ტაილბურგის ბრძოლა
| ტაილბურგის ბრძოლა | |||
|---|---|---|---|
| სანტონჟის ომის ნაწილი ნაწილი | |||
 ბრძოლა ფრანგებს (ლუი IX) და ინგლისელებს (ჰენრი III) შორის. (British Library, Royal 16 G VI f. 399) | |||
| თარიღი | 21-22 ივლისი, 1242 | ||
| მდებარეობა |
ტაილბურგი, მდინარე შარანტზე, ხიდთან 45°50′N 0°39′W / 45.83° ჩ. გ. 0.65° დ. გ.კოორდინატები: 45°50′N 0°39′W / 45.83° ჩ. გ. 0.65° დ. გ. | ||
| შედეგი | ფრანგების გამარჯვება | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
| ძალები | |||
| |||
| დანაკარგები | |||
| |||
 ტაილბურგის ბრძოლა ვიკისაწყობში | |||
ტაილბურგის ბრძოლა — შუა საუკუნეების ბრძოლა, რომელიც გაიმართა 1242 წლის ივლისში, იგი იყო გადამწყვეტი ბრძოლა სენტონჟის ომის დროს. ერთმანეთს დაუპირისპირდნენ ფრანგული არმია მეფე ლუი IX-ის და მისი უმცროსი ძმის ალფონს პუატიეს მეთაურობით და ინგლისური არმია, მეფე ჰენრი III-ის, მისი ძმის რიჩარდ კორნუოლელის და მათი მამინაცვალი ჰიუ X ლუზინიანის მეთაურობით.
ბრძოლა გაიმართა მდინარე შარანტზე აგებულ ხიდზე, რომელიც სტრატეგიული მნიშვნელობის პუნქტია ჩრდილოეთ და სამხრეთ საფრანგეთს შორის მარშრუტზე. მოგვიანებით იგი იბრძოდა ქალაქ სენტესთან. ინგლისელები და მათი მოკავშირეები გაანადგურეს, სამარცხვინოდ იძალადეს მათზე და აიძულეს მშვიდობის დამყარება, საფრანგეთის რბილი და ღვთისმოსავი მეფე კი კმაყოფილი დარჩა იმით, რომ ყველაფერი ისე დატოვა, როგორც ომამდე იყო.[1] ბრძოლამ ჩაახშო პუატუს აჯანყება და დაასრულა ჰენრი III-ის იმედები ანჟევინის იმპერიის აღდგენის შესახებ, რომელიც დაინგრა მამის მეფობის დროს.
პრელუდია რედაქტირება
თავისი ანდერძის თანახმად, ლუი VIII-მ თავის უმცროს ვაჟს ალფონსს მიანიჭა პუატიეს გრაფის წოდება. 1241 წლის ივნისში ლუი IX-მ ჩაატარა პლენარული სასამართლო საუმურში ანჟუში და გამოაცხადა, რომ ალფონსი უკვე სრულწლოვანი იყო მზად იყო მფლობელობაში შესულიყო. სასამართლოს მრავალი დიდგვაროვანი ესწრებოდა აკვიტანიდან, მათ შორის იზაბელა ანჟულიმელი და მისი ქმარი, გრაფი ლა-მარშე, ჰიუ დე ლუზინიანი.
სომურში შეხვედრის შემდეგ, ლუი გაემგზავრა პუატიეში, რათა თავისი ძმა დაეყენებინა პუატიეს გრაფად. ლუზინიანები მტკიცედ ეწინააღმდეგებოდნენ კაპეტის ხელისუფლებას რეგიონში. იზაბელა განსაკუთრებით იმედგაცრუებული იყო იმით, რომ მისმა ვაჟმა, კორნუოლის გრაფმა და ინგლისის მეფე ჰენრი III-ის ძმამ, ამ ტიტულის მიღება ვერ მოახერხა. პუატიეში ჩასვლიდან მალევე, ლუიმ შეიტყო, რომ ჰიუმ, ლა მარის გრაფმა, შეკრიბა ჯარი ახლომდებარე ქალაქ ლუზინიანში. ლუისს, ალფონსს, ჰიუსა და იზაბელას შორის მოლაპარაკებებმა პრობლემა მაინც ვერ გადაჭრა.
1242 წლის აპრილში ლუიმ შეკრიბა ძალები ჩინონში, რომელიც ზოგიერთი ისტორიკოსის შეფასებით დაახლოებით 50,000 კაცს შეადგენდა (მაგრამ თანამედროვე ისტორიკოსების მიერ, ჯარი მოიცავდა 25,000 კაცს), იგი შედგებოდა რაინდებისგან და ქვეითი მეომრებისგან. მათ დაიპყრეს მეამბოხეების უამრავი ციხე. 20 მაისს ინგლისის მეფე ჰენრი III ჩავიდა როიანში და შეუერთდა აჯანყებულ ფრანგ დიდებულებს, შეკრიბა არმია, რომელიც თანამედროვე შეფასებით დაახლოებით 30 000 კაცს შეადგენდა და რომელიც განსხვავდებოდა შენაერთების ტიპებით. ორმა მეფემ ერთმანეთთან წერილობითი კავშირი დაამყარეს, მაგრამ ამით არაფერი გადაწყდა. საკვანძო ბრძოლა გაიმართა ტაილბურგში, სტრატეგიულ ადგილას შარანტზე, დამაკავშრებელ ხიდთან, რომელიც წარმოადგენდა სადავო ტერიტორიების საზღვრებს.
ბრძოლა რედაქტირება
პირველი ფაზა რედაქტირება
21 ივლისს, ორი ჯარი ერთმანეთს დაუპირისპირდა ხიდზე. საფრანგეთის მეფე და პუატიეს გრაფი განთავსდნენ შატო დე ტაილბურგში, რომელიც გადაჰყურებდა ხიდს შარანტზე. ხიდი არის სტრატეგიულ გადასასვლელი ჩრდილოეთით სენ-ჟან-დ'ანჟელსა და პუატუს შორის, ასევე სამხრეთში სენტსა და აკვიტანიას შორის. ინგლისის მეფემ და გრაფმა ლა მარჩემ შექმნეს ერთობლივი არმია მდინარის მოპირდაპირე მხარეს.
ინგლისელებმა და აჯანყებულებმა დაიწყეს შეტაკება და შეუტიეს საფრანგეთის პოზიციებს, მათი მთავარი მიზანი იყო ხიდის აღება. ბრძოლა დასრულდა ფრანგი რაინდების მასიური კავალერიის სტრატეგიული მოქმედების შედეგად, ისინი ციხიდან გამოვიდნენ, შეტევაზე გადავიდნენ და თავიანთი მოწინააღმდეგეები იძულებულნი გახდნენ გაქცეულიყვნენ სენტში.
მეორე ფაზა რედაქტირება
თავდაპირველ ბრძოლაში წარუმატებლობის შემდეგ, რამაც ფრანგებს სტრატეგიული ხიდის გაკონტროლების საშუალება მისცა, ჰენრი და ჰიუ ცალ-ცალკე გაიქცნენ სენტში, შემდეგ კი გასკონში, რის გამოც მოკავშირეთა არმიას ლიდერი აღარ ჰყავდა. 22 ივლისს საველე ბრძოლა გაიმართა სენტესის ჩრდილოეთით, რასაც ხანგრძლივი ხელჩართული ჩხუბი მოჰყვა და ინგლისელები კიდევ ერთხელ საფუძვლიანად სცემეს. საბოლოოდ ამ ორ მოქმედებას ერთად ეწოდათ ტაილბურგის ბრძოლა.
შემდეგ რედაქტირება
ლუიმ განაგრძო ინგლისის ჯარების დევნა, მრავალი ჯარისკაცი დაატყვევა მანამ, სანამ ქალაქ სენტში არ ჩავიდა. ხანმოკლე ალყის შემდეგ ქალაქში შესასვლელი გზა ლუის მოქალაქეებმა გაუხსნეს. ჰენრიმ ბოლოჯერ სცადა თავისი მიწების უკან დაბრუნება აკვიტანიასა და გასგონიაში ლა როშელის ზღვით ბლოკადის ორგანიზებით. თუმცა, ბლოკადა ვერ შედგა, ისევე როგორც ჯარის აღდგენისა და სხვა ევროპელ მონარქებთან ალიანსის დამყარების მცდელობა. 1243 წლის იანვარში ჰენრიმ წერილი გაუგზავნა საღვთო რომის იმპერატორ ფრიდრიხ II-ს, რომელსაც მან ადრე მიმართა ალიანსის აღდგენის თხოვნით, ამჯერად კი საფრანგეთში მისი საკუთრების დაბრუნების იმედების დაკარგვაზე აცნობა. 12 მარტს ჰენრი იძულებული გახდა ლუისთან ხუთწლიანი ზავი დაედო.
ზავი პონსში 1 აგვისტოს დაიდო. უფრო ხანგრძლივი სამშვიდობო ზავი დაიდო პარიზში, 1259 წლის 4 დეკემბერს, ომის საფრთხის ფონზე. საფრანგეთის მეფემ გიენი დაუბრუნა ანრის, ეს მისი მხრიდან იყო კეთილშობილური საქციელი, რათა მოეპოვებინა მშვიდობა და ჯვაროსნული ლაშქრობის განხორციელებაში ხელი არ შეშლოდა. თუმცა, მას შეეძლო ეიძულებინა ჰენრი დაეტოვებინა ბორდო და გიენი თუკი იგი ამას ასე გადაწყვეტდა.[2]
ფეოდალური აჯანყების დარეგულირება ჰიუ ლუზინინელისთვის ნაკლებად მომგებიანი იყო. მისი პუატივენის ციხესიმაგრეები გაძლიერებული და შემდეგ გაყიდული იქნა ალფონს პუატიეს მიერ. მისი ქალიშვილი იზაბელ ლუზინიანელი 1250 წელს დაქორწინდა თავის მტერზე ჯეფრი რანკონზე, გენჩაის მბრძანებელზე, რომელმაც თავისი ციხე აღადგინა მისი მზითვებით.
ლიტერატურა რედაქტირება
- Le Goff, Jacques; Evan Gollrad, Gareth (Translator) (Translated from French edition (15 January 2009)). Saint Louis. Paris: University of Notre Dame Press. pp. 180–185, 301. ISBN 978-0268033811.
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Oman, Charles (2018-01-19). A History of England (en). Ozymandias Press, გვ. 419. ISBN 978-1-5312-6647-9.
- ↑ Oman, Charles (2018-01-19). A History of England (en). Ozymandias Press, გვ. 419–420. ISBN 978-1-5312-6647-9.