აჯი-ჩალაბი

აჯი-ჩალაბი ან ჰაჯი ჩელები ყურბან-ოღლუ (დ. 1703 — გ. 1755) — აზერბაიჯანის სახელმწიფო მოღვაწე, შაქის სახანოს დამაარსებელი და მისი პირველი დამოუკიდებელი ხანი (1747–1755). XVIII საუკუნის 40-იან წლებში ხელმძღვანელობდა ანტიირანულ განმანთავისუფლებელ მოძრაობას. 50-იან წლებში დაიმორჩილა კაბალა და არეშის სასულთნო. იბრძოდა განჯისა და ყარაბახის სახანოებზე გასაბატონებლად. საქართველოსთან ურთიერთობაში თავდაპირველად ქართლ-კახეთის პოლიტიკურ უპირატესობას აღიარებდა. 1749-1750 წლებში მისი მოკავშირე იყო ყარაბახზე ლაშქრობაში. 1751 წელს მონაწილეობდა ქართლ-კახეთის ლაშქრობაში ჭარ-ბელაქნის უბატონო თემების დასამორჩილებლად, მაგრამ ჩათვალა, რომ ქართველთა გამარჯვება საფრთხეს შეუქმნიდა მისი სახანოს დამოუკიდებლობას და ბრძოლის გადამწყვეტ მომენტში მოწინააღმდეგის მხარეზე გადავიდა აგრის ბრძოლაში. ამ ბრძოლაში ქართველთა დამარცხების შემდეგ აჯი ჩალაბმა დაიმორჩილა კაკის სასულთნო და ჭარ-ბელაქანი. ცდილობდა თავის ხელქვეით გაეერთიანებინა აღმოსავლეთ ამიერკავკასიის მაჰმადიანური სახანოები და ფართო რელიგიურ პროპაგანდას ეწეოდა საქართველოს მაჰმადიანურ პროვინციების მისამხრობად.

1752 წელს განჯის ბრძოლაში აჯი ჩალაბმა დაამარცხა ქართლ-კახეთის ლაშქარი, დაიკავა განჯა, ყაზახი და ბორჩალო. 1755 წელს შირვანზე გაილაშქრა, მაგრამ შირვანისა და ყუბის გაერთიანებული ლაშქრის წინააღმდეგობას წააწყდა და დიდი დანაკარგით უკუიქცა. გარდაიცვალა იმავე წელს.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თბ., 1977. — გვ. 112.