მცირე მთავრობა

მცირე მთავრობა (იგივე მცირე მმართველობა ან სახელმწიფო) — ტერმინი, რომელსაც ხშირად იყენებენ პოლიტიკურ დისკურსში წარმომადგენლობითი ლიბერალური დემოკრატიის აღწერისას, როგორც საჯარო და კერძო საქმიანობაში სახელმწიფოს მხრიდან მინიმალური ან მცირე ჩარევის პრინციპს. ტერმინი განსაკუთრებით აქტუალურია ნეოკონსერვატორებსა და ლიბერტარიანელებს შორის. ამ უკანასკნელთათვის მცირე მთავრობის იდეაში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია იმგვარ საკითხებში არ ჩარევა, რომლებიც კერძოდ ან პირადულად ითვლება.

ავსტრალია

ავსტრალიის პოლიტიკაში, ლეიბორისტული პარტია ტრადიციულად აღიქმება, როგორც „დიდი მთავრობა“, ხოლო ლიბერალური პარტია ”მცირე მთავრობა”. დასავლურ სამყაროში ავსტრალია ყველაზე დაბალი საგადასახადო დაბეგვრის მქონე ქვეყნებს შორის შედის.

დანია

1993 წელს ანდერს ფოგ რასმუსენმა, დანიის ყოფილმა პრემიერ-მინისტრმა და ლიბერალური პარტიის ლიდერმა, 2000-იან წლებში დაწერა წიგნი „სოციალური სახელმწიფოდან მინიმალურ მდგომარეობამდე“ (დან. Fra socialstat til minimalstat), რომელშიც იგი მხარს უჭერდა დანიის სოციალური უსაფრთხოების სისტემის ფართო რეფორმას კლასიკური ლიბერალური იდეების შესაბამისად. კერძოდ, იგი მხარს უჭერდა გადასახადების და მთავრობის ჩარევის შემცირებას კორპორატიულ და პირად საკითხებში. თუმცა მას შემდეგ, რასმუსენმა უარყო წიგნში გამოთქმული რამდენიმე იდეა, მიემართება ცენტრულ-მემარჯვენეობისაკენ და ეკოლოგიზმისაკენ .

ჰონგ კონგი

ათწლეულების განმავლობაში, ჰონგ კონგი მიჰყვებოდა „მცირე მთავრობის“ იდეას და “ჩაურევლობის პრინციპებს“.

ათწლეულების განმავლობაში, ჰონგ კონგი მუდმივად იცავდა „მცირე მთავრობის“ პოლიტიკას და „ ინტერვენციის პრინციპებს “, ზღუდავდა მთავრობის სამთავრობო ჩარევას ბიზნესში, მიაღწია დიდ წარმატებებს, როგორც ეკონომიკურ სფეროში, ისე მოსახლეობის ცხოვრების დონის შესაბამისად. 1994 წლის მსოფლიო ბანკის ჯგუფის დასკვნაში ნათქვამია, რომ ჰონგ კონგის მშპ ერთ სულ მოსახლეზე რეალურ პირობებში გაიზარდა 6.5% წლიდან წელიწადში 1965 წლიდან 1989 წლამდე, რამაც უზრუნველყო მუდმივი ზრდა თითქმის 25 წლის განმავლობაში. 1990 წლისთვის ჰონგ კონგში ერთ სულ მოსახლეზე შემოსავალი ოფიციალურად აჭარბებდა მეტროპოლიაში . 1995 წლიდან ჰონგ კონგი განიხილებოდა მსოფლიოს უმსხვილეს კაპიტალურ ბაზარზე The Heritage Foundation- ისა და Wall Street Journal- ის მიხედვით . Fraser Institute [ეთ] ეთანხმება ამ მოსაზრებას 2007 წელს .

მილტონ ფრიდმანმა ჰონგ კონგი აღწერა, როგორც „ჩაურევლობის სახელმწიფო“, მიაჩნდა რა ეს პოლიტიკა აუცილებელ წინაპირობად სიღარიბიდან კეთილდღეობაზე გადასვლისთვის მომდევნო 50 წლის განმავლობაში. თუმცა, ზოგიერთი კრიტიკოსის აზრით, რადგან ჰონგ კონგი ბრიტანეთის კოლონია იყო და თავის მხრივ დიდი ბრიტანეთი არ იყო თავისუფალი ბაზარი, ჰონგ კონგის წარმატებაც არ უნდა მივაწეროთ ჩაურევლობის პოლიტიკას.

ახალი ზელანდია

ფინანსურმა რეფორმებმა, რომელიც 1984 წელს დაიწყო, ჯერ „როჯერნომიკა“, შემდეგ კი „რუტენაზია“ - ახალი ზელანდია მკაცრად რეგულირებული ეკონომიკის ქვეყნიდან თავისუფალ საბაზრო ეკონომიკად აქცია. რეფორმების დროს პრივატიზდა სატელეკომუნიკაციო კომპანია, სარკინიგზო ქსელი, რიგი რადიო სადგურებისა და ორი საფინანსო ინსტიტუტი. ეს რეფორმები ლეიბორისტულმა პარტიამ წამოიწყო, რომელიც მას შემდეგ თავის სოციალ-დემოკრატიულ და ინტერვენციისტულ იდეებს მიუბრუნდა; ამის შემდეგ, მემარჯვენე ცენტრისტულმა ნაციონალური პარტიამ დაიწყო „მცირე მთავრობის“ იდეის რეალიზება, რის საფუძვლადაც გამოიყენა კერძო მეწარმეობა, დაბალი საგადასახადო დაბეგვრა, სოციალური დაცვის ხარჯების შემცირება და ზოგადად სახელმწიფო ჩარევის შეზღუდვა. ახალი ზელანდიის თანამედროვე პოლიტიკაში „მცირე მთავრობა“ უკავშირდება კონსერვატიზმს.

გაერთიანებული სამეფო

ზოგადად დიდ ბრიტანეთში მთელი XX საუკუნე და XXI საუკუნის დასაწყისი „მცირე მთავრობის“ იდეა ასოცირებოდა კონსერვატორულ პარტიასთან, ხოლო „დიდი მთავრობა“ – ლეიბორისტულ პარტიასთან.

„მცირე მთავრობის“ იდეა მნიშვნელოვნად განავითარა კონსერვატიულმა მთავრობამ, მარგარეტ ტეტჩერის ხელმძღვანელობით. მისი პოლიტიკა, რომელიც ისტორიაში შევიდა როგორც „ტეტჩერიზმი“, მიზნად ისახავდა სახელმწიფო როლის შემცირებას ეკონომიკაში და სხვადასხვა ინდუსტირებისთვის დერეგულირებული საქმიანობის უფლების მიცემა. ამისათვის განხორციელდა ადრე ნაციონალიზებული საწარმოების და ეკონომიკის სექტორების, აგრეთვე სოციალურ სფეროებში (მაგ. განათლება და ჯანდაცვა) არსებული მრავალი ინსტიტუტის პრივატიზება, შემცირდა სოციალური პროგრამები, შემცირდა მონეტარიზმი საფინანსო და საბიუჯეტო სფეროში. ეს საშუალებას აძლევდა საფონდო ბირჟებსა და ინდუსტრიებს უფრო აქტიური კონკურენცია გაეწიათ ერთმანეთისთვის და ბრიტანეთის პროდუქცია მეტად კონკურენტუნარიანი გამხდარიყო მსოფლიო ვაჭრობაში. ტეტჩერის მომხრეები 1960-იანი წლების ბოლოს და მთელი 1970-იანი წლების განმავლობაში ბრიტანეთში მომხდარი ეკონომიკური დაღმასვლის მთავარ მიზეზად ეკონომიკაში მთავრობის გადაჭარბებულ ჩარევას ასახელებდნენ.

მიუხედავად მიღწეულისა, რეფორმის შეფასებები არაერთგვაროვანია, მათ შორის იმასთან დაკავშირებით თუ რამდენად იქნა მიღწეული „მცირე მთავრობის“ მდგომარეობა. ოპონენტები ამტკიცებენ, რომ პრივატიზაციამ და მთავრობის ხარჯების შემცირებამ ბევრი ბრიტანელი გააღარიბა. ეს არგუმენტი განსაკუთრებით რკინიგზასთან და ჯანმრთელობის ეროვნულ სამსახურთან დაკავშირებით გაისმის. „მცირე მთავრობის“ მომხრეები (მაგალითად ბრიტანელი ავტორი და ჟურნალისტი ჯეიმზ ბართოლომიუ) აღნიშნავენ, რომ მიუხედავად იმისა, რომ რეკორდული თანხები მიდიოდა სოციალურ უსაფრთხოებას, საზოგადოებრივ განათლებასა და ჯანმრთელობაზე, სოციალურ საცხოვრისზე, ეს მხოლოდ ზიანს აყენებდა იმ ხალხს, რომლის დასახმარებლადაც იყო განკუთვნილი დახამრება, და არ წარმოადგენდა ღირებულ ინვესტიციას.

ეკონომიკაში მთავრობის ჩარევის საწინააღმდეგოდ, "მცირე მთავრობის" იდეის დამცველები ეწინააღმდეგებიან მთავრობის ჩარევას ადამიანთა ცხოვრებაში. ამის გამო არაერთხელ გააკრიტიკეს ლეიბორისტების მთავრობა, რომელსაც პრემიერ-მინისტრი ტონი ბლერი ხელმძღვანელობდა (ასე მაგალითად, საკვების, ალკოჰოლისა და მოწევის შესახებ არასასურველი რჩევების მიცემისთვის), რის გამოც მის მთავრობას „ძიძა სახელმწიფო“ შეერქვა.

რესურსები ინტერნეტში

• ლელა კუნჭულია. (04 ივლისი, 2018) "მცირე მთავრობა" თუ "დიდი ტყუილი"?. რადიო თავისუფლება.
• არჩილ იაკობაშვილი. (25 ივნისი, 2018) "მცირე მთავრობა" - ნეოკონსერვატიული პრაგმატიზმიდან ნეოსოციალისტურ პოპულიზმამდე. ტაბულა (ჟურნალი).
• David Conway. (პირველი გამოქვენება 15 აგვისტო, 2008) Minimal State. THE ENCYCLOPEDIA OF LIBERTARIANISM.
• Jamelle Bouie. (18 მარტი, 2020) The Era of Small Government Is Over. ნიუ იორკ ტაიმზი.