თითისტარა კოლიბია

თითისტარა კოლიბია
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	სოკოები
განყოფილება:	ბაზიდიუმიანი სოკოები
კლასი:	აგარიკომიცეტები
რიგი:	ფირფიტოვანნი
ოჯახი:	ომფალოტისებრნი
გვარი:	გიმნოპუსი
სახეობა:	თითისტარა კოლიბია
ლათინური სახელი
	Gymnopus fusipes (Bull.) Gray 1821
NCBI	93828
EOL	197790
MB	431669

თითისტარა კოლიბია (ლათ. Gymnopus fusipes) — გიმნოპუსის გვარის სოკო ომფალოტისებრთა ოჯახისა.

საჭმელი სოკოა. იჭმევა მხოლოდ ნორჩობაში, მხოლოდ ქუდი. ფართოდაა გავრცელებული ევროპაში, იზრდება ფოთლოვან ტყეებში, ზაფხულ-შემოდგომით.

სოკო პირველად 1793 წელს აღწერა ფრანგმა მიკოლოგმა პიერ ბიულიარმა როგორც Agaricus fusipes.^[1]

სამეცნიერო სინონიმები:

Agaricus crassipes Schaeff. 1774 basionym
Agaricus fusipes Bull. 1783
Collybia fusipes (Bull.:Fr.) Quel. 1872
Collybia contorta (Bull.) Raithelh. 1979

აღწერა

სოკოს ქუდის დიამეტრი — 4-8 სმ, ნორჩობაში ამოზნექილი, შემდეგ შედარებით ბრტყელი, ხშირად არათანაბარი ფორმის. ახასიათებს ბორცვაკი. წითელ-ყავისფერია, მოგვიანებით უფრო ღია.

რბილობი — მოთეთრო, ხორციანი, ღია ფერის ბოჭკოებით, უხეში.

ფეხის სიგრძე 15 სანტიმეტრამდე აღწევს, სისქეში — 1-2 სმ, ქუდისფერია, ძირში მუქი ფერის, თითისტარისებრი, ძირისკენ დაწვრილებული და ფესვისებურად წაგრძელებული, დაგრეხილი, ხრტილოვანი, სიგრძივ ქერცლოვან-ხორკლებიანი.^[2]

ჰიმენოფორი — ფირფიტებიანი, ფირფიტები ჯერ შეზრდილია, შემდეგ თავისუფალი, მეჩხერი, განიერი, თეთრიდან კრემისფერამდე, ზედაპირი დაფარულია ჟანგისფერ-მოვარდისფრო ლაქებით.

სპორების ფხვნილი — თეთრი. სპორები — 5×3,5 მკმ, ფართოოვალური.

ეკოლოგია და გავრცელება

საპროტროფია ან პარაზიტი, რომელიც იწვევს მუხის ხის ფესვის ლპობას.^[3] იზრდება დიდ ჯგუფებად, ჯირკებზე, ხის ტანზე და ბებერი ფოთლოვანი ხეების ფესვებზე, ხშირად მუხასა და წიფელზე, იშვიათად წიწვოვან ტყეებში.

ფართოდაა გავრცელებული ევროპის ფოთლოვან ტყეებში.

სეზონი — გაზაფხულიდან შემოდგომამდე.

მსგავსი სახეობები

კვებითი ღირებულება

საჭმელი სოკოა. საჭმელად გამოიყენება მხოლოდ ნორჩი, ახალი და დამჟუჟებული, მხოლოდ ქუდი. ზრდასრული ან გადაბერებული სოკოები ნაყოფსხეულში იგროვებენ დიდი რაოდენობით მავნე ბაქტერიებს,^[4]^[5] რომლებიც იწვევენ საჭმლის მომნელებელი სისტემის მოშლას.^[6]

გალერეა

ლიტერატურა

Лессо Т. Грибы, определитель / пер. с англ. Л. В. Гарибовой, С. Н. Лекомцевой. — М.: „Астрель“, „АСТ“, 2003. — С. 111. — ISBN 5-17-020333-0.
Вавриш П.О., Горовой Л.Ф. Грибы в лесу и на столе. — К.: „Урожай“, 1993. — С. 87. — 208 с. — ISBN 5-337-00728-9.
Уду Ж. Грибы. Энциклопедия = Le grand livre des Champignons / пер. с фр. — М.: „Астрель“, „АСТ“, 2003. — С. 50. — ISBN 5-271-05827-1.

რესურსები ინტერნეტში

შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „თითისტარა კოლიბია“ ვიკისაწყობში.
თითისტარა კოლიბია MycoBank-ზე (ინგლისური)
თითისტარა კოლიბია Index Fungorum-ზე (ინგლისური)

სქოლიო

↑ Jean Baptiste François Pierre Bulliard (1793). Herbier de la France (French). Paris: Bulliard, Didot, Debure, Belin.
↑ ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 109, ISBN 99940-856-1-1.
↑ (2008) Funga Nordica Agaricoid, boletoid and cyphelloid genera. Copenhagen: Nordsvamp, გვ. 297. ISBN 978-87-983961-3-0.
↑ Toxicitate prin bacterii
↑ Naturführer
↑ Giftpilzliste. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-08-02. ციტირების თარიღი: 2021-02-14.

[Bulliard-1] Jean Baptiste François Pierre Bulliard (1793). Herbier de la France (French). Paris: Bulliard, Didot, Debure, Belin.

[2] ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 109, ISBN 99940-856-1-1.

[FN-3] (2008) Funga Nordica Agaricoid, boletoid and cyphelloid genera. Copenhagen: Nordsvamp, გვ. 297. ISBN 978-87-983961-3-0.

[4] Toxicitate prin bacterii

[5] Naturführer

[6] Giftpilzliste. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-08-02. ციტირების თარიღი: 2021-02-14.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]