ვიკიპედია

საომარი მდგომარეობა უკრაინაში

უკრაინაში საომარი მდგომარეობა (უკრ. Воєнний стан в Україні) — შემოღების სამართლებრივი საფუძველი არის უკრაინის კონსტიტუცია, უკრაინის კანონი „საომარი მდგომარეობის სამართლებრივი მდგომარეობის შესახებ“ (No. 389-VIII 2015 წლის 12 მაისიდან[1]) და პრეზიდენტის ბრძანებულებები საომარი მდგომარეობის შემოღების შესახებ. უკრაინაში ორჯერ შემოიღეს საომარი მდგომარეობა.

წინა კანონი „საომარი მდგომარეობის სამართლებრივი მდგომარეობის შესახებ“ მიღებულ იქნა 2000 წელს და ხელი მოაწერა პრეზიდენტმა ლეონიდ კუჩმამ.[2][3] კანონი რამდენჯერმე შეიცვალა: 2003, 2008, 2010, 2012 და 2014 წლებში.[3]

2015 წელს პეტრო პოროშენკომ პარლამენტს წარუდგინა კანონპროექტი No2541. იგი უკრაინის უმაღლესმა რადამ 12 მაისს მიიღო და 8 ივნისს უკრაინის პრეზიდენტის ხელმოწერით დაწესდა.[4][5] ახალი კანონის განსახორციელებლად, უკრაინის მინისტრთა კაბინეტმა დაამტკიცა ტიპური გეგმა უკრაინაში ან მის ცალკეულ ტერიტორიებზე საომარი მდგომარეობის სამართლებრივი რეჟიმის შემოღებისა და ღონისძიებების გატარების მიზნით.[6] ხანგრძლივი სამხედრო ინტერვენციის საპასუხოდ, უკრაინის აღმასრულებელი ხელისუფლების ცენტრალურმა დანაყოფებმა შექმნეს შესაბამისი დანაყოფები. სოციალური პოლიტიკის სამინისტროში მოქმედებს ანტიტერორისტული ოპერაციების მონაწილეებისა და გადამდგარი სამხედროების სოციალური ადაპტაციის განყოფილება,[7] ჯანდაცვის სამინისტროში - ანტიტერორისტული ოპერაციების, საგანგებო და საომარი მდგომარეობის დროს კოორდინაციისა და სამედიცინო დახმარების განყოფილება.[8]

2015 წლის 28 მაისს გადაცემაში „პოროშენკოს წელი“ პრეზიდენტმა თქვა, რომ უკრაინაში საომარი მდგომარეობის შემოღების შესახებ ბრძანებულებას მოეწერება ხელი, თუ ზავი დაირღვა და უკრაინის შეიარაღებული ძალების პოზიციაზე იქნება შეტევა.[5]

2018 წლის საომარი მდგომარეობა რედაქტირება

2018 წლის 26 ნოემბერს[9] უკრაინის 10 რეგიონში[10] ადგილობრივი დროით 14:00 საათიდან 30 დღის განმავლობაში პრეზიდენტის ბრძანებულებით საომარი მდგომარეობა შემოიღეს, რათა გაძლიერებულიყო უკრაინის თავდაცვა დაძაბულობების ფონზე.[11][12] ეს ქერჩის სრუტის ინციდენტის შემდეგ მოხდა.[13][14] საომარი მდგომარეობა 30 დღის შემდეგ დასრულდა.[15]

თავდაპირველად, პრეზიდენტმა პოროშენკომ ხელი მოაწერა განკარგულებას მთელ უკრაინაში 60 დღის განმავლობაში საომარი მდგომარეობის შესახებ; თუმცა, 5 საათიანი მსჯელობის შემდეგ, უზენაესი რადას საგანგებო სხდომამ კანონში ნაკლებად შემზღუდავ ვერსიას მოაწერა ხელი.[16]

საომარი მდგომარეობის დროს (დაწყებული 2018 წლის 30 ნოემბრიდან) უკრაინამ აკრძალა 16-დან 60 წლამდე ასაკის ყველა რუსი მამაკაცს ქვეყანაში შესვლა საომარი მდგომარეობის პერიოდში, ჰუმანიტარული მიზნებისთვის გამონაკლისით.[17] უკრაინა ამტკიცებდა, რომ ეს იყო უსაფრთხოების ღონისძიება, რათა ხელი შეეშალა რუსეთის მიერ უკრაინის მიწაზე კერძო ჯარების ფორმირებაში.[18] უკრაინის სახელმწიფო საზღვრის დაცვის სამსახურის ინფორმაციით, 2018 წლის 26 ნოემბრიდან 26 დეკემბრის ჩათვლით[19] უკრაინაში შესვლაზე უარი ეთქვა რუსეთის 1650 მოქალაქეს. 2018 წლის 27 დეკემბერს, უკრაინის ეროვნული უსაფრთხოებისა და თავდაცვის საბჭომ გამოაცხადა, რომ გაახანგრძლივა „სახელმწიფო საზღვრის დაცვის სამსახურის შემაკავებელი ზომები უკრაინაში რუსი მამაკაცების შემოსვლასთან დაკავშირებით.“[20]

საომარი მდგომარეობის სფეროები რედაქტირება

საომარ მდგომარეობაში შემავალი ტერიტორიები მდებარეობდა რუსეთ-უკრაინის საზღვრის გასწვრივ, მოლდოვა-უკრაინის საზღვრის გასწვრივ, რომელიც გადის არაღიარებული სახელმწიფოს დნესტრისპირეთის გასწვრივ (სადაც რუსეთის სამშვიდობო ჯარები იმყოფებიან) და შავი ზღვისა და აზოვის ზღვის სანაპიროებზე. საომარი მდგომარეობა ექვემდებარებოდა ასევე აზოვი-ქერჩის აკვატორიის უკრაინის შიდა წყლებს.

კრიტიკა რედაქტირება

საზოგადოების მხარდაჭერის მიუხედავად, პოროშენკოს გადაწყვეტილება გააკრიტიკეს, რადგან ეს მოხდა 2019 წლის უკრაინის საპრეზიდენტო არჩევნების დროს, რაზეც შესაძლოა გავლენა იქონიოს კონსტიტუციის შეზღუდვებმა საომარი მდგომარეობის შესახებ (სამხედრო მდგომარეობის შესახებ განკარგულების მე-3 პუნქტი).[21]

მეორეს მხრივ, მას აკრიტიკებენ, როგორც დაგვიანებულს, რადგან ქერჩის სრუტის ინციდენტამდე რამდენიმე მნიშვნელოვნად უფრო სერიოზული სამხედრო ინციდენტი მოხდა უკრაინაში 2014 წლის რუსეთის სამხედრო ინტერვენციის შემდეგ.[22] კრიტიკოსები ამ დროს პოროშენკოს წინასაარჩევნო პოლიტიკურ ამბიციებს უკავშირებენ, ვინაიდან 2019 წლის უკრაინის საპრეზიდენტო არჩევნებისთვის მისი რეიტინგი ძალიან დაბალი იყო.[23] ასევე გამოითქვა შეშფოთება, რომ საომარი მდგომარეობა გავლენას მოახდენს საერთაშორისო დახმარებებზე.

2022 საომარი მდგომარეობა რედაქტირება

პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ საომარი მდგომარეობა გამოაცხადა 2022 წლის 24 თებერვალს, უკრაინაში რუსეთის შეჭრის საპასუხოდ. დილის 7 საათამდე ცოტა ხნით ადრე ერს სატელევიზიო მიმართვაში საუბრისას მან განმარტა, რომ 18-დან 60 წლამდე ყველა შრომისუნარიან მამაკაცს ქვეყნის დატოვების უფლება არ ჰქონდა, რადგან ქვეყანაში დაიწყო ყველა სარეზერვო ძალების საერთო მობილიზაცია.[24]

26 თებერვალს კიევის მერმა ვიტალი კლიჩკომ გამოაცხადა კომენდანტის საათი ყოველდღე დილის 5 საათიდან დილის 8 საათამდე, რათა ეპოვათ რუსი დივერსიები.[25] კომენდანტის საათი 28 თებერვალს გაუქმდა რუსი კომანდოს ძალების ორდღიანი ძებნის შემდეგ.[26]

20 მარტს, პრეზიდენტმა ზელენსკიმ ხელი მოაწერა განკარგულებას, რომელიც საომარი მდგომარეობის გამო ყველა ეროვნული სატელევიზიო არხს ერთ პლატფორმად გაერთიანდა.[27][28] იმავე დღეს, მან ხელი მოაწერა ბრძანებულებას თერთმეტი ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიის საქმიანობის შეჩერების შესახებ, რუსეთის მთავრობასთან სავარაუდო კავშირების მოტივით, საომარი მდგომარეობის მთელი პერიოდის განმავლობაში; პარტიებში შედიოდა პრორუსული ოპოზიციური პლატფორმა - სიცოცხლისთვის, სიდიდით მეორე პარტია უმაღლეს რადაში.[29][30]

იხილეთ აგრეთვე რედაქტირება

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

  • „Ukraine-Russia clash: MPs back martial law“. BBC. 27 November 2018.
  • „Vladimir Putin expresses 'serious concern' over Ukraine's move to introduce martial law“. The Telegraph. 26 November 2018.

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ uk:Закон України "Про правовий режим воєнного стану" uk. Verkhovna Rada (12 May 2015). ციტირების თარიღი: 30 January 2019
  2. ↑ Sviatoslav Khomenko. (March 2, 2014) uk:Що таке воєнний стан? uk. BBC News Ukrainian. ციტირების თარიღი: January 30, 2019.
  3. ↑ 3.0 3.1 uk:Закон України «Про правовий режим воєнного стану» uk. Verkhovna Rada (6 April 2000). ციტირების თარიღი: 30 January 2019
  4. ↑ uk:Закон про правовий режим воєнного стану підписаний uk. UkrMedia (8 June 2015). ციტირების თარიღი: 30 January 2019
  5. ↑ 5.0 5.1 uk:Президент підписав закон про режим воєнного стану. 5 фактів uk. tvoemisto.tv (9 June 2015). ციტირების თარიღი: 30 January 2019
  6. ↑ uk:Про затвердження типового плану запровадження та забезпечення заходів правового режиму воєнного стану в Україні або в окремих її місцевостях uk. Cabinet of Ministers of Ukraine (22 July 2015). ციტირების თარიღი: 30 January 2019
  7. ↑ uk:Наказ Мінсоцполітики від 12 квітня 2018 року № 336 «Про затвердження структури апарату Міністерства соціальної політики України» uk. Ministry of Social Policy (12 April 2018). ციტირების თარიღი: 30 January 2019
  8. ↑ Declaration of the division of coordination and providing medical care during anti-terrorist operations, emergency and martial law specialist. National Agency for Prevention of Corruption (31 March 2018). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 13 აპრილი 2019. ციტირების თარიღი: 7 January 2019.
  9. ↑ Martial law in Ukraine introduced from Nov 26, Turchynov clarifies // UNIAN, 26 November 2018
  10. ↑ Martial law in ten regions of Ukraine // Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, 26 November 2018
  11. ↑ Presidential Decree of November 26, 2018 No. 393/2018 "On the Imposition of Martial Law in Ukraine" (Ukr.) // President of Ukraine, 26 November 2018
  12. ↑ The Law of Ukraine of November 26, 2018 No. 2630-VIII "On Approval of the Decree of the President of Ukraine 'On the Imposition of Martial Law in Ukraine'" (ukr.) // Supreme Council of Ukraine, 26 November 2018
  13. ↑ Martial law in Ukraine could be a death sentence for its democracy // The Washington Post, 26 November 2018
  14. ↑ In Standoff With Russia, What Does Ukraine's Martial Law Decree Mean? // The New York Times, 26 November 2018
  15. ↑ Martial laws comes to an end in Ukraine after 30 days, BBC News (26 December 2018)
  16. ↑ Указ №393 про введення воєнного стану в Україні (текст).
  17. ↑ „Ukraine bans entry to all male Russian nationals aged 16-60“. UNIAN (ინგლისური). 30 November 2018. ციტირების თარიღი: 2018-12-04.
  18. ↑ Roth, Andrew (30 November 2018). „Ukraine bans entry to Russian men 'to prevent armies forming'“. The Guardian. ციტირების თარიღი: 30 November 2018.
  19. ↑ Almost 1,650 Russian citizens refused entry into Ukraine amid martial law – Ukrainian Border Service, Interfax-Ukraine (December 26, 2018)
  20. ↑ Ukraine upholds entry restrictions for Russian men aged 16-60 years, Ukrinform (December 27, 2018)
  21. ↑ Ukraine's Martial Law Brings Unease After Russian Attack, by Renee Hickman, NBC News, December 7, 2018 (retrieved December 23, 2018)
  22. ↑ (უკრ.) 30 days of war. What was the reason for the introduction of a state of war in Ukraine, Ukrayinska Pravda (27 November 2018)
  23. ↑ Ukraine imposes martial law as tensions with Russia flare, Al Jazeera, November 26, 2018 (retrieved November 28, 2018)
  24. ↑ „Putin's Forces Attack Ukraine“. The New York Times. February 24, 2022. ციტირების თარიღი: February 24, 2022.
  25. ↑ Adrienne Vogt; Lauren Said-Moorhouse; Jeevan Ravindran; Peter Wilkinson; Jessie Yeung; Brad Lendon; Steve George; Meg Wagner; Amir Vera (2022-02-26). „Kyiv mayor orders curfew starting Saturday evening“. CNN (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — February 26, 2022. ციტირების თარიღი: March 1, 2022.
  26. ↑ Ryan Garza (February 28, 2022). „Ukraine curfew lifts after hunt for 'Russian saboteurs'“. News Nation Now (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — February 28, 2022. ციტირების თარიღი: March 1, 2022.
  27. ↑ Reuters (2022-03-20). „Citing martial law, Ukraine president signs decree to combine national TV channels into one platform“. Reuters (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 2022-03-23.
  28. ↑ Ukraine President Zelenskyy signs decree creating unified national news source en-US. ციტირების თარიღი: 2022-03-23
  29. ↑ Zelenskyy suspends Ukrainian opposition parties with 'ties' to Russia, warns of 'harsh response' if they don't comply with ban en-US (20 March 2022). ციტირების თარიღი: 28 March 2022
  30. ↑ Ukraine suspends 11 political parties with links to Russia en (20 March 2022). ციტირების თარიღი: 28 March 2022
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=საომარი_მდგომარეობა_უკრაინაში&oldid=4526985“-დან