ვიკიპედია

ჰანს ფიშერი

ამ გვერდს არა აქვს შემოწმებული ვერსია, სავარაუდოდ მისი ხარისხი არ შეესაბამებოდა პროექტის სტანდარტებს.

ჰანს ფიშერი (გერმ. Hans Fischer; დ. 27 ივლისი, 1881, ფრანკფურტი — გ. 31 მარტი 1945, მიუნხენი) — გერმანელი ქიმიკოსი და ბიოქიმიკოსი. მედიცინის დოქტორი (1908 წ.). ნობელის პრემიის ლაურეატი ქიმიის დარგში (1930 წ.). პრემია მიენიჭა სისხლისა და მცენარეთა მღებავი ნივთიერების სტრუქტურისთვისა და ჰემინის სინთეზის კვლევისათვის[14]. გერმანიის ქიმიური საზოგადოების მიერ დაარსებული ლიბიხის მედლის ლაურეატი. ლონდონის სამეფო საზოგადოების მიერ დაარსებული დევის მედლის ლაურეატი. ჰარვარდის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი. მისი სახელი ეწოდება კრატერს მთვარის მეორე მხარე.

ჰანს ფიშერი
გერმ. Hans Fischer
დაბ. თარიღი 27 ივლისი, 1881(1881-07-27)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]
დაბ. ადგილი Höchst
გარდ. თარიღი 31 მარტი, 1945(1945-03-31)[1] [2] [3] [4] [5] [6] (63 წლის)
გარდ. ადგილი მიუნხენი[8]
დასაფლავებულია Ostfriedhof
მოქალაქეობა  გერმანია
 გერმანიის იმპერია
 ვაიმარის რესპუბლიკა
 მესამე რაიხი
საქმიანობა ქიმიკოსი, ბიოქიმიკოსი, internist, უნივერსიტეტის პროფესორი და ექიმი[9]
მუშაობის ადგილი ვენის უნივერსიტეტი, მიუნხენის ტექნიკური უნივერსიტეტი და ინსბრუკის უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი ლოზანის უნივერსიტეტი, მარბურგის უნივერსიტეტი, ლუდვიგ მაქსიმილიანის მიუნხენის უნივერსიტეტი და მიუნხენის ტექნიკური უნივერსიტეტი
სამეცნიერო ხარისხი მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი
ჯილდოები ნობელის პრემია ქიმიაში[10] [11] , ლიბიხის მედალი[12] და დევის მედალი[13]

ბიოგრაფია

რედაქტირება

ჰანს ფიშერი დაიბადა 1881 წლის 27 ივლისს, ფრანკფურტში ოიგენ ფიშერისა და ანა ფიშერის (ქალიშვილობაში ჰერდეგენის) ოჯახში. შტუტგარტში დაწყებითი სკოლის დასრულების შემდეგ ვისბადენში ჰუმანიტარულ გიმნაზიაში მიიღო საშუალო განათლება. ჯერ ლოზანის უნივერსიტეტში შემდეგ კი მარბურგის უნივერსიტეტში შეისწავლა ქიმია და მედიცინა. 1904 წელს მიიღო ხარისხი ქიმიაში, ხოლო 1906 წელს მედიცინაში. 1908 წელს კი მოიპოვა მედიცინის დოქტორის წოდება.

მოღვაწეობა

რედაქტირება

ჰანს ფიშერმა მუშაობა დაიწყო სამედიცინო კლინიკაში, მიუნხენში. ამის შემდეგ მან საქმიანობა ბერლინში განაგრძო, მაგრამ 1911 წელს ის კვლავ მიუნხენს დაუბრუნდა. 1913 წელს ფიზიოლოგიის ლექტორად დაიწყო მუშაობა, ხოლო 1916 წელს იგი გახდა პროფესორი სამედიცინო ქიმიის დარგში ინსბრუკის უნივერსიტეტში. 1918 წელს სწავლება ავსტრიაში, ვენაში განაგრძო. 1921 წლიდან, გარდაცვალებამდე იგი გახლდათ ორგანული ქიმიის პროფესორი მიუნხენის ტექნიკურ უნივერსიტეტში.

ფიშერის სამეცნიერო კვლევები ძირითადად ეხებოდა სისხლის პიგმენტებს, ნაღველს, მცენარის შემადგენელ ქლოროფილს, მცენარეთა მღებავი ნივთიერების სტრუქტურას. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ბილირუბენისა და ჰემინის სინთეზი. მან ქიმიისა და მედიცინისთვის გაწეული ღვაწლისთვის არაერთი ჯილდო მიიღო, მაგრამ პირველ ადგილზე ნობელის პრემია დგას, რომლითაც 1930 წელს დააჯილდოვეს.

გარდა ნობელის პრემიისა ჰანს ფიშერმა 1929 წელს მიიღო გერმანიის ქიმიური საზოგადოების მიერ დაარსებული ლიბიხის მედალი. 1937 წელს კი მიიღო ლონდონის სამეფო საზოგადოების მიერ დაარსებული დევის მედალი. ჰანს ფიშერი იყო ჰარვარდის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი.

1976 წელს საერთაშორისო ასტრონომიულმა კავშირმა ფიშერის სახელი მიანიჭა კრატერს, რომელიც მდებარეობს მთვარის მეორე მხარეს (ემილ ფიშერთან ერთად).

პირადი ცხოვრება

რედაქტირება

ჰანს ფიშერმა 1935 წელს იქორწინა ვილტრუდ ჰაუფეზე. სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა 63 წლის ასაკში, 1945 წლის 31 მარტს. მისი ქმედება გამოიწვია მეორე მსოფლიო ომის დროს იმ კვლევებისა და ნაშრომების განადგურებამ, რომლებსაც ფიშერი მთელ ცხოვრებას უთმობდა.

ლიტერატურა

რედაქტირება
  • Heinrich Wieland (1950), "Hans Fischer und Otto Hönigschmid zum Gedächtniss", Angewandte Chemie 62 (1): 1–4,
  • Bickel, M H (2001), "[Henry E. Sigerist and Hans Fischer as pioneers of a medical history institute in Zurich]", Gesnerus 58 (3–4): 215–9, PMID 11810971
  • Stern, A J (1973), "Hans Fischer (1881–1945)", Ann. N. Y. Acad. Sci. 206 (1): 752–61, , PMID 4584221
  • Watson, C J (1965), "Reminiscences of Hans Fischer and his laboratory", Perspect. Biol. Med. 8 (4): 419–35, PMID 5323649
  • Kämmerer, H (1961), "Hans Fischer (1881–1945). A reminiscence on the 80th anniversary of his birth", Münchener Medizinische Wochenschrift (1950) 103: 2164–6, Nov 3, 1961, PMID 14036988

რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ 1.0 1.1 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2.0 2.1 SNAC — 2010.
  3. ↑ 3.0 3.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  4. ↑ 4.0 4.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  5. ↑ 5.0 5.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  6. ↑ 6.0 6.1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
  7. ↑ Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ.
  8. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118691228 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  9. ↑ Czech National Authority Database
  10. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 1930 — Nobel Foundation.
  11. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  12. ↑ https://en.gdch.de/gdch/prizes-and-awards/gdch-awards/liebig-commemorative-medal.html
  13. ↑ Award winners : Davy Medal
  14. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 1930. nobelprize.org.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ჰანს_ფიშერი“-დან