ვიკიპედია

ჯეიმზ კლარკ მაქსველი

(გადამისამართდა გვერდიდან ჯეიმზ კლერკ მაქსველი)

ჯეიმზ კლარკ მაქსველი (დ. 13 ივნისი 1831 — გ. 5 ნოემბერი 1879) — შოტლანდიელი[26][27] მეცნიერი, რომელიც მოღვაწეობდა მათემატიკური ფიზიკის დარგში.[28] მისი მთავარი მიღწევა იყო განტოლებების შექმნა, რომელთა საშუალებითაც აჩვენა, რომ ელექტრობა, მაგნეტიზმი და ოპტიკა ემორჩილებიან ერთ ფენომენს, რომელსაც ელექტრომაგნიტური ველი უწოდა.

ჯეიმზ კლარკ მაქსველი
ინგლ. James Clerk Maxwell
დაბ. თარიღი 13 ივნისი, 1831(1831-06-13)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16]
დაბ. ადგილი ედინბურგი, გაერთიანებული სამეფო[17] [3]
გარდ. თარიღი 5 ნოემბერი, 1879(1879-11-05)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] (48 წლის)
გარდ. ადგილი კემბრიჯი, გაერთიანებული სამეფო[17]
დასაფლავებულია უესტმინსტერის სააბატო
მოქალაქეობა  დიდი ბრიტანეთის და ირლანდიის გაერთიანებული სამეფო[18]
საქმიანობა ფიზიკოსი[1] [15] , მათემატიკოსი[19] , გამომგონებელი, ფოტოგრაფი, უნივერსიტეტის პროფესორი, ფიზიკოს-თეორეტიკოსი, მასწავლებელი[15] და thermodynamicist
მუშაობის ადგილი ლონდონის სამეფო კოლეჯი, აბერდინის უნივერსიტეტი და კემბრიჯის უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი ედინბურგის უნივერსიტეტი, პიტერჰაუზი, ედინბურგის აკადემია[20] , ტრინიტის კოლეჯი და კემბრიჯის უნივერსიტეტი[20]
განთქმული მოსწავლეები არტურ შუსტერი, ჯონ ამბროზ ფლემინგი, ჯონ ჰენრი პოინტინგი და რიჩარდ გლეიზბრუკი
მეუღლე Katherine Clerk Maxwell[21]
მამა ჯონ კლერკ-მაქსველი[10] [21]
დედა Frances Cay[10] [21]
ნათესავ(ებ)ი ჯემიმა ბლეკბერნი
ჯილდოები სამეფო საზოგადოების წევრი[22] , რუმფორდის მედალი[22] , ბეიკერის სახელობის ლექცია[22] , კითის მედალი, ადამსის პრემია, ედინბურგის სამეფო საზოგადოების წევრი, Scottish Engineering Hall of Fame[23] და სმითის პრემია
გავლენა მოახდინეს
ხელმოწერა

ბიოგრაფია

რედაქტირება

მაქსველი მხოლოდ 14 წლის იყო, როდესაც ედინბურგის სამეფო საზოგადოების წინაშე გეომეტრიის შესახებ დაწერილი მისი ნაშრომის წარდგენა სთხოვეს, 24 წლისა კი აბერდინის უნივერსიტეტის პროფესორი გახდა. ათი წლის შემდეგ სამსახურს თავი დაანება და მაგნეტიზმისა და ელექტრობის შესახებ თეორიების შესაქმნელადაც მოიცალა. 40 წლის მაქსველი კემბრიჯში ექსპერიმენტული ფიზიკის პირველ პროფესორად მიიწვიეს.

მეცნიერული მოღვაწეობა

რედაქტირება

რამდენიმე წლით ადრე, მაიკლ ფარადეი ძალწირის მქონე მაგნიტებსა და ელექტრულ ნაკადებზე საუბრობდა და ისინი გამოსახულიც ჰქონდა. მაქსველს ეს სმენოდა და მათ განსამარტავად თეორიაც შეიმუშავა. მან ივარაუდა, რომ თუ მაგნიტი წინ და უკან იმოძრავებდა, ტალღებს წარმოქმნიდა, რომლებიც ფარადეის მიერ ნახსენები ძალწირის მიმართულებას გაჰყვებოდნენ.

ამის შემდეგ მაქსველმა გასაოცარი დასკვნა გააკეთა: სინათლე, სინამდვილეში ძალწირის გასწვრივ გავრცელებული უდიდესი სიჩქარის ტალღებია. ამ ტალღებს მან ელექტრომაგნიტური ტალღები დაარქვა და თავისი აზრის სისწორეც დაამტკიცა. მისი გამოთვლების თანახმად, არსებობდა სხვა სახის, სინათლის ტალღაზე უფრო გრძელი და მოკლე ელექტრომაგნიტური ტალღებიც. მაქსველის სიცოცხლეში მათი აღმოჩენა არ მოხერხდა, მაგრამ ახლა ვიცით, რომ რადიოტალღები, ინფრაწითელე სხივები, ულტრაიისფერი სხივები, რენტგენის სხივები და გამა-სხივები ელექტრომაგნიტური ტალღების ოჯახს მიეკუთვნება.

ლიტერატურა

რედაქტირება

რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება
 

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Deutsche Nationalbibliothek Record #11873220X // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  2. ↑ 2.0 2.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 различные авторы Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский, К. К. Арсеньев, Ф. Ф. Петрушевский — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1907.
  4. ↑ 4.0 4.1 MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
  5. ↑ 5.0 5.1 SNAC — 2010.
  6. ↑ 6.0 6.1 Find a Grave — 1996.
  7. ↑ 7.0 7.1 Luminous-Lint — 2005.
  8. ↑ KNAW Past Members
  9. ↑ 9.0 9.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 Lundy D. R. The Peerage
  11. ↑ 11.0 11.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  12. ↑ 12.0 12.1 GeneaStar
  13. ↑ 13.0 13.1 Internet Philosophy Ontology project
  14. ↑ 14.0 14.1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ.
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 15.3 The Fine Art Archive — 2003.
  16. ↑ 16.0 16.1 Base biographique — BIU Santé.
  17. ↑ 17.0 17.1 Максвелл Джеймс Клерк // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  18. ↑ LIBRIS — National Library of Sweden, 2012.
  19. ↑ Czech National Authority Database
  20. ↑ 20.0 20.1 https://www.rse.org.uk/cms/files/fellows/Maxwell-to-Higgs-exhibition.pdf
  21. ↑ 21.0 21.1 21.2 Kindred Britain
  22. ↑ 22.0 22.1 22.2 Past Fellows database
  23. ↑ http://www.engineeringhalloffame.org/listing-3.html
  24. ↑ 24.0 24.1 https://www.rigb.org/our-history/michael-faraday/faraday-walk
  25. ↑ 25.0 25.1 Schaffer S. The laird of physics // Nature / M. Skipper — NPG, Springer Science+Business Media, 2011. — Vol. 471, Iss. 7338. — P. 289–291. — ISSN 1476-4687; 0028-0836 — doi:10.1038/471289A
  26. ↑ Early day motion 2048. UK Parliament. ციტირების თარიღი: 22 April 2013.
  27. ↑ James Clerk Maxwell. The Science Museum, London. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 31 მაისი 2013. ციტირების თარიღი: 22 April 2013.
  28. ↑ Topology and Scottish mathematical physics. University of St Andrews. ციტირების თარიღი: 9 September 2013.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჯეიმზ_კლარკ_მაქსველი&oldid=4646142“-დან