყოფებოდნენ გაქრობის პირას, დღეისათვის თანდათანობით ზრდიან საკუთარ რაოდენობას და შეადგენენ კუნძულის 330 ათასიანი მოსახლეობის უმრავლესობას — დაახლოებით 58 %-ს. კუნძულზე ასევე ცხოვრობს ფანგის და იგბოს ხალხი, რომელთა რაოდენობა შეადგენს კუნძულის მთლიანი მოსახლეობის 7 %-ს და ფერნანდინო (ინგლისურენოვანი განთავისუფლებული მონების შთამომავლები, რომლებიც დასახლდნენ კუნძულზე XIX საუკუნეში). მათ გარდა კუნძულის მოსახლეობას შეადგენენ ესპანელები, ემიგრანტები მბინიდან, ნიგერიიდან და კამერუნიდან.