წითელი ტრიქოლომოფსისი

წითელი ტრიქოლომოფსისი
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	სოკოები
განყოფილება:	ბაზიდიუმიანი სოკოები
კლასი:	აგარიკომიცეტები
რიგი:	ფირფიტოვანნი
ოჯახი:	ტრიქოლომასებრნი
გვარი:	ტრიქოლომოფსისი
სახეობა:	წითელი ტრიქოლომოფსისი
ლათინური სახელი
	Tricholomopsis rutilans (Schaeff.) Singer, 1939
NCBI	151294
EOL	189160
MB	254523

წითელი ტრიქოლომოფსისი (ლათ. Tricholomopsis rutilans) — ტრიქოლომოფსისის გვარის სოკო ტრიქოლომასებრთა ოჯახისა.

დაბალი ხარისხის საჭმელი სოკოა. გავრცელების არეალი მოიცავს ავსტრალიას, აზიას, ჩრდილოეთ აფრიკას, ცენტრალურ ამერიკას, ჩრდილოეთ ამერიკასა და ევროპას.

სოკო პირველად აღწერა გერმანელმა ბოტანიკოსმა და მიკოლოგმა იაკობ კრისტიან შეფერმა 1774 წელს როგორც Agaricus rutilans. მიმდინარე ბინომინალური სახელწოდება მიანიჭა როლფ ზინგერმა 1939 წელს.

სამეცნიერო სინონიმები:

Agaricus rutilans Schaeff., 1774 basionym
Gymnopus rutilans (Schaeff.) Gray, 1821
Tricholoma rutilans (Schaeff.) P.Kumm., 1871
Cortinellus rutilans (Schaeff.) P.Karst., 1879 და სხვა.

აღწერა

ქუდის დიამეტრი 5-15 სმ, ამოზნექილი, შემდგომში ბრტყელი, მოყვითალო-ნარინჯისფერი, მშრალი, ხავერდოვანი. ზედაპირი დაფარულია მცირე ზომის მოწითალო-ყავისფერი ბოჭკოვანი ქერცლებით.

რბილობი ღია ყვითელია, ქუდის რბილობი მკვრივი, სქელი, ფეხზე ბოჭკოვანია, მსუბუქი ან მწარე გემოთი, ახასიათებს მომჟავო ან დამპალი ხის სუნი.

ჰიმენოფორი ფირფიტებიანი, ფრიფიტები ვიწროდ შეზრდილი, მოყვითალო ან ღია ყვითელი. დაკლაკნილი.

ფეხის სიგრძე — 4-10 სმ, 1-2,5, თანაბარია, ხშირად მოხრილი (თუ სოკო ვერტიკალურ ზედაპირზე იზრდება), ძირში გამსხვილებული. ქუდისფერია, ბოჭკოვანი ზედაპირით.^[1]

სპორების ფხვნილი თეთრი, სპორები 6,5×5 მკმ, განიერელიფსისებური ან მომრგვალებული.

გავრცელება და ეკოლოგია

საპროტროფია. იზრდება ჯგუფებად წიწვოვან ტყეებში, როგორც წესი ფიჭვნარში, დამპალ ხეებზე და მათთან ახლოს. გავრცელების არეალი — ავსტრალია, აზია, ჩრდილოეთ აფრიკა, ცენტრალური ამერიკა, ჩრდილოეთ ამერიკა და ევროპა.

სეზონი: ივლისიდან ოქტომბრის ბოლომდე, მასიურად — ივლისის მეორე ნახევარი და აგვისტოს შუა პერიოდი, ფაქტობრივად მთლიანი სექტემბერი.

მსგავსი სახეობები

კვებითი ღირებულება

დაბალი ხარისხის პირობითად საჭმელ სოკოდ ითვლება.^[2] როგორც წესი, საჭმელად ვარგისია ახალგაზრდა ეგზემპლარები, ხოლო შედარებით მომწიფებული ეგზემპლარები მწარე გემოთი ხასიათდება. ასევე შესაძლებელია მისი ძმართან ერთად დაკონსერვება. გასაშრობად არ გამოიყენება.

გალერეა

ლიტერატურა

Вавриш П.О., Горовой Л.Ф. (1993). Грибы в лесу и на столе. К.: „Урожай“. ISBN 5-337-00728-9.
Лессо Т. Грибы, определитель / пер. с англ. Л. В. Гарибовой, С. Н. Лекомцевой. — М.: «Астрель», «„АСТ“, 2003. — С. 66. — ISBN 5-17-020333-0.
Уду Ж. Грибы. Энциклопедия = Le grand livre des Champignons / пер. с фр. — М.: „Астрель“, „АСТ“, 2003. — С. 170. — ISBN 5-271-05827-1.

რესურსები ინტერნეტში

შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „წითელი ტრიქოლომოფსისი“ ვიკისაწყობში.
წითელი ტრიქოლომოფსისი MycoBank-ზე (ინგლისური)
წითელი ტრიქოლომოფსისი Index Fungorum-ზე (ინგლისური)

სქოლიო

↑ ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 97, ISBN 99940-856-1-1.
↑ Phillips, Roger (2010). Mushrooms and Other Fungi of North America. Buffalo, NY: Firefly Books. ISBN 978-1-55407-651-2.

[1] ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 97, ISBN 99940-856-1-1.

[2] Phillips, Roger (2010). Mushrooms and Other Fungi of North America. Buffalo, NY: Firefly Books. ISBN 978-1-55407-651-2.

[1]

[2]