ფრიდრიხ ველერი
ფრიდრიხ ველერი (გერმ. Friedrich Wöhler [ˈvøːlɐ]; დ. 31 ივლისი, 1800, ეშერსჰაიმი – გ. 23 სექტემბერი, 1882, ტინგენი) — გერმანელი ქიმიკოსი, განათლებით ექიმი.
| ფრიდრიხ ველერი | |
|---|---|
| გერმ. Friedrich Wöhler | |
 | |
| დაბ. თარიღი | 31 ივლისი, 1800[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] |
| დაბ. ადგილი | Eschersheim, ჰესენ-კასელი, საღვთო რომის იმპერია[1] |
| გარდ. თარიღი | 23 სექტემბერი, 1882[9] [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] (82 წლის) |
| გარდ. ადგილი | გეტინგენი, პრუსიის სამეფო, გერმანიის იმპერია[9] [10] [6] |
| დასაფლავებულია | გიოტინგენის სასაფლაო |
| მოქალაქეობა |
.svg){kind=small} პრუსიის სამეფოElectorate of Hesse ჰესენ-კასელი .svg){kind=small} გერმანიის იმპერია |
| საქმიანობა | ქიმიკოსი, უნივერსიტეტის პროფესორი და ბიოქიმიკოსი |
| მუშაობის ადგილი | გეტინგენის უნივერსიტეტი და Q15787840? |
| ალმა-მატერი | მარბურგის უნივერსიტეტი და ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტი |
| განთქმული მოსწავლეები | Wilhelm Kühne[11] |
| სამეცნიერო ხარისხი | დოქტორის ხარისხი[12] |
| ჯილდოები | კოპლის მედალი[13] , ორდენი ხელოვნებისა და მეცნიერების სფეროებში შეტანილი წვლილისათვის, კოთენიუსის მედალი, ბავარიის მაქსიმიალიანის ორდენი სამეცნიერო და სახელოვნებო მიღწევებისათვის, საპატიო ლეგიონის ორდენის კავალერი და სამეფო საზოგადოების უცხოელი წევრი[14] |
მოღვაწეობა რედაქტირება
1836 წლიდან გეტინგენის უნივერსიტეტის პროფესორი იყო. 1853 წლიდან პეტერბურგის მეცნიერებათა აკადემიის უცხოელი წევრ-კორესპონდენტი. 1822 წელს აღმოაჩინა ციანმჟავა ( ). 1928 წელს ორგანული ნაერთი შარდოვანა მიიღო არაორგანული ნაერთებიდან, რითაც შეარყია იმდროს გავრცელებული ვიტალისტური მოძღვრება ე. წ. სასიცოცხლო ძალის შესახებ.[15] 1844 წელს სინთეზურად მიიღო ჰიდროქინონი და გამოიკვლია ოპიუმის ალკალოიდები. 1827 წელს ალუმინი მიიღო ალუმინის ქლორიდისა ( ) და კალიუმის ერთად გახურებით, 1828 წელს მსგავსად გამოჰყო ბერილიუმი და იტრიუმი. 1862 წელს მიიღო კალციუმკარბიდი და მასზე წყლის მოქმედებით აცეტილენი. შექმნა ცნობილი ქიმიის სკოლა.
ლიტერატურა რედაქტირება
- Мусабеков Ю. С., Ф. Вёлер и значение его трудов в развитии химии, «Труды института истории естествознания и техники», 1960, т. 30, с. 71—96;
- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 348.
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Wöhler, Friedrich // Allgemeine Deutsche Biographie — L: 1898. — ტ. 43. — S. 711–717.
- ↑ 2.0 2.1 SNAC — 2010.
- ↑ 3.0 3.1 KNAW Past Members
- ↑ 4.0 4.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
- ↑ 6.0 6.1 6.2 www.accademiadellescienze.it
- ↑ 7.0 7.1 Académie nationale de médecine
- ↑ 8.0 8.1 Base biographique
- ↑ 9.0 9.1 Гольдштейн М. Ю., Δ Велер, Фридрих // Энциклопедический словарь / под ред. К. К. Арсеньев, Ф. Ф. Петрушевский — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. Vа. — С. 745.
- ↑ Вёлер Фридрих // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118634488 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
- ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
- ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — ლონდონის სამეფო საზოგადოება. — გვ. 386.
- ↑ Wöhler, Friedrich (1828). „Ueber künstliche Bildung des Harnstoffs“. Annalen der Physik und Chemie. 88 (2): 253–256. Bibcode:1828AnP....88..253W. doi:10.1002/andp.18280880206. — Available in English at: Chem Team.
