ალჟირის პენიონის დაპყრობა (1529)
| ალჟირის პენიონის დაპყრობა (1529) | |||
|---|---|---|---|
| ავსტრია-ოსმალეთის ომების ნაწილი ნაწილი | |||
| თარიღი | 29 მაისი 1529 | ||
| მდებარეობა | ალჟირი | ||
| შედეგი | ოსმალებმა დაიპყრეს ალჟირი | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
| ძალები | |||
| |||
| დანაკარგები | |||
| |||
ალჟირის პენიონის დაპყრობა (1529) — განხორციელდა მაშინ, როდესაც ალჟირის ბეგლარბეგი, ხაირ ალ-დინ ბარბაროსამ აიღო ციხე (ე.წ. ალჟირის პენიონი) პატარა კუნძულზე, ალჟირის ქალაქ ალჟირისკენ, ჰაბსბურგ ესპანელებისგან.
წინა მოვლენები რედაქტირება
1510 წელს ესპანელები გამყარდნენ ალჟირის მახლობლად მდებარე პატარა კუნძულზე და აიძულეს ადგილობრივი მმართველი სალიმ ალ-ტუმი (სელიმ-ბინ-ტეუმი) დათანხმებულიყო მათ ყოფნაზე ხელშეკრულებით და გადაეხადა ხარკი.[1][2] კუნძულზე აშენდა სიმაგრეები და შეიქმნა 200 კაციანი გარნიზონი.[2] სალიმ ალ-ტუმი უნდა წასულიყო ესპანეთში, რათა დაემორჩილებინა ფერდინანდ არაგონელს.[2]
თუმცა 1516 წელს ალჟირის ამირმა სალიმ ალ-ტუმიმ მიიწვია კორსარი ძმები არუჯი და ხაირ ად-დინ ბარბაროსები ესპანელების გასადევნად. არუჯი, ოსმალეთის ჯარების დახმარებით, [1] ჩავიდა ალჟირში, ბრძანა სალიმის მოკვლა, რადგან სალიმი ესპანელებთან შეთქმულებას აწყობდა მეკობრეების და არუჯის წინააღმდეგ [3] და აიღო ქალაქი. ესპანეთის ექსპედიციები გაიგზავნა ქალაქის დასაპყრობად, ჯერ 1516 წელს დონ დიეგო დე ვერას მეთაურობით, შემდეგ კი 1519 წელს დონ უგო დე მონკადას მეთაურობით, მაგრამ ორივე ექსპედიცია წარუმატებლად დასრულდა.[2]
ხაირ ად-დინი, შეცვალა არუჯმა მას შემდეგ, რაც ეს უკანასკნელი დაიღუპა ესპანელებთან ბრძოლაში ტლემჩენის დაცემის დროს (1517). 1516 წელს ალჟირის აღება შესაძლებელი გახდა ოსმალეთის სულთანის, სელიმ I-ის მხარდაჭერით. ეს მხარდაჭერა შეწყდა სულთან სელიმის გარდაცვალების შემდეგ 1520 წელს, რამაც ბარბაროსას დაკარგვინა ქალაქი 1524 წელს ადგილობრივ კაბილის მთავართან [2] და უკან დახევა მოუწია ჯიჯელის ფეოდში.[4]
ხელახლა დაპყრობა რედაქტირება
როდესაც სულეიმან დიდებულმა ომი გამოუცხადა ფერდინანდ ჰაბსბურგს 1529 წლის იანვარში, მას ასევე სურდა შეტევაზე გადასვლა დასავლეთ ხმელთაშუა ზღვაში და ამიტომ აირჩია განეახლებინა ოსმალეთის მხარდაჭერა ბარბაროსასთვის.[5]
ბარბაროსამ ოსმალეთის იმპერიისგან მიიღო 2000 იანიჩარი, არტილერია და მნიშვნელოვანი ფინანსური დახმარება.[4] მექრთამეობით ბარბაროსამ პირველად მიიღო ცვლილება ალჟირის შეიხის მომხრეთა ერთგულებაში.[4] ქალაქში ძალაუფლების აღების შემდეგ, ბარბაროსამ დაიწყო ელ პენიონ დე არგელის ალყა, ესპანეთის ციხესიმაგრე ნავსადგურის შესასვლელთან.[4] საარტილერიო ცეცხლის 22 დღის შემდეგ, ესპანელები გუბერნატორ დონ მარტინ დე ვარგასის მეთაურობით საბოლოოდ დანებდნენ 1529 წლის 29 მაისს, დარჩენილი იყო მხოლოდ 25 კაცი და ესპანეთის მატერიკიდან დახმარების გარეშე.[2][4] ვარგასი მოკვდა, ციხე დაანგრიეს და ქვის ნაკეთობა გამოიყენეს ზღვის კედელის ასაშენებლად, ქრისტიანი მონების ადამიანური ძალის გამოყენებით.[2][4]
შემდეგ რედაქტირება
მომდევნო წლების განმავლობაში, ბარბაროსა იყენებდა ალჟირს, როგორც ძირითად ბაზას ბარბაროსული სანაპიროდან რეიდების დასაწყებად.[6] ალჟირის უზარმაზარი ექსპედიცია კარლ V-მა ჩაატარა 1541 წელს ალჟირის დასაბრუნებლად, მაგრამ ეს ასევე წარუმატებლად დასრულდა.[2] ალჟირი სამი საუკუნის განმავლობაში დარჩა ოსმალეთის მმართველობის ქვეშ, [1] 1830 წელს საფრანგეთის ალჟირში შეჭრამდე.
-
ალჟირის ისტორიული რუკა ფირი რეისის შესრულებით
ლიტერატურა რედაქტირება
- Garnier, Edith L'Alliance Impie Editions du Felin, 2008, Paris ISBN 978-2-86645-678-8 Interview
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ 1.0 1.1 1.2 International Dictionary of Historic Places: Middle East and Africa Trudy Ring p.54 [1]
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913-1936 by Martijn Theodoor Houtsma p.258 [2]
- ↑ Meynier, Gilbert (2010). L’Algérie, cœur du Maghreb classique. Paris: La Découverte, გვ. 313. ISBN 9782707152312.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 Garnier, p.20
- ↑ Garnier, p.19-20
- ↑ Garnier, p.21